Intimiteit en seksualiteit

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Intimiteit en seksualiteit in de GHZ

Lesinhoud

• Leerdoelen 
• Vroeger
• Overeenkomsten en verschillen
• Voorlichting
• Theorie
• Afsluiting

Leerdoelen

• Je hebt kennis opgedaan over hoe om te gaan met intimiteit en seksualiteit in de GHZ

Intimiteit en seksualiteit 

Intimiteit: 

Een gevoel van verbondenheid, veiligheid, de ruimte hebben om al je diepste gedachten en gevoelens te delen met een ander (niet alleen in liefdesrelaties). 

Seksualiteit:

Seksualiteit omvat alle gevoelens, gedrag, en handelingen op het gebied van de voorplanting en/of lustbeleving

Vroeger

• Seksualiteit bij GHZ was probleemgedrag

NU:

Er is nog veel handelingsverlegenheid bij de (professionele) omgeving om met mensen met een verstandelijke beperking over seks te praten. Cliënten missen vaak positieve seksuele ervaringen, krijgen te maken met misbruik of vinden relaties moeilijk. Vaak wordt seksualiteit pas besproken na zo'n negatieve ervaring. Het is belangrijk om dit voor te zijn. 

LVB

'Mensen met een LVB vormen in veel opzichten een kwetsbare groep. Gedrags- en psychische stoornissen komen relatief vaak voor, net als verslavingen en grensoverschrijdend gedrag.'

Waaronder: 

Hyperseksualiteit --> wanneer je seksuele libido sterker is ontwikkeld dan wat de maatschappij als normaal of wenselijk beschouwt 

Niveau bepalen

• Geen vage begrippen of beeldspraak
• Concreet
• Koppeling naar praktijk, praktisch maken
• 1x voorlichting is onvoldoende
• Kleine beetjes informatie
  
  Filmpje voorlichting

Voorlichting: Inhoud bepalen

Komen er vragen of zie je bepaald gedrag?

• Voortplanting en anticonceptiemethoden (verschil man/vrouw, verliefd, vrijen, zwangerschap)
• Sociale vaardigheden 

(hoe een relatie aangaan, normen en waarden, 

inleven in emoties, kijken voornamelijk vanuit "IK")

• Weerbaarheid (grenzen aangeven, 

misbruik, bewoners onderling/begeleiders )

Openheid

• Blijf gesprek aangaan
• Tijdig signaleren= beter en eerder geleiden
• Beter kunnen inschatten

        van wensen en behoefte

Ziektebeelden en seksualiteit

Door verschillende ziektebeelden verandert seksualiteit of wordt het zelfs onmogelijk. 

- Door onderbreking in het ruggenmerg, (dwarslaesie)

- Neurologische defecten (MS), waardoor seksuele prikkels de hersenen niet meer bereiken. 

- Pijn, vermoeidheid, vergroeiingen of incontinentie.

- Medicatie kan ook het verlangen en zin hebben in seks verlagen. 

Risico's

• Ongelijkwaardige relatie
• Zwangerschap 
• Tienerzwangerschappen komen veel voor bij jonge meiden met een licht verstandelijke beperking
• Loverboys
• Beschadigingen van zichzelf of een ander

Discriminatie op het gebied van seksualiteit  

Antidiscriminatiewet: Er mag niet gediscrimineerd worden op grond van leeftijd, seksuele geaardheid of handicap. 

Dit gebeurt wel: 

- Niet geven van noodzakelijke informatie 

- Niet begeleiden of het niet zien van seksuele noden. 

- Medicamenteus onderdrukken van seksuele behoeften. 

Andere redenen waarom mensen met een beperking geen seksualiteit beleven.

- Negeren van het onderwerp door ouders / verzorgers 

- Onvoldoende mogelijkheid om seksualiteit te ontdekken

- Aantrekkelijkheid van het lichaam

- Schaamtegevoelens van de persoon.

- Mensen met een verstandelijke beperking: 

       o Minder mogelijkheden en vaardigheden om effectief te communiceren

       o Decorumverlies: wat kan wel en wat kan niet in bepaalde situaties.

Sekswerkers

Vergoeding? Ethiek? 

Als (persoonlijk) begeleider GHZ...

Ter ondersteuning wordt verwacht dat: 

- Je kennis hebt over de seksuele ontwikkeling bij cliënten

- Je kunt vragen signaleren (non-verbaal en verbaal)

- Je kan het gesprek aangaan

- Je toont voorbeeld gedrag in omgang met anderen (niet discriminerend)

Hoe?

- Eigen normen en waarden waar nodig op de achtergrond

- Uiten van seksuele gevoelens is menselijk, positief. Maar onderscheid tussen "gezond" en "grensoverschrijdend"

- Positie cliënt en evt. bescherming

Seksueel grensoverschrijdend gedrag

Iemand wordt tegen zijn of haar wil overgehaald, beïnvloed, gemanipuleerd, gechanteerd of gedwongen tot seks

Beleid organisatie, protocollen

Geeft ruimte voor seksualiteit cliënten, maar ook voor begeleiders (hoe ga je om met niet-toelaatbaar gedrag?)

Ethiek en seksualiteit

• Je komt voor moeilijke dilemma's te staan: 
• Wat als twee cliënten met het syndroom van Down met elkaar willen trouwen?
• Wat als een cliënt met een licht verstandelijke beperking een kinderwens heeft? 
• Wat als 2 cliënten samenwonen en de één overheerst?

Heb jij dit soort dilemma's? 

Links naar meer info

http://www.meerdanliefde.nl/themas/seksualiteit/

http://www.cocmiddennederland.nl/autiroze

http://www.kennispleingehandicaptensector.nl/gehandicaptenzorg/liefde-vinden-als-je-een-licht-verstandelijke-beperking-hebt-de-opties.html

https://www.delichtenvoorde.eu/de-lichtenvoorde/seksualiteit

https://www.rutgers.nl/wat-wij-doen/programmas-en-projecten/archief/keep-me-safe

http://www.kennispleingehandicaptensector.nl/docs/KNP/KNP%20GS/Seksuele%20weerbaarheid/Lijst_signalen_seksueel_misbruik.pdf

Doei allemaal!

Tot de volgende keer