Levenfases van de mensen met wie je werkt

• Zorg en Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

Profiel dienstverlening

Werkveld & beroepshouding

 

Hoofdstuk 1

De levensfases en opgroeien

Let op: baby = 0-2 jaar, Peuter = 2-4, Volwassene tot 65, oudere = 65+

Levensfasen

Om de beste zorg te geven, moet je weten hoe mensen zich ontwikkelen. Ontwikkeling gaat over hoe mensen groeien en veranderen door de tijd heen. Zo'n periode heet een levensfase. 

Vier soorten ontwikkelingen
 binnen elke levensfase:

1. Lichamelijke ontwikkeling gaat over hoe het lichaam groeit en verandert
2. Verstandelijke ontwikkeling gaat over hoe mensen denken en leren.
3. Sociaal- emotionele ontwikkeling gaat over hoe mensen omgaan met anderen en hoe zij zich voelen.
4. Seksuele ontwikkeling gaat over lichamelijke en geestelijke ontwikkeling van seksualiteit en intimiteit 

In welke levensfase zit jij nu?

1. Puber
2. Adolescent
3. Volwassene
4. ouderen

Baby 0-2 jaar

• Snelle fysieke groei, grijpen, zitten, staan, lopen

• Herkenning, geluidjes maken, stapelen, kiekeboe
• belang veilige omgeving, band opbouwen met ouders/verzorgers communiceren door ongemak/huilen
• knuffelen, toevallig ontdekken eigen geslachtsdelen

Lichamelijke ontwikkeling

Baby's maken in het eerste levensjaar een snelle fysieke groei door. Ze ontwikkelen basisbewegingen, zoals grijpen. Later beginnen ze met kruipen en uiteindelijk met staan en lopen. Baby's groeien hard: van ongeveer 50 cm en 3,5 kg bij de geboorte tot ongeveer 75 cm en 10 kg na één jaar.

Verstandelijke ontwikkeling

Vanaf hun geboorte leren baby's heel veel. Ze beginnen met het herkennen van gezichten en geluiden, zoals die van hun ouders. Baby's leren na een tijdje het verschil tussen dag en nacht. Ze beginnen ook met experimenteren door geluidjes te maken en naar dingen te grijpen. Spelen is heel belangrijk voor ze, want zo ontdekken ze hoe dingen werken, zoals het stapelen van blokken of het effect van iets laten vallen.

Ze leren ook dat mensen en dingen er nog zijn, zelfs als ze die niet kunnen zien. Dit leren ze door spelletjes zoals kiekeboe. En ze beginnen met taal door eerst te luisteren en dan zelf geluiden en later woordjes te maken. Dit alles helpt baby's om te leren communiceren en de wereld beter te begrijpen. Baby's ontwikkelen zich door te kijken, luisteren, voelen, en vooral veel te spelen, waardoor ze elke dag iets nieuws leren over hun omgeving.

Sociale ontwikkeling

Sociaal ontwikkelen baby's een band met hun verzorgers. Baby's laten blijdschap of ongemak zien. Voor baby's is het in deze fase heel belangrijk dat ze op een veilige, liefdevolle plek zijn waar ze veel aandacht krijgen. Door te praten en te knuffelen help je baby's in hun sociale ontwikkeling. Het is ook belangrijk om goed te letten op hoe baby's zonder woorden communiceren, zoals door te huilen.

Seksuele ontwikkeling

De seksuele ontwikkeling start al vanaf de babytijd. Baby's hebben nog geen seksuele gevoelens zoals oudere kinderen of volwassenen. Baby's houden veel van knuffelen en dicht bij iemand zijn. Dit helpt ze om te groeien, zich veilig te voelen en vertrouwen te krijgen. Baby's leren door aanraking, zoals wanneer ze sabbelen of als je ze zachtjes aait. Als baby's ongeveer 8 maanden oud zijn, ontdekken ze tijdens het baden of verschonen soms de eigen geslachtsdelen. Dit gebeurt per ongeluk, maar het voelt fijn voor ze. Dit is een normaal deel van opgroeien.

Wat leert een baby?

