voortplanting planten (H4)

• Natuur en techniek
• MBO
• Studiejaar 2

voortplanting planten (H4)

ongeslachtelijke en geslachtelijke voortplanting

                                     Tea Time

de theeplant

• Hoe is de plant te determineren?
• Welke onderdelen van de plant herken je?
• Zou dit een éénjarige, tweejarige of meerjarige plant zijn? Licht je antwoord toe.
• Witte thee bevat minder chlorofylkorrels. Hoe zou dit kunnen komen?

Pickwick vragen

Opdracht Pickwick

Opdracht Pickwick

planning

• uitleg ongeslachtelijke en geslachtelijke voortplanting bij planten 
• Volgende week korte toets over hoofdstuk 1 t/m 4 (rest van de les uitleg over indeling bij dieren)

Ongeslachtelijke voortplanting bij planten

Planten kunnen zich geslachtelijk en ongeslachtelijk voortplanten.

Als je iets leest als:

bollen

knollen

uitloper

wortelstok    ..... dan is het ongeslachtelijke voortplanting.

Ongeslachtelijke voortplanting planten

Celdeling

Algen kunnen zich ongeslachtelijk voortplanten door zich te delen

voortplanting algen --> mitose

Gewone celdeling = mitose

Celdeling waarbij geslachtscellen ontstaan = meiose

Broedblad

Vermeerderen van planten kan dus op een aantal manieren

• potje met water
• bloempot met potgrond
• blad stekken
• blad scheuren
• broedblad in potgrond

Bollen

(ongeslachtelijke voortplanting)

In een bol ontstaan nieuwe knoppen die uitgroeien tot bollen.

Knollen

Ongeslachtelijke voortplanting door middel van knollen

Geslachtelijke voortplanting door bloemen en zaden

Ongeslachtelijke voortplanting door knollen

Uitlopers

Uitlopers zijn stengels waaruit jonge planten ontstaan.

De uitlopers groeien bovengronds.

Als de uitlopers worden doorgestoken, groeien de jonge planten zelfstandig verder.

Uitlopers en wortelstokken

Sommige planten vormen uitlopers (lange bovengrondse stengels met aan het uiteinde een nieuwe plant), andere planten doen dit met wortelstokken (onder de grond dus).

Ongeslachtelijke voortplanting

Manieren van ongeslachtelijke voortplanting zin:

• Stekken
  
• Bollen
  
• Knollen
• Enten
• Wortelstokken/uitlopers

Voortplanting zonder bevruchting

Waarom vermeerderen mensen planten?

• Vermeerderen
  - ongeslachtelijke voortplanting
  - gaat sneller dan geslachtelijke voortplanting
  - precies de planten die je wilt vanwege maar één ouderplant
  - nakomelingen zien er allemaal hetzelfde uit (dezelfde erfelijke eigenschappen)
  - bijv. stekken > hierbij snijd je een stukje van de plant af en zet dit in water, nadat er wortels zijn ontstaan kan het plantje in de grond

Bij stekken groeit er uit een stuk van een plant weer een nieuwe plant.

Stekken

Stekken van planten

Weefselkweek

Plantenkwekers doen veel aan ongeslachtelijke voortplanting. -> vermeerderen van planten 

-> weefselkweek 

De knoppen worden van de plant gesneden = groeipunt 

Hoe vermeerderen mensen planten?

1. Kruisen: stuifmeel van ene plant op andere plant overbrengen.

2. Planten selecteren en kweken.

3. Beste planten selecteren (veredelen).

4. Gewenste planten vermeerderen.

Verschil tussen geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting

• Bij geslachtelijke voortplanting is er sprake van bevruchting en worden er nieuwe combinaties van genen gevormd. 
• Bij ongeslachtelijke voortplanting ontstaat er een nieuwe plant die exact hetzelfde is als de ouderplant.
• Bijna alle zaadplanten kunnen zich zowel geslachtelijk als ongeslachtelijk voortplanten! 

Vraag aan de leerlingen wat zij denken dat de voordelen zijn van geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting.

