5.1 Stuurt de overheid de economie?

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

5 Hoe werkt de overheid

5.1 Overheid, burgers en bedrijven

5.1 Stuurt de overheid de economie

Leerdoelen

• Ik kan aan de hand van een voorbeeld herkennen of er sprake is van marktwerking.
• Ik kan voorbeelden geven op welke manier de overheid de economie beïnvloed.
• Ik weet wat het CBS, CPB en de SER doen voor de overheid. 

5.1 Overheid , burgers en bedrijven

Collectieve goederen

Goederen die de overheid betaalt en waarvan iedereen (al dan niet tegen betaling) gebruik van kan maken.

• Algemeen belang
• Kwaliteit van de dienst op peil houden
• Onzinnig om elke Nederlander apart te laten betalen.
• Betaalbaar voor iedereen

Voorbeeld collectieve
voorziening in de gemeente.

5.1 Overheid , burgers en bedrijven

Marktvormen

Verschillende marktvormen:

• planeconomie (geen marktwerking)
• vrije markteconomie (alleen maar marktwerking)
• sociale markteconomie (overheid grijpt in wanneer ze dat nodig acht)

Marktvorm waarbij er geen sprake is van marktwerking

1. Vrijemarkteconomie
2. Planeconomie
3. Sociale markteconomie

De Franse overheid bevriest de gasprijs.

1. vrije markt
2. planeconomie
3. sociale markteconomie

In Noord-Korea bepaalt de overheid de prijzen van producten.

1. vrije markt
2. planeconomie
3. sociale markteconomie

In Oostenrijk kent men geen minimumloon.

1. vrije markt
2. planeconomie
3. sociale markteconomie

5.1 Overheid , burgers en bedrijven

Marktwerking

Particuliere bedrijven concurreren met elkaar:

• prijzen laag houden
• kwaliteit verhogen

Door marktwerking is er concurrentie tussen bedrijven

1. Juist
2. Onjuist

Selin denkt dat marktwerking nadelig is voor de kwaliteit van producten. Mariam is dat niet eens met Selin.
Wie heeft/hebben gelijk ?

1. Selin
2. Mariam
3. Beide
4. Geen van beide

Wat is GEEN voordeel van marktwerking (concurrentie)?

1. Prijzen kunnen lager worden
2. Er is meer keuze
3. Er is meer kwaliteit/betere service
4. Je betaalt minder BTW

In de collectieve sector heb je altijd te maken met marktwerking

1. Juist
2. Onjuist

5.1 Overheid , burgers en bedrijven

Privatiseren

De overheid besteedt taken uit of draagt ze over aan particulier bedrijven:

• Het wordt niet langer beschouwd als een overheidstaak.
• Het is goedkoper om een particulier bedrijf in te schakelen.

Wat is een voordeel van privatiseren?

Wat is privatisering?

1. De overheid koopt een dienst of activiteit van een particulier bedrijf om hier winst mee te maken.
2. De overheid stimuleert particuliere bedrijven om meer mensen in dienst te nemen.
3. De overheid verkoopt een dienst of activiteit aan een bedrijf in de particuliere sector.
4. De overheid beschermt het privévermogen van eigenaren van bedrijven in de particuliere sector.

Stelling 1: Privatiseren is het overhevelen van productie door de overheid naar particuliere sector.
Stelling 2: Privatisering geeft alleen maar voordelen voor de consument.

1. Beide stellingen zijn goed
2. Stelling 1 is goed, stelling 2 is fout
3. Stelling 1 is fout, stelling 2 is goed
4. Beide stellingen zijn fout

Door privatisering wordt de .... steeds kleiner.

1. Particuliere sector
2. Collectieve sector

Wat is een nadeel van privatisering?

Wat is GEEN gevaar van privatiseren?

1. De prijzen dalen omdat er sprake is van marktwerking.
2. Werknemers worden op grote schaal ontslaan.
3. Service/kwaliteit vermindert doordat er geen overheidstoezicht is.
4. De prijs van het aangeboden goed of dienst wordt verhoogd.

5.1 Overheid , burgers en bedrijven

Adviesorganen overheid

• Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
• Centraal Plan Bureau (CPB)
• Sociaal Economische Raad (SER)