Herhaling Opstand

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Geschiedenis

Introductie

Herhaling Opstand

Geschiedenis

Leerdoel

• Je kent het verschil tussen de protestante kerk en de katholieke kerk.
• Je weet wat de kritiek was van Maarten Luther.

Reformatie in de Lage Landen

(ka 18 +19)

Erasmus

Inspireert: 

Samenvattend...

Verering van heiligen

1. Katholieke kerk
2. Protestantse kerk

Sobere handelingen

1. Katholieke kerk
2. Protestantse kerk

Verering van
relieken (voorwerpen)

1. Katholieke kerk
2. Protestantse kerk

De Paus is de leider

1. Katholieke kerk
2. Protestantse kerk

Toen Luther zijn stellingen bedacht wilde hij een nieuwe kerk beginnen

1. Juist
2. Onjuist

Op welke manier kwam de Katholieke kerk aan haar rijkdommen?

1. De Kerk veroverde rijke gebieden
2. Mensen handelden met de Kerk
3. Mensen kochten hun zonden af met een aflaat
4. Mensen hadden medelijden met de Kerk en gaven haar geld

Gelovigen mogen in opstand komen tegen hun vorst (overheid) als die het ware geloof bestrijdt!

1. Maarten Luther
2. Johannes Calvijn

Van centralisatie naar de Opstand

De Bourgondische vorsten breidden hun macht uit door middel van

1. Erfenissen
2. Koop-overeenkomsten
3. Oorlogen
4. Huwelijken

Wat hoort bij welk begrip?

(sleep de betekenis naar het juiste begrip)

Staten

Stadhouder

Centraal bestuur

Landvoogd

vertegenwoordiger van de vorst in een gewest

plaatsvervanger van een vorst

bestuur van een gewest

bestuur waarbij dezelfde regels en vaste belastingen gelden voor alle gewesten

Door het Smeekschrift werden de plakkaten gematigd. Protestanten worden minder streng gestraft.

Protestanten houden hagepreken. Bij een hagepreek in 1566  in de buurt van Antwerpen gaat het mis..

Protestanten vernielen kerken om afgoderij, beelden en schilderijen. = Beeldenstorm

De Beeldenstorm

1566

• 
  
• Na een oproep, van protestantse predikanten, om de beelden in de kerken te verwijderen, worden honderden kerken vernield en geplunderd.

De hertog van Alva

Filips II stuurt de hertog van Alva om de orde te herstellen

De hertog van Alva had drie taken:

- De opstandelingen straffen

- Katholicisme herstellen/protestanten vervolgen

- Het bestuur nog meer centraliseren

Watergeuzen

1572 opnieuw inval. Mislukte weer.

Watergeuzen waren protestanten die vanaf zee de Spanjaarden aanvielen.

April 1572 eerste overwinning: verovering van Den Briel.

Steden in Holland en Zeeland sloten zich aan bij Willem.

Daarna bevrijdden ze namens Willen van Oranje nog meer steden.

Zet in de juiste volgorde (sleepvraag)

1

2

3

4

Beeldenstorm

Filips II verlaat Brussel

Margaretha van Parma accepteert het smeekschrift van de lage edelen

Er is een toename van hagenpreken

Wat was een religieuze oorzaak
voor de Nederlandse Opstand?

1. Het moeten gehoorzamen aan Spaanse ambtenaren
2. De vervolging van ketters
3. Het invoeren van vaste belastingen

Door wie werd
de Beeldenstorm uitgevoerd?

1. Katholieken
2. Joden
3. Protestanten
4. Moslims

Waarom stuurde Filips II de Hertog van Alva naar de Nederlanden?
(twee juiste antwoorden)

1. Het straffen van de Nederlandse edelen
2. Het straffen van Margaretha van Parma
3. Het innen van extra belasting
4. Het straffen van de Beeldenstormers

Hoe werd de speciale rechtbank die Alva heeft opgericht, de Raad van Beroerten, in de Nederlandse volksmond ook wel genoemd?

