verzuiling en ontzuiling

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

verzuiling en ontzuiling

Vraag: welke politieke stromingen kennen jullie al?

Deze stromingen komen aan bod:

• liberalisme
• socialisme / sociaal-democraten
• communisme
• confessionalisme: katholieken en protestanten 

Liberalen

kernwoord	vrijheid
Voor wie?	rijke burgerij
leider	Thorbecke
Partij / kleur	Liberale Unie (1885) / blauw
rol overheid	zorgen voor veiligheid en infrastructuur (nachtwakersstaat)

Socialisten / sociaal-democraten

kernwoord	gelijkheid
Voor wie?	arbeiders
leider	Pieter Jelles Troelstra
Partij / kleur	SDAP (1894) / rood
rol overheid	Sociale wetten maken zodat de omstandigheden van arbeiders beter worden.

Communisme

kernwoord	gelijkheid via revolutie
Voor wie?	arbeiders / boeren
inspiratie	Karl Marx
Kleur	rood
rol overheid	Revolutie doorvoeren / in handen hebben van bedrijven

Confessionalisme

• politieke stroming die hun ideeën over politiek, onderwijs enz. baseren op hun godsdienst
  
• Kan gebaseerd zijn op Rooms-katholicisme, protestantisme, Islam, Jodendom, ......

Abraham Kuyper

(dominee - protestant)

Herman Schaepman

(priester - katholiek)

Protestanten en katholieken

katholieken

kernwoord	godsdienstige waarden / emancipatie
Voor wie?	iedereen die katholiek is
leider	Herman Schaepman (priester)
Partij / Kleur	RKSP (1926) / -
rol overheid	Communicatie tss WG en WN / verbetering van positie van grote gezinnen / financiële gelijkstelling openbaar en bijzonder onderwijs

Protestanten

kernwoord	godsdienstige waarden / emancipatie
Voor wie?	voornamelijk gereformeerden (kleine luyden)
leider	Abraham Kuyper (dominee)
Partij / Kleur	ARP (1879) / -
rol overheid	financiële gelijkstelling openbaar en bijzonder onderwijs - uitbreiden kiesrecht

Nu kan je leerdoel 1 bereiken!

Focus: vakbonden

• Arbeiders machteloos, je kon zomaar ontslagen worden
• Vakbonden oprichten voor meer loon, kortere werkdagen, meer veiligheid.
• Vakbonden gingen voor werknemers onderhandelen (ze konden dreigen met staken)
• Stakers of zieke arbeiders: betaald uit de spaarkas.

Nu kan je leerdoel 2 bereiken!

Focus: de Sociale Kwestie

• Een kwestie is een probleem
  

• De slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders zijn duidelijk zichtbaar. (ziektes)
  

• Eind 19e eeuw.

• Vooral in de steden.
  

Nu kan je leerdoel 3 bereiken!

Voorbeelden van sociale wetten

•  Armenwet (1854): mensen kregen steun van overheid 
• Kinderwetje van Van Houten (1874): kinderarbeid
  
•  Leerplichtwet (1901): een effectief einde aan kinderarbeid
  
• Woningwet (1901): geen krotten meer
  
• ongevallenwet (1901): uitkering voor arbeiders na een ongeval

Nu kan je leerdoel 4 bereiken!

Focus

Het kinderwetje van Van Houten

• De liberalen waren bang voor opstanden van arbeiders (socialistische revolutie).
  
• Samuel van Houten ziet dat sociale wetgeving nodig is om dit te vermijden.
  
• In 1874 Kinderwetje van Van Houten: verbod op kinderarbeid onder de 12 jaar in fabrieken.
• werd nauwelijks gecontroleerd.  Gevolg?

Nu kan je leerdoel 5 bereiken!

Focus: Schoolstrijd 

• 1848: vrijheid van onderwijs (openbare >< bijzondere scholen)
• openbare scholen werden betaald door de overheid
• >< Confessionelen geen financiële steun  
• pas in 1917 afgelopen 

Focus: verzuiling

• de verdeling van de samenleving in 4 groepen.
  
• elke zuil: krant, vakbond, radio-omroep, tijdschriften, jeugdverenigingen
• weinig contact buiten je zuil
• ontzuiling treed op met de komst van de televisie

Focus: pacificatie van 1917

• Confessionelen en sociaal-democraten werken samen
• Doel: algemeen kiesrecht en einde schoolstrijd
• Wordt bereikt in 1917
• Vrouwen krijgen GEEN (actief) stemrecht, wel passief

Nu kan je leerdoel 6 bereiken!