2.3 De groei van het christendom

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

2.3 De verspreiding van het christendom

KA 8 De ontwikkeling van het Jodendom en Christendom als eerste monotheïstische godsdiensten

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Polytheïsme en monotheïsme

Polytheïsme:   Geloof in meerdere goden

Monotheïsme: geloof in 1 god

Griekse en Romeinse goden

• Goden zien er uit als mensen
• Hebben menselijke eigenschappen (verliefd, boos, jaloers)

• Hebben ook goddelijke eigenschappen (superkrachten, onsterfelijk)

Inleiding op het Jodendom

Het jodendom kent de volgende belangrijke geloofspunten:
- Eén god 
- Het verbond en de naleving van de wet, oa Tien Geboden 
- Het geloof in een Messias (verlosser, die het leven zal verbeteren (op aarde/hemel).

- Tenach en Torah (belangrijkste boeken)
 

Verovering en vernietiging van Jeruzalem door de Romeinen

Joodse diaspora

• Joodse volk oorspronkelijk uit Palestina, maar worden meerdere keren verdreven door verschillende machthebbers.  

• Steeds meer Joden trekken/vluchten weg uit de Romeinse province Judea 
  

• De verspreiding van het Joodse volk over de hele wereld heet diaspora (letterlijk: 'verstrooiing')

Jezus van Nazareth

• Jezus is een Joodse man (naastenliefde, vergeving, gelijkheid)
• Jezus krijgt veel aanhangers. (Messias?)
• Bedreiging voor Joodse priesters en Romeinen (kruisigen)

Christenen

• De volgelingen van Jezus noemen zichzelf christenen. 
• Deze naam komt van Christus, dat 'gezalfde'  (door god gekozen) betekent.  

Christenen in het Romeinse Rijk

• Het Christendom verspreidt zich snel in het Romeinse Rijk. 
• De goede wegen 
• aantrekkingskracht van het geloof op vrouwen en slaven (gelijkheid in de hemel,) zorgen ervoor dat veel mensen christen worden.

Christenen gebruikten zelden het kruis als symbool. Ze gebruikte liever het Chi Rho-teken: de eerste twee letters van de naam Christus in het Grieks. De twee letters naast het teken zijn de alpha (α) en de omega (Ω): de eerste en laatste letter van het Griekse alfabet. Hiermee gaven ze aan dat Jezus het begin en het einde was.

Christenen in het Romeinse Rijk

Het Christendom verspreidt zich snel in het Romeinse Rijk. 

De goede wegen en de aantrekkingskracht van het geloof 

zorgen ervoor dat veel mensen christen worden.

De verspreiding van het Christendom in het Romeinse Rijk.

Verspreiding rond het jaar 75.

Verspreiding rond het jaar 200.

Verspreiding rond het jaar 300.

Verspreiding rond het jaar 400.

Christenvervolging

• Net als het Jodendom geloven de christenen maar in één god, en dat is niet de Romeinse keizer of de Romeinse goden!
  
• Verschillende geloven zorgen voor verdeeldheid in het rijk

• De Romeinse keizers laten daarom de christenen vervolgen en doden...
  

Onder sommige Romeinse steden bevonden zich catacomben waarin christenen (maar ook Joden) hun doden begroeven.

Veel van deze catacomben zijn mooi versierd met christelijke muurschilderingen.

De catacomben werden soms ook gebruikt voor kerkdiensten, omdat het boven de grond te gevaarlijk was om openlijk voor je geloof uit te komen.

Christenvervolging

Maar christen zijn in het Romeinse Rijk is levensgevaarlijk! 

Net als het Jodendom geloven de christenen maar in één god, 

en dat is niet de Romeinse keizer!

De Romeinse keizers laten daarom de christenen vervolgen en doden...

Om voor elkaar (maar niet voor de Romeinen!) herkenbaar te zijn, gebruikten christenen symbolen. Zo tekenden ze bijvoorbeeld een ichthus (vis) in het zand om hun geloof aan andere christenen kenbaar te maken. Als er dan een Romein in de buurt was, konden ze het symbool weer eenvoudig wissen.

Hoewel de naam ichthus, vis betekent, is het ook een afkorting van de eerste letters van: Jezus Christus, Gods zoon, (en / de) Redder, in het Grieks.

Constantijn de Grote

• Ruim 3 eeuwen vervolging in het Romeinse Rijk. 
• Door Constantijn de Grote einde:  (kort voor een veldslag zou hij in een visioen een teken hebben gezien met daarbij geschreven de woorden dat de god van de christenen hem de zege belooft. )
• Edict van Milaan 313 n.C.
• Hij won de veldslag en werd christen...

Constantijn de Grote ziet een christelijk teken. Gravure uit de 17e eeuw.

Staatsgodsdienst

• In 380 gebeurt er iets bijzonders: keizer Theodosius verplicht iedereen om christen te worden. 
• Het christendom wordt staatsgodsdienst en alle andere godsdiensten worden verboden. 

Romeinse munt met het hoofd van Theodosius I de Grote

Volksverhuizingen en val West-Romeinse rijk

Volksverhuizingen vanaf v.a. 4e eeuw n. Chr.

Splitsing Romeinse rijk in Oost en West (395)

Val West-Romeinse rijk 476, start Middeleeuwen

Aan de slag

Wat: opdracht 3, 6 en 7

Hoe: tweetallen

Tijd: 10 min

Hulp: boek of hand opsteken

Klaar: verder werken aan taak

Leerdoelen

• Waarin onderscheidden het jodendom en het christendom zich van de meeste ander religies in de Oudheid?
  
• Wanneer en waardoor ontstond het christendom uit het jodendom?
  
• Hoe is de groei van het christendom te verklaren en hoe verliep deze?
  
• Wat waren de oorzaken en gevolgen van het besluit om christendom tot staatsgodsdienst van het Romeinse Rijk te maken?
  
• Door welke ontwikkelingen brokkelde het West-Romeinse Rijk geleidelijk af en hield het op te bestaan?