jodendom

• M en m
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 1

jodendom 

Het jodendom 

Eerste jood was Abraham. God zou hem hebben beloofd dat hij samen met zijn vrouw nog kinderen zou krijgen, in Kanaän (later Israël genoemd).

Tijdens een hongersnood stuurde God de Jakob, een nakomeling van Abraham naar Egypte. Daar zijn de joden lange tijd slaaf geweest, totdat Mozes ze naar bevrijding leidde. 

Deze verhalen over het joodse volk zijn opgeschreven in het Oude Testament, onderdeel van de joodse Tenach (heilig boek). 

Jodendom - geschiedenis 

- terugkeer, herbouw tempel

- 70 Na Christus: vernietiging Tempel

- verspreiding ('diaspora') joden over Romeinse Rijk

- Sindsdien veel onderdrukking en verdrijving

(progroms, inquisitie, verbanning, zondebok)

- uitlopend op holocaust in 1938 - 1945 

-oprichting staat Israel

Noteer:

Joden in Romeinse Rijk 

• Leefden in provincie Judea, dat door Romeinen rond jaar 1 veroverd wordt

• Toenemende spanningen tussen Romeinen en Joden: Romeinen geloven in meerdere goden (polytheïsme), Joden maar in één god (monotheïsme), in hun eigen synagogen

Joden in het Romeinse Rijk

Tempel

• De Stenen tafelen met de 10 geboden werden in de heilige ark verplaatst. Deze ark werd later in de joodse tempel (godshuis) geplaatst. 
  
• De joodse tempel staat symbool voor het verbond tussen de joden en God: de afspraak die de joden met God hebben dat zij zich houden aan de Wetten van God en Hij het joodse volk beschermt en een eigen land geeft.
• De Tempel is twee keer verwoest en daarna nooit meer opgebouwd. 
• Bij de verwoesting van de tempel door de Romeinen in het jaar 70 verdween de heilige ark. Joden verspreiden zich in die tijd over de hele wereld. Je noemt dit de diaspora. 
• Omdat de joden in de diaspora geen Tempel hadden om God te vereren, is uiteindelijk de synagoge ontstaan.

Diaspora

 Joden in het rijk

- Overal waar de Joden in het Romeinse rijk als groep komt bouwen zij synagogen.

De Romeinen

Vernietigden de Joodse tempel.

Diaspora

Mozes

Mozes splijt de rode zee

Mozes en de 10 geboden

De eeuwige Jood: 1940

Antisemitisme

• Antisemitisme = haat tegen Joden

• Europa kent een lange geschiedenis van antisemitisme, bijvoorbeeld dat Joden in de Middeleeuwen de schuld kregen van de Pest.

• Gaat in stappen in WOII met als gevolg de Holocaust

Middeleeuwen

-  De pest.

- Joden kregen geen pest.

Hygiëne wetten.

- Joden kregen de schuld.

- Vervolgingen als gevolg.

Joden werden levend verbrand in de middeleeuwen.

Joden in de Middeleeuwen

In de middeleeuwen vonden de mensen de joden 'vreemd' en 'onbetrouwbaar'. 

Joden moesten vaak in andere delen van de stad wonen (getto's) en ze mochten geen lid zijn van een gilde.
Daarom hadden ze vaak beroepen als: handelaar, bankier of juwelier.

In 1179 besluit de kerk dat de joden in aparte wijken moeten gaan wonen. Deze wijken hebben later de naam 'getto' gekregen. In de Italiaanse stad Venetie woonden de joden in de wijk 'Ghetto Nuovo'. Hierkomt de bijnaam 'getto' vandaan. 

Joden

 

• In de Middeleeuwen vonden de mensen de Joden 'vreemd' en 'onbetrouwbaar'.
• Zo zouden zij het drinkwater hebben vergiftigd met de pest.

Als er in een middeleeuwse stad de pest uitbrak of er was een misdrijf gepleegd, dan werden de Joden vaak als schuldigen aangewezen. Het gevolg was een pogrom: een uitbarsting van Jodenhaat. De huizen van de Joden werden geplunderd en vernield. De Joden zelf werden mishandeld.

Stereotype en vooroordelen

• Tijden de middeleeuwen ontstaan er stereotype: “Gierig” en “Sluw”.
• Door de stereotype ontstonden er ook vooroordelen.
• Het gevolg is dat de Joden werden gediscrimineerd. 
• Ook in Nederland mochten de Joden tijden de middeleeuwen niet bij een gilde, waardoor ze het bankwezen of de handel in gingen. 

2019 Aalst

Op de wagen stonden poppen van stereotype orthodoxe Joden met een haakneus en zakken geld. De carnavalsgroep De Vismooil'n had de karikaturen gemaakt vanwege een bezuinigingsjaar. Daarop voortbordurend kwam de groep op dit idee, zeggen ze bij Het Laatste Nieuws (HLN). "Wij vonden dat komisch, als roze Joden de stoet in, met een kluisje waar we ons opgespaarde geld in bewaren. Met andere religies wordt er ook gelachen", zeggen ze.
https://nos.nl/artikel/2277223-praalwagen-met-joodse-stereotypen-kost-carnaval-aalst-mogelijk-unesco-status.html  

Voorbeeld van anti-joodse propaganda

Kinderboek uit 1938 met de titel "der Giftpilz", de giftige paddestoel. De paddestoel is met een stereotype joods gezicht afgebeeld. De davidsster verwijst ook naar het jodendom.

De eeuwige Jood: 1940

Neurenberger rassenwetten

Rassenwetten

• 1935: invoering rassenwetten
• zuiver volk
• Joden mochten geen ambtenaar zijn
• Joden niet werken in theather, bioscoop en mochten geen dokter of schrijver meer zijn

Kristalnacht 9 november 1938

Concentratiekampen

Nazi-Duitsland telde zes grote vernietigingskampen (Auschwitz-Birkenau, Sobibór, Treblinka, Majdanek, Belzec en Chełmno) en een handvol grote concentratie- en werkkampen met namen als Buchenwald, Bergen-Belsen (waar Anne Frank omkwam) en Mauthausen.

Israël onafhankelijk

• Zionisme: joden willen een eigen staat in Israël.
• Na de oorlog joodse overlevenden concentratiekampen.
• Gingen zich vestigen in Palestina
  

De Klaagmuur bij de Tempelberg in Jeruzalem. 

probleem van de klaagmuur en de Tempelberg