1. rekenen
2. zitten
3. trap lopen
4. blokken bouwen

Peuter 2 t/m 4jaar

• Grove motoriek: (Trap)lopen, huppelen, dansen, gooien) etc.)
• Zindelijkheid
• Wereld ontdekken, fantasie, taalontwikkeling
• Egocentrisch, vanuit eigen ik denken. Veel vragen stellen. Ontdekken geslachtsdelen

Lichamelijke ontwikkeling

Peuters worden lichamelijk veel actiever en hun grove motoriek ontwikkelt zich snel. Grove motoriek zijn de grote bewegingen van het hele lichaam, zoals lopen, huppelen, dansen en springen. Ook worden peuters handiger in het omgaan met voorwerpen, zoals een bal pakken, gooien en vangen. Tussen hun tweede en derde jaar worden peuters vaak zindelijk, wat een belangrijk moment is in hun lichamelijke ontwikkeling.

Verstandelijke ontwikkeling

Peuters verkennen actief de wereld en hun fantasie speelt hierbij een grote rol. Peuters zien bijvoorbeeld een doos als auto of een pan als hoed. Deze fase van fantasierijk spel is belangrijk voor hun creativiteit en begrip van de wereld. De taalontwikkeling van peuters begint met eenwoord-zinnen. Ze krijgen een steeds grotere woordenschat en kunnen later eenvoudige zinnen maken.

Sociale ontwikkeling

Peuters ontwikkelen hun sociale vaardigheden, hoewel ze nog erg vanuit zichzelf denken. Dit noemen we egocentrisch. Ze ontdekken hun eigen 'ik'. Dat kan leiden tot koppig gedrag en de wens om alles zelf te doen. Als helpende ondersteun je deze groeiende zelfstandigheid bij peuters, maar je zorgt ook voor veiligheid en structuur.

Seksuele ontwikkeling

Vanaf 2 jaar beginnen kinderen vragen te stellen over dingen. Bijvoorbeeld: waarom zijn jongens en meisjes verschillend? En hoe worden baby's gemaakt? Ze snappen nog niet alles, maar ze begrijpen wel dat je een man en een vrouw nodig hebt om een baby te krijgen. Hoe dit precies in zijn werk gaat, weten ze meestal nog niet. Peuters ontdekken ook hun eigen lichaam. Ze raken bijvoorbeeld hun geslachtsdelen aan. Dit is heel normaal. Peuters beginnen ook te begrijpen of ze een jongen of een meisje zijn. Daardoor worden ze nieuwsgierig naar het lichaam van andere kinderen of van hun ouders.

Motoriek= bewegen
we kennen grove en fijne motoriek, Noem van beide een voorbeeld

Peuters zijn vooral bezig met fijne motoriek. Is dit juist of onjuist

1. Juist
2. Onjuist

Een peuter is ouder dan een kleuter

1. juist
2. onjuist

Waar speelde jij het liefste mee toen je peuter was?

Kleuter 4-6 jaar

• Fijne motoriek (tekenen,
• Knutselen. Grove motoriek (Fietsen, klimmen)
• Steeds grote fantasie, ontdekken van de wereld
• Vriendschappen,  minder egocentrisch,
• Start bassischool
• Vader-moedertje spelen

Lichamelijke ontwikkeling

Kleuters ontwikkelen hun fijne motoriek. Fijne motoriek is de vaardigheid om kleine bewegingen uit te voeren met handen en vingers, zoals tekenen en knutselen. Ook hun grove motoriek wordt beter: ze leren rennen zonder te vallen, goed klimmen en fietsen zonder zijwieltjes. Deze stappen zijn een belangrijke vooruitgang in hun fysieke vaardigheden.

Verstandelijke ontwikkeling

Kleuters hebben net als peuters een levendige fantasie. Die speelt een grote rol in hun verstandelijke ontwikkeling. Ze leren meer over de echte wereld, maar gebruiken nog steeds veel fantasie. Hun taalvaardigheid wordt steeds beter, waardoor ze zich beter kunnen uitdrukken.

Sociale ontwikkeling

Kleuters worden minder egocentrisch en beginnen vriendschappen te vormen. Ze leren samenwerken en zich aan te passen aan verschillende mensen en situaties. De overstap naar school is een belangrijk moment. Op school leren kleuters omgaan met leeftijdsgenoten.

