De socialisten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Democratie en rechtstaat 

De socialisten

Leerdoel

Je kan in hoofdlijnen uitleggen hoe de de socialistische stroming zich in Nederland heeft ontwikkeld. 

Het probleem is dat wat de staat is veranderd per periode en daardoor ook de verhouding tot haar burgers...

de Van Dale

so·ci·a·lis·me (het; o)

politieke ideologie, oorspronkelijk gericht op afschaffing van privékapitaalbezit en collectief bezit van de productiemiddelen, later vooral gericht op sociale rechtvaardigheid en op een sterke rol van de overheid om die te bewerkstelligen.

Nog een keer hetzelfde punt!

Wat is dat: een geordend centraal gezag en hoe heeft dit geordend centraal gezag zich ontwikkeld?

Karl Marx

Het socialisme bestond al sinds begin van de 19de eeuw maar groeide vanaf 1870. De filosoof die hierbij aan de basis staat was Karl Marx. De gaf in zijn boek "Das Kapital" aan dat alleen via revolutie tegen het kapitalisme de arbeiders het beter konden krijgen. 

Echter rond 1900 bleek dat ook de welvaart van de arbeiders groeide en kwam er gematigd socialisme; de sociaal-democratie. Sociaaldemocraten erkende de parlementaire democratie en wilde via die route werken aan verbeteringen. 

Domela Nieuwenhuis

In Nederland ontstond in 1880 een socialistische beweging, de Sociaal democratische Bond (SDB). De leider was voormalig dominee Ferdinand Domela Nieuwenhuis. Hij trok rond door Groningen en Friesland en ook in Amsterdam kreeg hij veel aanhang. Met zijn verschijning maakte hij veel indruk en vele zagen in hem: "Us Verlosser". 

Na een schrijven over Willem III werd hij voor majesteit schennis gearresteerd. In 1888 kwam in de kamer voor het arme district Schoterland (FR). Hij werd teleurgesteld in de democratie en in 1893 verliet de SDB de kamer en werd anarchist. 

De SDAP

Uit de SDB ontstond de Sociaal-democratische arbeiders partij (SDAP). Ze geloofde in een revolutie, maar dan voor de toekomst. Dit trok ook andere mensen aan dan arbeiders, zoals  Pieter Jelles Troelstra, vanuit de burgerij. Dit maakte samenwerken met de liberale mogelijk.

De relatie met de confessionele was slechter, dit kwam omdat zij beide strijden om de stem van de arbeider. Veel arbeiders stemde protestant of katholiek. Ondanks dit bleef de SDAP groeien en ook de SDAP kreeg zijn eigen krant.

In 1911 was er een massa demonstratie voor algemeen kiesrecht en in 1913 hadden ze 18 van 100.  

Vraag

Een geschiedenis:

In 1868 richtten arbeiders in Amsterdam de vereniging Bouwmaatschappij

tot Verkrijging van Eigen Woningen op. Arbeiders die lid werden van deze

vereniging legden elke week een klein geldbedrag in. Met dit geld werd er

grond gekocht en werden huizen gebouwd.

De oprichting van de Bouwmaatschappij paste bij de kenmerkende

aspecten 'de opkomst van emancipatiebewegingen' en bij 'discussies over

de 'sociale kwestie''.

2p 15 Geef voor elk kenmerkend aspect apart aan waardoor de oprichting van

de Bouwmaatschappij erbij paste.

Hoofdlijnen conclusie!

Karl Marx zag revolutie als de enige uitweg voor het lot van de arbeiders. 

Domela Nieuwenhuis nam voor Nederland dit idee over en werd naar verloop van tijd anarchist. 

De SDAP onder Pieter J. Troelstra was meer democratisch en won aan populariteit. 

In 1913 was de SDAP een volwaardige partij van betekenis in Nederland.