Geslachtelijke voortplanting bij planten

Geslachtelijke voortplanting bij planten

Geslachtelijke voortplanting bij planten

• Bestuiving is het overbrengen van stuifmeel maar een stamper van dezelfde soort bloem. Dit kan door de wind of insecten.
• Als de stamper rijp is, is de stempel kleverig. Stuifmeelkorrels blijven erop plakken. Er groeit een stuifmeelbuis door de stijl naar het vruchtbeginsel. Versmelting eicel.

Zaadverspreiding 

zaadverspreiding

Zaadverspreiding

Zaadverspreiding gebeurt op verschillende manieren.

Als er voldoende water, warmte en zuurstof aanwezig is, ontkiemd het zaad.

Wisselmoment dia

Afbeelding: https://www.shalom-education.com/courses/ks3-biology/lessons/reproduction/topic/seed-dispersal/

Geslachtelijke voortplanting bij planten:

naaldbomen

spar = solo;              den = duo;            lariks = legio

Ezelsbruggetje

Single=spar, dubbel=den, legio=lariks

Kijk naar de naalden. Als er een losse naald uitgroeit, heb je te maken met een Spar (een = single), groeien er twee naalden uit dezelfde holte is het een Den (twee = dubbel), en groeit er een bosje naalden uit is het een Lariks (veel = Legio).

LOOFBOMEN

de loofboom

     Een boom met bladeren.

In de winter verliest de loofboom zijn bladeren.

In de zomer zijn de bladeren van een loofboom vaak mooi groen.

Loofbomen

L

L

Loofbomen behoren tot de bedektzadigden.

Eikenhout wordt veel gebruikt voor meubels, vaak aangeplant.

Berken herken je aan de witte bast, verspreiden zich effectief.

Beuken vind je veel in parken, nootjes zijn eetbaar (eekhoorns)

Wilgen groeien snel, gebruikt voor klompen, tenen: manden

de eik

de berk

de beuk

de wilg

loofbomen

• Loofbomen laten in de herfst het blad vallen om zich te beschermen tegen uitdrogen.
• In de winter groeit de boom langzamer door de lagere temperatuur. Hierdoor zie je ook verschil in de jaarringen (lichte en donkere ringen/ vaster van structuur)

Onderzoek naar jaarringen van bomen (dendrochronologie)

Welke vragen heb je nog over H1 t/m 4?

Wat is een voorbeeld van geslachtelijke voortplanting bij planten?

1. Klisters (= zijknoppen)
2. Wortelstokken
3. Bestuiving
4. Uitlopers

Wat is stekken?

1. Ongeslachtelijke voortplanting met hulp van de mens
2. Ongeslachtelijke voortplanting door de plant zelf
3. Geslachtelijke voortplanting planten met hulp van de mens
4. Geslachtelijke voortplanten door de plant zelf

Kan deze plant geslachtelijk voortplanten? En ongeslachtelijk ?

1. Geslachtelijk
2. Beide
3. Ongeslachtelijk

Wat is het verschil tussen uitlopers en wortelstokken?

1. wortelstok zit boven de grond en uitloper zit onder de grond
2. wortelstok zit onder de grond en uitlopers zitten boven de grond
3. wortelstok en uitlopers zitten beide boven de grond
4. wortelstok en uitlopers zitten beide onder de grond

De watergentiaan is een overblijvende waterplant die 's zomers bloeit. Vlak boven en onder de bodem groeit een lange wortelstok waaruit steeds nieuwe planten groeien. De bladeren drijven op het water en worden meestal niet groter dan tien centimeter. De gele bloemen steken boven water uit en produceren nectar. De zaden worden verspreid door watervogels. 

De watergentiaan heeft bladeren die op het water drijven. Waar zitten de huidmondjes bij zulke bladeren?

1. Aan de bovenzijde van het blad
2. Aan beide zijden van het blad
3. Aan de onderzijde van het blad
4. Waterplanten hebben geen huidmondjes

Hoe zit je er na deze les bij?

als een hangplant

als een waterplant

als een vetplant

als een kuipplant

als een kamerplant