Seksuele ontwikkeling

Kleuters ontdekken net als peuters veel nieuwe dingen. Ze spelen graag 'vadertje en moedertje' of 'doktertje'. Kleuters leren dat je niet alles over naakt zijn of seksualiteit zomaar overal kunt laten zien. Maar het is niet goed als ze denken dat ze stiekem moeten doen. Als ze zich schamen, willen ze misschien niet meer samen douchen of zich omkleden waar anderen bij zijn. Het is belangrijk om hier met ze over te praten en duidelijke afspraken te maken.

Wat wilde je vroeger worden als je later groot zou zijn?

In welke levensfase leer je lezen, schrijven en rekenen?

1. peuter
2. kleuter
3. schoolkind
4. puber

Schoolkind 6-12 jaar

• Motorische vaardigheid groter, belangrijk voor de gezondheid & behendigheid
• Lezen, rekenen, moeilijke vragen stellen,  concentratievermogen
• 3 werelden, thuis, school en vrienden. Niet opvallen in groepen. 
• Gezonde seksuele ontwikkeling belangrijk, begin puberteit

Lichamelijke ontwikkeling

Kinderen in deze leeftijdsgroep ervaren een snelle fysieke groei. Hun motorische vaardigheden verbeteren, waardoor ze beter worden in bewegingen zoals rennen en springen. Deze ontwikkelingen zijn belangrijk voor hun algemene fysieke gezondheid en behendigheid.

Verstandelijke ontwikkeling

Kinderen tussen de 6 en 12 willen graag nieuwe dingen leren. Ze ontwikkelen veel vaardigheden op school, zoals lezen en rekenen. Ze worden ook beter in zich concentreren, maar dit kan soms nog moeilijk zijn. Kinderen van deze leeftijd zien de wereld meer zoals hij echt is en willen meer weten over moeilijke dingen.

Op school leren kleuters omgaan met leeftijdsgenoten

Op school leren kleuters omgaan met leeftijdsgenoten

Sociale ontwikkeling

Sociaal gezien leven kinderen in deze leeftijd in drie werelden: thuis, school en hun vriendenkring. Ze leren omgaan met andere kinderen. Bij een groep horen vinden ze belangrijk. Ze passen zich aan en proberen niet op te vallen binnen de groep. Ze beginnen langzaam meer zelfstandig te worden en hun leefwereld buiten het gezin uit te breiden.

Seksuele ontwikkeling

Tussen de 6 en 12 jaar maken kinderen een belangrijk deel van hun seksuele ontwikkeling door. De puberteit begint. Dat betekent dat hun lichaam begint te veranderen. Ze worden nieuwsgierig naar verschillen tussen jongens en meisjes en stellen vaak vragen over hun eigen lichaam en dat van anderen. Deze periode is belangrijk voor het vormen van een gezond begrip van seksualiteit en het ontwikkelen van een positief zelfbeeld.

Ging je graag naar de basisschool? Waarom?

Puberteit 12-16 jaar

• Groeispurt, verandering (stem, baardgroei, menstruatie, borstgroei)
• Verstandelijke ontwikkeling, voortgezet onderwijs, abstract denken. 
• Los komen van thuis, vrienden worden belangrijker
• Eigen grenzen ontdekken
• Relaties aangaan, intimiteit ontdekken

Lichamelijke ontwikkeling

Pubers maken een grote groeispurt door. Dit betekent dat ze snel groeien en dat hun geslachtsdelen zich ontwikkelen. Deze veranderingen leiden vaak tot ongemak en onzekerheid. Het komt vaak voor dat jongeren zich onhandig voelen in hun veranderende lichaam. Deze lichamelijke overgang gaat vaak samen met andere ontwikkelingen. Denk aan stemverandering en lichaamsbeharing bij jongens en het begin van de menstruatie en borstgroei bij meisjes.

Verstandelijke ontwikkeling

In deze levensfase ontwikkelen jongeren zich sterk op verstandelijk gebied. Ze gaan naar het voortgezet onderwijs waar ze veel nieuwe vakken krijgen. Ook leren ze op een andere manier. Hun vermogen tot abstract denken ontwikkelt zich. Dat is bijvoorbeeld belangrijk voor het begrijpen van een vak zoals wiskunde.

