Van den vos Reynaerde

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Vosboekje

Lesdoelen:

• De leerling begrijpt de dubbele bodem van het verhaal Van den vos Reynaerde.
• De leerling kan deze dubble van dit verhaal ook in beeld brengen

Vragen bijVan den vos Reynaerde

A- Hofdag in het dierenrijk 

1-‘Lezen was in de Middeleeuwen vooral luisteren’. Leg uit wat het verband is tussen deze uitspraak en de aanwezigheid van een proloog in veel Middel-nederlandse teksten.

2-Verschillende dieren dienen een aanklacht tegen Reynaarde den vos. Maak een lijstje. Op grond van wiens klacht wordt uiteindelijk tot vervolging van de vos besloten?

3- Welke twee redenen had Cantecleer om zijn angst voor Reynaerde den vos te laten varen?

Vragen bij Van den vos Reynaerde

B- Lotgevallen van een beer 

4- Tijdens zijn daging spreekt Bruun Reynaerde den vos aanvankelijk met ‘u’ aan, later met ‘jij’. Verklaar hoe dat komt.

5- Op het erf van Lamfroit gebruikt Bruun een spreekwoord.

5a-Welk spreekwoord is dat en wat betekent het?

5b-In hoeverre is dit spreekwoord in tegenspraak met Bruuns gedrag?

6- Op weg naar huis verkeert Reynaerde den voseven in de veronderstelling dat Lamfroit en de zijnen Bruun gedood hebben. Welke redenen heeft hij om zich hierover te verheugen?

Vragen bij Van den vos Reynaerde

C -De kater en de das

7- In een aantal opzichten verloopt de derde daging heel anders dan de eerste twee. Maak een vergelijking tussen de drie dagingen.

8- De relatie tussen de pastoor en Julocke voorkomt tot twee keer toe op het nippertje dat een koningsbode wordt afgemaakt. Leg uit.

9- Met zijn aanvullende vragen tijdens de lekenbiecht bevredigt Grimbeert niet alleen zijn eigen nieuwsgierigheid. Van wie nog meer?

Vragen bij Van den vos Reynaerde

D- De rollen omgedraaid  

10- Tijdens zijn openbare schuldbekentenis weet Reynaerde den vos de aandacht al snel van zichzelf af te wenden. Hoe gaat hij te werk? Vermeld in je antwoord de bijbehorende tekst.

11- Om welke twee redenen is Reynaerde den vos zijn verhaal over de samenzwering voor de koning en de koningin zo geloofwaardig? Vermeld waar in het verhaal je de redenen hebt aangetroffen.

E- Eind goed, al goed?  

12- Welke oplossing draagt Firapeel aan om de crisis aan het hof op te lossen?

13- Heeft het verhaal een happy end? Motiveer je antwoord.

4) Beoordeling opdrachten en eindopdracht

Informatie over Van den vos Reynaerde (deel 1)

https:

Reinaert de vos

-tweede stand (adel)

-getrouwd met Hermelijn

-familie van: Grimbeert de das (-neef)

-begane misdaden:

:- verkrachten van Hersint (wolvin)

- in ogen plassen van de kinderen van de     wolf Isengrijn, waardoor ze blind werden.

- stal worst van Cortoys

- dwingen van Cuwaert tot seksuele handelingen ('credo leren')

- moord op Coppe

'Credo leren' aan Cuwaert

Moord op Coppe

Koning Nobel

• tweede stand
• rechtvaardig (geeft Reinaert de kans zich te verdedigen), maar makkelijk beïnvloedbaar (de 'schat')

Bruun de beer

• Behoort tot de tweede stand
• Dom en inhalig: Bruun denkt alleen maar eten en kan niet vooruit denken
• Betrokken bij daging nr. 1

Tibeert de kater

-tweede stand

-denkt dat hij sluw is, maar dat valt wel mee (Reinaert is sluwer!)

-kan zich goed verdedigen wanneer hij in het nauw gedreven wordt.

