5.2 Vrijmaken van energie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

5.2 Vrijmaken van energie

Vandaag

-Huiswerk controle en bespreken

-Uitleg 5.2 deel 1

-Zelf aan de slag 

Huiswerk was:

Lees en maak paragraaf 5.1:

opdracht 2-5, 8, 9  11, 12, 13, 14, 16, 17, 19

Kijk je werk na

Ondertussen: 

Lees in stilte 5.2 tot aan de opdrachten. Bestudeer de bronnen goed! Bekijk de Binas tabellen waarnaar verwezen wordt.

Leerdoelen 5.2

5. Je legt uit hoe in het lichaam verschillende vormen van  energie in elkaar over kunnen gaan.
6. Je vergelijkt in een reactievergelijking de anaerobe en aerobe dissimilatie van glucose.
7. Je herkent in welke situaties anaerobe en aerobe dissimilatie plaatsvinden.
8. Je vergelijkt de dissimilatie van glucose, eiwitten en vetten.

Energie uit vetten 

Alleen aeroob (met voldoende zuurstof)

Vetzuren

Vetmolecuul

Glycerol

in grondplasma

Pyrodruivenzuur

Mitochondriën

BINAS 67G1

Energie

Waar hebben we het voor nodig? 

En waar halen we het vandaan? 

Binas 67L

ATP/ ADP

Twee keer inspannen, hoe verschilt dit van elkaar?

Energie voor je cellen

Je lichaam haalt energie uit opgenomen voedingsstoffen door het in kleine stukjes af te breken (dissimilatie). 

De energie die hierbij vrijkomt wordt gebruikt om je

'fosfaataccu' op te laden.

Doen

Leerdoel: Je legt uit hoe in het lichaam verschillende vormen van energie in elkaar over kunnen gaan.

Bekijk bron 5, 6, 7 en 8

- Hoe wordt ATP aangevuld in je cellen (nadat het verbruikt is)?

Noteer 3 manieren.

- Maak opdracht 22 en 23!

Klaar? Start met opdrachten 27, 29, 30, 31

Energie voor je cellen

Je lichaam haalt energie uit voedsel door het in kleine stukjes af te breken (dissimilatie). 

De energie die hierbij vrijkomt wordt gebruikt om je

'fosfaataccu' op te laden.

BINAS 90A

ATP

• De bron van energie voor je cellen is ATP
• ATP is een molecuul met drie fosfaatgroepen
• ADP bevat twee fosfaatgroepen
• Energie kan gebonden worden aan ADP -> ATP (en worden afgegeven) 

Backup:CP

Creatinefosfaat is je powerbank. Wanneer de 'ATP- batterij' leeg is, kan het zijn fosfaat groep afstaan aan ADP om deze op te laden

ATP & CP vormen samen de 'fosfaataccu', genoeg voor ongeveer 10-30 seconden inspanning. 

CP= Creatinephosphate

Wanneer komt energie uit een ATP molecuul vrij?

Het opladen van de fosfaataccu

2 soorten dissimilatie:

1.  Aerobe dissimilatie
   - Met zuurstof
   - Veel energie per molecuul brandstof
2. Anaerobe dissimilatie
   - Zonder zuurstof
   - Weinig energie per molecuul brandstof

Anaerobe dissimilatie

Gebeurt wanneer er onvoldoende zuurstof is

1. Glucose komt cel binnen 
2. Glucose wordt gesplitst in 2-pyrodruivenzuur
3. 2-pyrodruivenzuur wordt omgezet in melkzuur
4. Het melkzuur hoopt op, spieren raken verzuurd

Melkzuur kan weer in lever worden afgebroken: nahijgen>extra zuurstof

Het opladen van de fosfaataccu

2 soorten dissimilatie:

1.  Aerobe dissimilatie van glucose
   - Met zuurstof
   - Veel energie per molecuul brandstof
2. Anaerobe dissimilatie van glucose
   - Zonder zuurstof
   - Weinig energie per molecuul brandstof

