Hoe ziet het oude Romeinse theater eruit?

• Klassieke Culturele Vorming
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

KCV Het Romeinse theater

Lesdoel

Aan het eind van deze les ken je de kenmerken van een Romeins theater en amfitheater. Ook weet je meer over hoe het theater in de oudheid werkte.

Weet je nog? Noem 2 kenmerken van Griekse theaters uit de vorige les.

Wat is het verschil tussen een Romeins theater en een theater van nu?

1. Plek tribune
2. Binnen of buiten
3. Plek podium
4. Geluid

Romeins theater

• van Griekse afkomst
• geen band met goden
• meer variatie!
• soorten stukken
• acteurs 

Doordat Rome naast theater al meerdere vormen van vermaak had (badhuizen, wagenrennen, gladiatorgevechten, etc.), moest het theater iets doen om publiek te trekken. De voorstellingen werden minder verfijnd dan de oude Griekse waren. Puur om publiek te trekken!

Er waren verschillende vormen van theater in Rome, naast de al bekende tragedies (die minder populair waren in Rome):

- komedies en kluchten: stukken die vooral waren om te lachen. Komedies waren vaak bewerkt van oude Griekse stukken, later ook nieuwe, vaak over misverstanden. Kluchten waren nog meer voor het echte volk. Het werd ook wel "lage komedie" genoemd. Om makkelijk om te lachen. 

- mime en pantomime: zeer populaire vormen. In mime werden simpele avonturenverhalen nagespeeld, vaak met pikante details. Muziek en dans werd hier uitgevoerd. Pantomime was het meest verfijnde volkse drama: gemaskerde dansers beeldden een mythologisch verhaal uit. Op muzikale begeleiding werd er gedanst en geacteerd. Vaak door 1 persoon alles! (panto = alles)

Waar Grieken hun theaters hadden gewijd aan de goden, deden de Romeinen dit niet. Theater was puur voor het vermaak van het volk, niet voor de goden!

Toen de Romeinen in de laatste twee eeuwen voor Christus delen van Griekenland veroverden, namen ze ook wat van hun cultuur over. Zo ook de theaters! Ze baseerden veel op de Griekse gebruiken, maar er zijn natuurlijk ook veel verschillen. Die leer je in deze les!

Waar de acteurs in Griekenland een grote status hadden, was dit niet het geval bij de Romeinen. Hier hadden de acteurs weinig aanzien. Zo werden voor bloederige scènes zelfs slaven gebruikt!

De hoge muur achter het podium heette het scaenae frons. Deze zat bij de Romeinen altijd vast aan de tribune. Het theater was dus dicht. De hoge muur hielp bij het creëeren van een goede akoestiek. Vaak waren er onderaan portieken met zuilen die de muur ondersteunden en ter decoratie waren van het toneel.

1

Dit is het pulpitum. Wij noemen dit tegenwoordig het podium. Hiervandaan traden de acteurs op en werd het toneelstuk opgevoerd.

2

Het proscaenium. Hier het muurtje onder het podium. Deze was vaak rijkelijk versierd met beelden. Niet te verwarren met de Griekse variant!

3

De orchestra. Dit is de halve cirkel voor het podium. Hier zaten in de Romeinse tijd vaak de nobele burgers. Soms werd het ook gebruikt voor voorstellingen.

4

De cavea. Hier zaten de toeschouwers van het toneelstuk. Dus ook wel de tribune. De onderste rijen hadden natuurlijk de beste plaatsen en bovenin zaten dus de arme burgers. De toegang tot de hogere rijen van de tribune heten de vomitoria. Deze onderbraken dus de rijen met zitplaatsen. 

5

De aditus maximus. De monumentale toegangspoorten tot de orchestra. Deze waren aan beide zijden van het theater te vinden.

6

Verschillen Griekse en Romeinse theaters:

Griekse theaters waren net iets meer dan halfrond en Romeinse waren exact halfrond.

Griekse theaters waren tegen een berg gebouwd en Romeinen konden met bogen en gewelven los van een berg bouwen.

In een Grieks theater stond het toneel (de skene) los van de tribune, maar bij de Romeinen staat het aan elkaar vast.

Grieks theater was ter ere van goden, maar Romeins theater was puur vermaak.

7

Het Colosseum is een amfitheater(amfi = rondom) in Rome. Dit theater is dus helemaal rond! Het podium in zo'n theater is dus helemaal in het midden, maar niet verhoogd. Vaak lag er ook zand op de grond. De tribunes waren gescheiden van de arena door een hoge muur. Ook hier waren de beste plaatsen vooraan. Deze waren voor senatoren. Bovenin zat het gewone volk en de vrouwen.

1

In een amfitheater werd vaak iets anders gedaan dan toneelstukken opvoeren. Vaak werden hier gladiatorgevechten gehouden. De gladiatoren waren eerst altijd slaven en krijgsgevangenen. Later kon je als vrije burger ook de gladiatorschool volgen. De gladiatoren vochten met wilde dieren (olifanten, nijlpaarden, krokodillen, panters, leeuwen) of met elkaar. Bij de dieren leidde het vaak tot de dood, maar tussen gladiatoren was het even vaak ook niet fataal. Het was een populaire vorm van vermaak, maar werd ook politiek gebruikt door keizers.

2

Dit plaatje is uiteraard het Colosseum in Rome. Dit was het grootste amfitheater uit het Romeinse Rijk. De bouw ervan begon in 72 na Christus en was 10 jaar later af. Na de opening organiseerde keizer Titus spelen die 100 dagen duurden. 

In de loop van de jaren is het Colosseum vaak beschadigd geweest door de natuur. In de Middeleeuwen gebruikte rijke families het zelfs als groeve voor grondstoffen om hun eigen huizen te bouwen! Pas in 1749 eindigde de paus het. Vanaf toen begon archeologisch onderzoek en restauratie.

3

Hoe zie je dat dit een Romeins en geen Grieks theater is? Noem 2 redenen.

Romeins

Grieks

Komedietragedie

Allerlei soorten stukken

Tegen heuvel gebouwd

Losstaand gebouwd

Precies halfrond

Net meer dan halfrond

huiswerk

Zoek een Grieks theater (niet Epidauros) en een Romeins theater (niet Colosseum) op en leg aan de hand van de plaatjes uit wat de verschillen zijn tussen het Griekse en Romeinse theater. Lever dit in op Classroom