-daging nr. 2

Grimbeert de das

-tweede stand

-Grimbeert is goedgelovig en aardig: hij heeft als enige vertrouwen in Reinaert.

-daging nr. 3

Belijn de Ram

-eerste stand (hofkapelaan van de koning)

-Belijn is gelovig, goedgelovig en eerzuchtig: hij schept op over de 'belangrijke brief' van Reinaert aan de koning

-betrokken bij de pelgrimstocht van Reinaert naar Rome en Palestina.

Cuwaert de haas

-tweede stand

-Cuwaert is angstig en volgzaam

-Cuwaert is betrokken bij de aanklacht (Pancer) en de pelgrimstocht.

Speaking name

Speaking name

De naam van het personage zegt al iets over zijn / haar karakter: Hersint, Cuwaert en Reinaert?

Informatie over Van den vos Reynaerde (deel 2)

Hofdag

• aanklachten Isengrijn, Cortoys en Pancer
• verdediging Grimbeert
• aanklacht Cantecleer
  

De dagingen

1. Bruun
2. Tibeert
3. Grimbeert

De rechtszitting

• binnenkomst Reinaert (verdediging)
• herhaling van aanklachten
• vonnis
  

Tibeert

Grimbeert

De list

• bekentenis van Reinaert
• verhaal van schat
• wraak
  

De wraak

• moord op Cuwaert
• terugkeer Belijn
• afloop
  

Het slot

Reinaerts list is gelukt: de koning en vooral de koningin geloven in zijn leugenachtig verhaal over de samenzwering tegen Nobel. Door handig in te spelen op hun begeerte naar de schat heeft Reinaert zijn huid weten te redden. 

Het slot

Reynaert vertrekt op pelgrimstocht naar Rome met een tas gesneden uit het vel van de beer en schoenen uit de huid van het wolvenpaar.

Cuwaert heeft hij opgegeten.

Het slot

Door de listen van Reinaert zijn de dieren met hun eigen slechte eigenschappen geconfronteerd, waarvan onmatige begeerte wel de meest in het oog springende is: honger naar voedsel (Bruun, Tibeert), naar geld (Nobel, Gentel) en naar status (Belijn).

Het slot

De Reinaert lijkt net een moderne roman: een happy end ontbreekt. Er is zelf niet echt een duidelijke moraal aan het verhaal te verbinden. Want wat wil Willem nu eigenlijk zeggen? Dat het feodale systeem door en door corrupt is? Dat het procesrecht niet deugt? Dat je niet naar schalken moet luisteren? Dat je je niet door je eigen begeerte moet laten leiden? Het wordt niet echt duidelijk. Misschien is deze onduidelijkheid juist de reden voor de populariteit van het verhaal: iedereen kan er in lezen wat hij zelf wil, of anders gezegd iedereen krijgt de Reinaert die hij verdient.

Analyse

• Parodie op een ridderroman

• Satire

• Adel
• Kerk
• Dorpelingen
• Rechtsspraak
  

Schrijver van het verhaal

Willem

Er is een ding dat we zeker weten: hij heeft 'De Madocke' geschreven. 

Jacob van Maerlant verwijst er namelijk naar in zijn middeleeuwse encyclopedie Naturen bloeme (ca 1350)

De rest is een gok

• Derde stand? Waarschijnlijk was hij een advocaat (derde stand) of een troubadour
• Waarschijnlijk komt hij uit Gent.
• Hij heeft de Reinaert niet zelf bedacht, slechts vertaald vanuit Frankrijk

De rest is een gok

• Waarschijnlijk kijkt hij heel kritisch naar de adel en de maatschappij: hij stelt duidelijk belangrijke vragen over waarom bepaalde mensen de macht hebben en of dat wel juist is.
• Dapper dat hij zijn naam eronder heeft gezet (maar wel vreemd: zonde van ijdelheid): kritiek is nu openbaar geuit.