Sociale ontwikkeling

Sociaal gezien maken jongeren zich los van thuis. Ze zijn veel bezig met het uitzoeken wie ze zijn. Ze proberen verschillende dingen uit om hun eigen identiteit te vinden. Identiteit is hoe je jezelf ziet en dat je begrijpt wie je bent. Vrienden worden heel belangrijk. Jongeren brengen vaak meer tijd door met leeftijdsgenoten dan met familie. Ze leren ook beter om te gaan met hun gevoelens en beginnen anderen beter te begrijpen. In deze tijd krijgen ze vaak hun eerste verliefdheden en relaties. Dat is nieuw en spannend, maar soms ook moeilijk. Ook beginnen ze meer na te denken over de wereld en ontwikkelen hun eigen meningen.

Vrienden zijn heel belangrijk

Seksuele ontwikkeling

Tussen de 12 en 18 jaar maken jongeren veel veranderingen door. Deze tijd is belangrijk voor hun seksuele ontwikkeling. Ze leren over hun eigen wensen en grenzen en die van anderen. Jongeren beginnen meestal met eenvoudige vormen van intimiteit, zoals zoenen en strelen. De gemiddelde leeftijd waarop jongeren voor het eerst geslachtsgemeenschap hebben is 18 jaar.

Nieuwsgierigheid naar seks neemt toe en jongeren verkennen vaak stap voor stap seksuele activiteiten. Het is belangrijk om te weten dat niet alle jongeren even nieuwsgierig zijn naar seks. Sommigen voelen dit misschien later of helemaal niet.

Deze periode is ook een tijd waarin jongeren veel over relaties leren. Ze ervaren vaak voor het eerst verliefdheid, maar ook teleurstelling.

Jongvolwassenen
16 - 21 jaar

• Lichamelijk ontwikkeling is klaar
• Besluiten nemen over school of werk, kritisch denkvermogen
• Eigen plek, serieuze relaties, grote mensenbaan
• Seksueel actief, ontdekken
• Nadenken over relaties, samenwonen/ trouwen, kinderen

Lichamelijke ontwikkeling

In deze levensfase zijn de meeste jongvolwassenen fysiek volgroeid. Ze zijn klaar met de groei in lengte en de ontwikkeling van geslachtskenmerken.

Verstandelijke ontwikkeling

Jongvolwassenen maken veel vooruitgang in hoe ze denken en werken. Ze nemen vaak belangrijke besluiten over studie en werk. Ze worden zich meer bewust van zichzelf en ervaren complexere gevoelens. Hun kritisch denkvermogen verbetert en ze staan open voor nieuwe ideeën. Kritisch denkvermogen is het vermogen om goed na te denken over dingen, verschillende kanten te bekijken en slimme beslissingen te nemen.

Sociale ontwikkeling

Sociaal gezien beginnen jongvolwassenen meer relaties buiten hun familie te vormen. Ze zoeken hun plek in de wereld. Dit betekent bijvoorbeeld dat ze een eigen gezin starten of aan hun eerste baan beginnen. Het ontwikkelen van langdurige vriendschappen en romantische relaties is erg belangrijk. Ze leren omgaan met ingewikkelde gevoelens en relaties. Soms kunnen ze onzeker zijn over hun plek in de wereld en hun toekomst.

Seksuele ontwikkeling

Jongvolwassenen maken ook belangrijke stappen in hun seksuele ontwikkeling. Voor velen is dit de tijd waarin ze hun eerste serieuze seksuele relaties ervaren. Ze ontdekken meer over intimiteit, seksuele voorkeuren en eigen grenzen. Dit is ook een periode waarin sommigen nadenken over zaken als samenwonen of kinderen krijgen. De meeste jongeren in deze leeftijdsgroep zijn seksueel actief.

Wat is een kenmerk van jongvolwassenen?

1. Ze zijn allemaal al getrouwd.
2. Ze hebben allemaal al kinderen.
3. Ze hebben hun levensdoelen al bereikt.
4. Ze zijn bezig met het vinden van een eigen identiteit.

Wat is een uitdaging voor jongvolwassenen?

1. Het sparen voor hun oude dag.
2. Het leren omgaan met pensioenzorgen.
3. Het nemen van vrije tijd.
4. Het vinden van balans tussen werk en privé.