Anaerobe dissimilatie

Anaerobe dissimilatie

Gebeurt wanneer er onvoldoende zuurstof is

1. Glucose komt cel binnen 
2. Glucose wordt gesplitst in 2x pyrodruivenzuur
3. Pyrodruivenzuur wordt omgezet in melkzuur
4. Het melkzuur hoopt op, spieren raken verzuurd

Melkzuur kan weer in lever worden afgebroken: nahijgen>extra zuurstof

Aerobe dissimilatie

Gebeurt wanneer er voldoende zuurstof is

1. Glucose komt cel binnen 

2. In het cytoplasma wordt het glucose gesplitst in 2 pyrodruivenzuur, dit levert al 2 ATP op (net als anaeroob)

3. In de mitochondriën wordt het glucose verder 'gedissimileerd' met O2, hierbij komt 36 ATP vrij en CO2 en H2O

Dissimilatie: kennen!

Anaerobe (zonder zuurstof) --> melkzuurgisting

Aerobe (met zuurstof)

Dus

Hoe wordt ATP aangevuld in je cellen (nadat het verbruikt is)?

1. CP vult ATP aan door P over te dragen aan ADP

2. Vorming van ATP door anaerobe dissimilatie

3. Vorming van ATP door aerobe dissimilatie

Doen

Leerdoelen: 

• Je vergelijkt in een reactievergelijking de anaerobe en aerobe dissimilatie van glucose.
• Je herkent in welke situaties anaerobe en aerobe dissimilatie plaatsvinden.
• Je legt uit hoe in het lichaam verschillende vormen van energie in elkaar over kunnen gaan.
  

Opdrachten 5.2 - 22, 23, 27, 28, 29, 30, 31

Vandaag

Terugblik deel 1 van 5.2

En natuurlijk vervolg en afronding 5.2

H5.2 samenvattend tot nu

Drie energiesystemen

1. ATP-CP systeem (fosfaat-accu) 10-15 seconden

     - Spieren in rust hebben kleine voorraad ATP

    - Spieren bevatten creatinefosfaat (CP) CP+ADP -> C+ATP

H5.2 samenvattend tot nu

Drie energiesystemen

2.Anaerobe dissimilatie

(melkzuursysteem) 20-50 sec

     - Afbraak glucose in grondplasma          (glycolyse)

       - Melkzuurgisting
       - Leidt tot verzuring spieren
       - Komt maar 2 ATP per molecuul              glucose vrij

H5.2 samenvattend tot nu

Drie energiesystemen

3.Aerobe dissimilatie

     - Afbraak glucose in grondplasma          tot pyrodruivenzuur 2 ATP

       - afbraak pyrodruivenzuur in      mitochondriën, 36 ATP

-dus totaal 38 ATP per molecuul glucose
    

Leerdoelen 5.2

5. Je legt uit hoe in het lichaam verschillende vormen van energie in elkaar over kunnen gaan.

6. Je vergelijkt in een reactievergelijking de anaerobe en aerobe dissimilatie van glucose.

7. Je herkent in welke situaties anaerobe en aerobe dissimilatie plaatsvinden.

8. Je vergelijkt de dissimilatie van glucose, eiwitten en vetten.

Energie uit vetten 

Verzadigde vetten en onverzadigde vetten BINAS 67G2

Wat is het verschil?

- Structuur

- Effect op lichaam 

Essentiële (omega-3 en 6) en niet-essentiële vetzuren

Onverzadigde vetten	Verzadigde vetten
- Vloeibaar bij kamertemperatuur - Plantaardig (Olijfolie) - Gezonder	- Hard bij kamertemperatuur - Dierlijk vet (roomboter) - Ongezonder

Energie uit eiwitten

Assimilatieproces: opbouwen van complexe stoffen uit eenvoudige moleculen

Energie uit eiwitten

Alleen aeroob (met voldoende zuurstof)

In levercellen

Losse
aminozuren

Ureum (afvalstof)

Pyrodruivenzuur

Mitochondriën

Nu en huiswerk

Leerdoel: Je vergelijkt de dissimilatie van glucose, eiwitten en vetten.

Lees blz. 157, bestudeer bron 10

Opdracht 26, 27, 29, 30, 33, 34, 35 en 36

Kijk je opdrachten na