Welke eerste veldslag was wél een succes voor Willem van Oranje en zijn troepen?

1. Slag bij Dalheim
2. Slag bij Heiligerlee
3. Slag bij Jemmingen
4. Slag bij Geldenaken

Welke stellingen zijn waar?
(drie juiste antwoorden)

1. De Spaanse terreur leidt tot minder verzet van het volk
2. Filips II voert ook oorlog tegen de Turken
3. Alva heeft problemen met zijn huurleger
4. De geuzen steken de Maas- en IJsseldijken door

De Spaanse furie

• 1573 Alva verlaat de Nederlanden, opgevolgd door Requesens. Generaal pardon af voor opstandelingen die de wapens neer willen leggen.
• Sterft in 1576: geen landvoogd meer
• Spanje is blut: lege staatskas = geen soldij
• 1576: Spaanse Furie in o.a. Antwerpen. Spaanse soldaten plunderen steden en vermoorden zowel katholieken als protestanten=> gevolg: Pacificatie van Gent.

Van Pacificatie naar verdeeldheid

- Pacificatie van Gent: gewesten zouden samen de Spaanse troepen verdrijven

Over geloof kwam men niet uit:

- moest ieder gewest bepalen welk geloof men aanhing?

- Moest de staten generaal hierover beslissen?

Holland en Zeeland: calvinistisch

Andere gewesten: Katholiek

Unie van Utrecht en Atrecht

1579-1588

• 1579 De Zuidelijke Nederlanden blijven Filips II volgen en sluiten de Unie van Atrecht. 
• In 1579 besluiten de Noordelijke Nederlanden samen te werken in de Unie van Utrecht om de Spanjaarden te verjagen.

De Unie van Utrecht wordt wel gezien als het begin van het huidige Nederland. Daarom werd er in 1979, vierhonderd jaar na de Unie van Utrecht, een speciale herdenkingsmunt uitgegeven.

Moord!

10 juli 1584

• Filips II had Willem van Oranje vogelvrij verklaard: iedereen mag ongestraft Willem van Oranje vermoorden.
• Het lukt de Fransman Balthasar Gerards om Willem van Oranje te vermoorden.

Plakkaat van Verlatinge (1581)

Met het Plakkaat van Verlatinge, ook wel de akte van Afzwering genoemd, namen de noordelijke gewesten tijdens de Tachtigjarige Oorlog afstand van de Spaanse koning Filips II. Het stuk uit 1581 markeert daarmee de geboorte van de Republiek der Verenigde Nederlanden.

6

Sleep de gebeurtenissen in chronologische volgorde, van vroeger naar later.

7 gewesten ondertekenen het Plakaat van Verlatinge.

Antwerpen valt in Spaanse handen en gaat verloren voor de opstandelingen.

De Pacificatie van Gent wordt ondertekend door 17 gewesten.

De vrede van Augsburg wordt gesloten en Karel V treedt af.

Willem van Oranje wordt door Filips vogelvrij verklaard.

De Unie van Utrecht wordt opgericht. 

De Spaanse Armada

• In 1588 stuurt Filips II een grote gewapende vloot (Armada) naar de Noordzee om de Engelsen en Nederlanders op zee definitief uit te schakelen (Spanje is namelijk ook in de oorlog met de Engelsen). 
• Filips II heeft een fortuin besteed om deze vloot samen te stellen. 
• Mede door samenwerking tussen de Engelsen en Nederlanders (en door een zware storm) wordt de Armada vernietigend verslagen.
• Deze overwinning is van enorm belang.
• Spanje kan nu de zeeën en oceanen niet meer beheersen: vrij spel voor de Nederlandse handelaren (en de Engelsen).
  

...en de vrede

• Verlies van de Spaanse Armada (1588)
  
  
• 1609-1621: Twaalfjarig bestand
  
  
• 1648 Vrede van Münster

Waar heb jij nog vragen over?