Vulkanen

• Aardrijkskunde
• Basisschool
• Groep 7

Vulkanen

Wat ga je leren?

• Hoe kan een vulkaan ontstaan?
• Wat hebben aardplaten en vulkanen met elkaar te maken?
• Lava en magma, wat is het verschil?
• Hoe is een vulkaan opgebouwd?
• Hoe ontstaat een vulkanisch eiland?

Opbouw van de aarde

1. binnenkern (vast)
2. buitenkern (vloeibaar)
3. binnenmantel (steen)
4. aardkorst 

ntr.nl

wat zijn vulkanen?

• Een vulkaan is een berg die in verbinding staat met het binnenste van de aarde. Daarbinnen is het bloedheet, zó heet dat in de mantel steen smelt. Dat vloeibare gesteente heet magma en ligt niet gewoon stil. Het klotst, borrelt en stroomt naar boven. Als de druk te hoog wordt, worden magma, as en stenen naar buiten geperst: een vulkaanuitbarsting!

Soorten vulkanen

strato vulkaan

hoge bergtop, explosief

schild vulkaan

heuvel, niet explosief

 calderea (sintelkegel) vulkaan

niet hoog maar groeien, 1x uitbarsten

spleetvulkaan

waar het magma uit een spleet uit de aarde stroomt

Hoe ziet een vulkaan eruit?

• flinke bergen 
• op de top een gat 
• niet allemaal een berg (scheur) 

Druk op het oogje om te zien wat er zich in de vulkaan afspeelt  

Aswolk

Een aswolk is een wolk van vulkanische as die zich boven een uitbarstende vulkaan kan vormen

Lavastroom

 De vloeibare lava stroomt over de hellingen van de vulkaan.

Krater

Een krater is de opening van een vulkaan, waar rotsblokken (gestolde lava) uit komt.

Zijspleet

Kraterpijp

Een vulkaan is niet een massieve hoop gesteente, maar bevat een gangenstelsel aan scheuren, die we kraterpijpen noemen.

Magmahaard

Wanneer de aardkorst heel dun is, komt het vloeibare gesteente (magma genoemd) dicht bij het oppervlak. Dat is een magmahaard, een soort grot. 

Magma of lava

De hete vloeistof in een vulkaan wordt magma genoemd. 

Komt diezelfde vloeistof buiten de vulkaan, dan heet het lava. Er kunnen tijdens een uitbarsting zelfs hele rotsblokken uit een vulkaan schieten, zo groot als vrachtwagens! Dat zijn stukken lava die al helemaal afgekoeld zijn.

Slaapkop

Een vulkaan heeft eigenlijk drie ‘standen’: dood, slapend en actief.

•  Een dode vulkaan zal niet meer uitbarsten. 
• Een slapende vulkaan is soms duizenden jaren niet meer uitgebarsten, maar kan altijd weer ‘wakker worden’.
•  Actieve vulkanen barsten om de haverklap uit.

Gebied 2 

De plek waar twee zeeplaten uit elkaar schuiven. 

Op de bodem van de oceaan ontstaat dan een spleet tussen de platen. De magma stroomt door de spleten naar buiten. De magma koelt snel af in het water en wordt hard gesteente. Zo ontstaat er een nieuwe bodem in de oceaan als een soort rug. Deze rug kan soms zelfs boven het water uitkomen, dan is er een eiland ontstaan. 

hoe ontstaan een vulkanisch eiland

De plek waar twee zeeplaten uit elkaar schuiven.

Op de bodem van de oceaan ontstaat dan een spleet tussen de platen. De magma stroomt door de spleten naar buiten. De magma koelt snel af in het water en wordt hard gesteente. Zo ontstaat er een nieuwe bodem in de oceaan als een soort rug. Deze rug kan soms zelfs boven het water uitkomen, dan is er een eiland ontstaan. 

Wat is een vulkaan?

1. Een hoge berg
2. Twee aardplaten die tegen elkaar aan bewegen
3. Een gat in de aardbodem
4. Twee aardplaten die langs elkaar heen bewegen

De meeste vulkanen zijn te vinden rond de stille oceaan, ook wel de ... genoemd

1. Ring of Fire
2. Island of Valcano
3. Ring of Vulcano
4. Island of Vulcano

Een dode vulkaan is een vulkaan dat...

1. een halfvolle magma kamer heeft
2. een lege magma kamer heeft
3. geen magma kamer heeft
4. een volle magma kamer heeft

Wat is magma?

1. een gesmolten steenmassa
2. gesmolten gesteente dat zich in de aardmassa bevindt
3. het vuur van de vulkaan
4. stenen die langs de vulkaan liggen

De magmakamer van een vulkaan zit buiten de vulkaan

1. Waar
2. Niet waar

Actieve vulkanen zijn vulkanen die ...

1. een lege magmakamer heeft
2. een halfvolle magma kamer heeft
3. geen magma kamer heeft
4. een volle magma kamer heeft

Wat is het verschil tussen lava en magma?

1. Magma is harder dan lava.
2. Lava is warmer dan magma.
3. Lava zit alleen in een vulkaan, magma alleen in de mantel.
4. Lava stroomt buiten de aardkorst, magma binnen de aardkorst.

Calderavulkaan

Spleetvulkaan

Schildvulkaan

Stratovulkaan

Vulkanen komen maar op één plek in de wereld voor

Een vulkaan is hetzelfde als een aardbeving

Hoe dieper je de aarde ingaat, hoe warmer de temperatuur wordt van het lava. 

Vulkanen komen ook in Nederland voor

De meeste vulkanen zijn te vinden rond de stille oceaan

De uitbarsting van een stratovulkaan is erg explosief en gevaarlijk

Wat komt er uit een vulkaan?

1. Gas, lava, as en gesteente
2. Magma, lava, as en rook
3. Lava en gesteente
4. Alleen lava

De vulkaan in die bij Nederland ligt is een actieve vulkaan.

1. Waar
2. Niet waar

Wat heb je geleerd, wat je nog niet wist?