2.2 Sociale wetten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Par 2: 

Sociale wetten

Leerdoelen

Je kunt beschrijven hoe verschillende politieke groepen naar de sociale kwestie keken

Je kunt een opsomming van verschillende sociale wetten geven en ze uitleggen

Je kunt beschrijven hoe de Nederlandse overheid omging met de crisis van de jaren dertig van de 20e eeuw

Aandacht voor de arbeider

Sociale kwestie: eind 19e eeuw belangrijk in de politiek 

Waarom?

Industrialisatie en verstedelijking

Aandacht vanuit rijkere burgerij voor ellende van arme mensen - ziektes raakten hen ook 

Betere hygiëne in armere wijken was belangrijk voor alle inwoners steden

Gezonde arbeiders: handig voor Industrie

Aandacht voor de arbeider/2

Confessionelen maakten zich ook zorgen over ideeën en gedrag van arbeiders (minder invloed/grip op die groep door minder kerkgang)

Vakbonden kwamen op

Socialisme, nieuwe zuil kwam op

Spanningen onder arbeiders door omstandigheden, demonstraties, zelfs 

revolutie 

dus: sociale onrust. 1888 eerste socialist in parlement

Schrijf de vier zuilen van de NL politiek hier op

Welke 2 zuilen hoorden bij de confessionelen?

De eerste sociale wetten

politici vonden dat er iets moest gedaan worden vanuit de overheid aan armoede en misstanden

Gevolg: de Sociale Wetten

1874  'Kinderwetje' van Samuel van Houten - tot 12 jaar geen arbeid in werkplaats/fabriek (op het land mocht nog wel, werd niet goed gecontroleerd)

1889: Arbeidswet - gericht op werktijden van vrouwen en jongeren (12-16 jr.) en later ook voor mannen

Eerste sociale wetten/2

1900: Leerplichtwet - kinderen van 6 -12 jr. moesten onderwijs volgen

1901: Ongevallenwet - hiermee zette de OH eerste sociale verzekering op Gevaarlijk werk? Verplicht verzekerd. Ongeval gehad en niet meer kunnen werken? Uitkering

1901: Woningwet - tegen slechte leefomstandigheden van arbeiders. Gemeenten moesten eigenaren dwingen voor deugdelijke woningen te zorgen. Krotten werden afgebroken. 

Al met al: Overheid was anders gaan denken over bemoeienis met burger eind 19e eeuw

Wat is de sociale kwestie?

1. De armoede onder boeren in de 19e eeuw.
2. De wet kinderarbeid te verbieden.
3. De slechte levensomstandigheden van de arbeiders en het besef dat hier een oplossing voor moest komen
4. Wetten waarmee het leven van rijke mensen in de 19e eeuw beter zou moeten worden.

Sociale wetten zijn ...

1. Wetten die de leef- en werkomstandigheden van arbeiders verbeteren.
2. Wetten die er voor zorgen dat arbeiders beter samenwerken.
3. Wetten die zorgen dat fabriekseigenaren meer rechten krijgen.
4. Wetten die de relatie tussen overheid en arbeiders vastleggen.

Geef een voorbeeld van een sociale wet.

Aan het werk:

Maken: Tijd voor Geschiedenis

Katern 2 Sociale zekerheid

1.2: vraag 1 t/m 8

Overheid in crisistijd

- Beurskrach Wall Street 1929: wereldwijde crisis

Gevolg: Gestegen werkeloosheid - van 100 000 naar 480 000 in 1936

Armoede

Overheid bood hulp: Steun in vorm van uitkering (laag, stimulans om werk te zoeken)

Stempelen - twee keer per dag

Werkverschaffingsprojecten - zwaar handwerk, uitgraven kanalen en aanleg dijken en parken

Colijn

Hendrik Colijn werd in 1933 minister-president.

Grote dure maatregelen, stimulans economie

Veel besparen: aanpassingspolitiek - niet meer uitgeven dan er binnenkomt, zo weinig mogelijk staatsschuld!

Bezuinigingen in onderwijs en loon ambtenaren.

Verlaging steunbedrag voor werklozen.

Gevolg: wanhoop, oproer,  woede. 

Ook niet heel succesvol, deze politiek. Verlenging van crisis hierdoor

Aan het werk:

vraag 8 t/m 21 afmaken