Volwassenen
 21- 65 jaar

• Belangrijk om fit en gezond te leven
• Eerste tekenen van ouder worden ( rimpels, grijs haar, langzame stofwisseling)
• Ontwikkelen verder in werk of studie
• Hechte familie/vrienden banden
• Duidelijk beeld van seksuele  voorkeuren en behoeften
• Autonoom

Lichamelijke ontwikkeling

In deze fase is het lichaam volledig volgroeid. Volwassenen kunnen echter nog steeds veranderingen in hun lichaam ervaren, zoals een langzamere stofwisseling. Op een bepaald moment zien volwassenen de eerste tekenen van veroudering, zoals fijne lijntjes en rimpels. Een gezonde levensstijl is belangrijk om fit en energiek te blijven.

Verstandelijke ontwikkeling

Volwassenen blijven zich ontwikkelen. Ze gebruiken hun ervaringen van werk en leven om nieuwe dingen te leren. Velen gaan door met studeren of ontwikkelen zich verder in hun werk. Ze worden beter in het bedenken van oplossingen voor moeilijke problemen en in het plannen voor de toekomst.

Sociale ontwikkeling

Op sociaal vlak bouwen volwassenen vaak makkelijker sterke relaties op. Ze hebben vaak langdurige vriendschappen, hechte familiebanden en goede contacten op het werk. Ze vinden het belangrijk om een goede balans te hebben tussen hun werk, vrije tijd en het omgaan met vrienden en familie. Ze begrijpen anderen beter en kunnen vaak goed met mensen omgaan. Dat helpt in hun dagelijks leven.

Seksuele ontwikkeling

Seksualiteit blijft belangrijk in het leven van volwassenen. Volwassenen hebben vaak een duidelijker beeld van hun seksuele voorkeuren en behoeften. In deze fase krijgen mensen vaak stabiele seksuele relaties, waarbij ook liefde en een hechte band belangrijk zijn.

Rond hun vijftigste maken vrouwen de menopauze door. Dit is een periode waarin hun hormonen veranderen. Tijdens de menopauze neemt de vruchtbaarheid van een vrouw af. Deze stopt uiteindelijk, waardoor ze niet meer zwanger kan worden.

Hoe kunnen volwassenen omgaan met sociale druk?

1. Altijd toegeven aan groepsdruk
2. Zichzelf trouw blijven en eigen keuzes maken
3. Nooit rekening houden met anderen
4. Sociale druk volledig negeren

Vanaf welke leeftijd start de lichamelijke achteruitgang van volwassenen?

1. Vanaf 25e
2. Vanaf 30e
3. Vanaf 45e
4. Vanaf 65e

waar denk jij aan bij ouderdom?

Ouderen

vanaf 65 jaar

2 groepen

- Actieve ouderdom (nieuwe fase, kleinkinderen, pensioen.

- Intensieve ouderdom (achteruitgang, hulp/begeleiding nodig, aanpassen)

Lichamelijke ontwikkeling

Ouderen worden geconfronteerd met fysieke achteruitgang en veroudering. Ouderen kunnen daardoor te maken krijgen met fysieke beperkingen, zoals minder goed kunnen bewegen, minder spierkracht en problemen met zien en horen. Veel ouderen krijgen ook te maken met veranderingen van het uiterlijk. Ze krijgen grijs haar, er komen rimpels en soms worden ze kaal.

Verstandelijke ontwikkeling

Sommige ouderen kunnen problemen krijgen met hun geheugen of zelfs ernstigere problemen zoals dementie. Maar veel ouderen blijven ook geestelijk actief en scherp. Ze gebruiken de kennis en ervaring die ze hebben en leren nog steeds nieuwe dingen. Het is goed om activiteiten te doen die de hersenen actief houden en hun geestelijke gezondheid ondersteunen.

Sociale ontwikkeling

Eenzaamheid kan een probleem zijn bij ouderen. Zeker bij het verlies van een partner of langdurige vriendschappen of als ze steeds minder makkelijk kunnen bewegen. Het is belangrijk dat ze contact houden met anderen en meedoen aan activiteiten. Veel ouderen vinden het fijn om over hun leven te praten en verhalen te delen. Het is belangrijk om ze te helpen zelfstandig te blijven, maar ook om klaar te staan als ze hulp nodig hebben. Het waarderen van wat ze hebben bereikt en hun bijdrage aan de samenleving kan hen helpen zich goed te voelen.

