5.4 - Oplossingen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Oplossingen

Leerdoelen

• Je kan uitleggen wat oplosbaarheid betekent.
  

• Je kan uitleggen wat een verzadigde en een onverzadigde oplossing is.

• Je voert berekeningen uit met oplosbaarheid, gehalte/concentratie, massapercentage en volumepercentage.

Waarom moet je kunnen rekenen met dit soort gehaltes?

Oplosbaarheid

Je weet dat zout wel oplost in water, en zand niet. 

Ze verschillen hier in oplosbaarheid. 

Je kunt de oplosbaarheid van zout in water uitdrukken in een getal.

Voorbeeld:           oplosbaarheid van zout in water =  360 g/L

Oplosbaarheid: hoeveelheid stof die maximaal in één liter oplosmiddel kan oplossen. dit is een stofeigenschap

 

Verzadigd en onverzadigd

Zoals genoemd is de oplosbaarheid van zout 360 g/L.

In 1 liter kun je dus maximaal 360 g zout oplossen

Verzadigde oplossing: een oplossing waarin de maximale hoeveelheid stof is opgelost.

Onverzadigde oplossing: een oplossing waarin minder dan de maximale hoeveelheid stof is opgelost.

Oplosbaarheid

Let op! Oplosbaarheid is temperatuurafhankelijk.

Temperatuur:

• bij vaste stoffen + vloeistoffen neemt oplosbaarheid bijna altijd toe met de temperatuur 
• bij gassen neemt oplosbaarheid altijd af met de temperatuur

 

Rekenen met oplosbaarheid: voorbeeld

De oplosbaarheid van suiker is 2,1 kg/L 

Bereken hoeveel gram suiker kan oplossen in 7,5 L water. 

Rekenen met oplosbaarheid

1. De oplosbaarheid van keukenzout is 360 g/L.

Bereken hoeveel kilogram keukenzout kan oplossen in 12 L water. 

2. De oplosbaarheid van CO2 in water is 0,169 g/L.

Bereken hoeveel liter water nodig is om 3 g CO2 op te lossen.

3. Voor het oplossen van 10 gram kalk is 770 L water nodig. Bereken de oplosbaarheid van kalk in mg/L.

Concentratie (gehalte)

Wanneer je een bepaalde hoeveelheid stof ergens in oplost, spreek je ook wel over de concentratie.

Concentratie: de hoeveelheid opgeloste stof die per hoeveelheid oplossing aanwezig is (vaak per liter). 

Een ander woord voor concentratie is gehalte.

Bijvoorbeeld: de concentratie van suiker in cola is 104 g/L.

Rekenen met concentratie: voorbeeld

Koeienmelk bevat 3,4 g eiwit / 100 mL. 

Bereken de hoeveelheid eiwit in een pak met 2,5 L melk. 

Rekenen met concentratie

De werkzame stof in hoestdrank is broomhexine. 

Hoestdrank bevat 1,6 mg broomhexine per mL.

Een volwassene mag 50 mg broomhexine per dag 
binnen krijgen. 

1. Bereken hoeveel mL hoestdrank je per dag mag drinken.
2. Een fles bevat 150 mL. Bereken hoeveel dagen je met 
één fles hoestdrank kunt doen (afgerond op hele dagen). 

Percentage stof in een mengsel

Je kunt de concentratie ook uitdrukken in een massa- of volumepercentage. De formules komen bekend voor uit hoofdstuk 2:

Bijvoorbeeld: het volumepercentage alcohol in bier is 5,0%.

Massapercentage en volumepercentage

Massapercentage = 

aantal gram stof dat per 100 g oplossing aanwezig is

Volumepercentage =
aantal mL stof dat per 100 mL oplossing aanwezig is

Rekenen met massapercentage kort

Het volumepercentage alcohol in bier is 5,0%.

Bij inname van 75 mL alcohol is een volwassene al behoorlijk dronken. Een glas bier bevat 250 mL bier. 

Bereken met hoeveel glazen bier deze persoon dronken is.

Aan de slag!

§5.4, bladzijde 149 + 150:

opdr. 33 t/m 35, 40 t/m 42