Eenzaamheid kan een probleem zijn bij ouderen

Eenzaamheid kan een probleem zijn bij ouderen

Seksuele ontwikkeling

Bij ouderen verandert ook de seksuele ontwikkeling. Hoewel de behoefte aan seksualiteit kan afnemen, blijft dit voor veel ouderen een belangrijk deel van hun leven. Fysieke veranderingen door veroudering kunnen invloed hebben op de seksuele functie en beleving. Mannen kunnen bijvoorbeeld problemen ondervinden met erecties, terwijl vrouwen veranderingen ervaren die bijvoorbeeld zijn ontstaan na de menopauze.

Ouderen

vanaf 65 jaar

• Fysieke achteruitgang
  
• Geheugen, gehoor, zicht
• Activiteiten om lichaam en geest te blijven trainen
• Eenzaamheid ligt op de loer
• Seksuele behoefte kan afnemen

Lichamelijke ontwikkeling

Ouderen worden geconfronteerd met fysieke achteruitgang en veroudering. Ouderen kunnen daardoor te maken krijgen met fysieke beperkingen, zoals minder goed kunnen bewegen, minder spierkracht en problemen met zien en horen. Veel ouderen krijgen ook te maken met veranderingen van het uiterlijk. Ze krijgen grijs haar, er komen rimpels en soms worden ze kaal.

Verstandelijke ontwikkeling

Sommige ouderen kunnen problemen krijgen met hun geheugen of zelfs ernstigere problemen zoals dementie. Maar veel ouderen blijven ook geestelijk actief en scherp. Ze gebruiken de kennis en ervaring die ze hebben en leren nog steeds nieuwe dingen. Het is goed om activiteiten te doen die de hersenen actief houden en hun geestelijke gezondheid ondersteunen.

Sociale ontwikkeling

Eenzaamheid kan een probleem zijn bij ouderen. Zeker bij het verlies van een partner of langdurige vriendschappen of als ze steeds minder makkelijk kunnen bewegen. Het is belangrijk dat ze contact houden met anderen en meedoen aan activiteiten. Veel ouderen vinden het fijn om over hun leven te praten en verhalen te delen. Het is belangrijk om ze te helpen zelfstandig te blijven, maar ook om klaar te staan als ze hulp nodig hebben. Het waarderen van wat ze hebben bereikt en hun bijdrage aan de samenleving kan hen helpen zich goed te voelen.

Eenzaamheid kan een probleem zijn bij ouderen

Eenzaamheid kan een probleem zijn bij ouderen

Seksuele ontwikkeling

Bij ouderen verandert ook de seksuele ontwikkeling. Hoewel de behoefte aan seksualiteit kan afnemen, blijft dit voor veel ouderen een belangrijk deel van hun leven. Fysieke veranderingen door veroudering kunnen invloed hebben op de seksuele functie en beleving. Mannen kunnen bijvoorbeeld problemen ondervinden met erecties, terwijl vrouwen veranderingen ervaren die bijvoorbeeld zijn ontstaan na de menopauze.

Opdracht

In tweetallen:

Bedenk voor iedere doelgroep een passende activiteit. Leg kort uit wat de activiteit is. 

Voorbeeld: 'tekenen; ze gaan hun lievelingsdier tekenen in verband met dierendag en ze gaan dit inkleuren met wasco.' 

De levensfases en opgroeien

Praktijkopdracht doelgroep: 

1. Met cliënten in welke levensfase (doelgroep) zou jij graag willen werken?

2. Waarom zou jij met deze cliënten willen werken?

3. Met welke doelgroep wil je absoluut niet werken?

4. Waarom zou je niet met deze doelgroep (levensfase) willen werken?

Leg uit waarom iets wel of niet bij je past!

5. Bedenk een activiteit voor jouw doelgroep van ongeveer een half uur.

Deze opdracht werk je uit op het werkblad draaiboek (opdracht in teams)

Theorieopdracht 

1.5 levensfase van de mensen met wie je werken