H2 Ontdekking en verovering §2.1 Wereldrijken rondom de Middellandse Zee

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

H2: Ontdekking en Verovering

§2.1 Wereldrijken rondom de Middellandse Zee

Wat weet ik van het Habsburgse Rijk?

Reconquista = Herovering van Spanje/Portugal op de Islam

• In de 8e eeuw begon islamitische  verovering van het Iberische schiereiland

• Vanaf begin van de 11e eeuw veroveren Christelijke koninkrijken gebied op de moslims.

Het Aljafería in Zaragoza (Spanje) is een Moors paleis. Het is een overblijfsel uit de periode van de Arabische overheersing. 

0

Het Spaanse wereldrijk

• De staat Spanje ontstond in 1479 toen Isabella van Castilie en Ferdinand van Aragon hun koninkrijken samenvoegden
• Ze zette de reconquista (christelijke herovering) van het Iberisch schiereiland voort tegen de Moren (moslims)
• In 1492 werd de reconquista voltooid met de verovering van Granada (het laatste Islamitische koninkrijk in Zuid-Spanje).
• Vanaf 1516 breidde Karel V het rijk verder uit
  

Overgave laatste Sultan van Granada aan de Katholieke koningen Ferdinand en Isabella (Opa en oma van Karel V)

Spaanse Rijk:

Omgaan met godsdiensten 

• "Heilige strijd" tussen christenen en moslims. Het Iberische schiereiland was vanaf de 8e eeuw grotendeels onder islamitisch heerschappij.
  
  
• Onder de grootouders van Karel V werd alleen het katholiek geloof toegestaan. 
  
  
• Joden, protestanten en moslims werden vervolgd: (Re)conquista.  

Wat weet ik van het Ottomaanse Rijk?

Nieuwe machthebbers: Seltsjoeken.

• 11e eeuw: veroveren Iran,  grote delen van het Oost-Romeinse rijk en delen van de Arabische wereld.

Ottomaanse veroveringen 

• Ottomanen veroveren Constantinopel.
• Ottomaans leger, goed georganiseerde en geoefende beroepsmilitairen.
• Ze leken onoverwinnelijk.
• Grote delen van de Balkan en Arabische wereld worden veroverd.
• Beleg bij Wenen 1525 en 1683

Val Constantinopel 1453

Beleg van Wenen 1525

sultan Suleyman I (1520 tot 1566)

Opbouw van het Ottomaanse rijk

sultan Mehmet II (1451 tot 1481)

Veroverde Constantinopel

Rond de Middellandse Zee

14e  en 15e eeuw: Ottomaanse Rijk ontstaan.

- domineerde het Middellandse zee.

- Sultan bereide zijn rijk uit naar Balkan

- Beheersten de handelsroutes (in luxe goederen uit Azië)

Na vergroting van grondgebied: Pax Ottomana: Periode van vrede en voorspoed. 

Voor Europa: deze ontwikkeling goed, maar ook bedreigend.

Ottomaanse Rijk

Omgaan met godsdiensten 

• In het islamitische rijk werden andere geloven niet  vervolgd. 
  
  
• Joden en christenen moesten de islamitische heerschappij erkennen en een extra belasting betalen. 
  
  
• Zij mochten leven volgens eigen regels. 
  
  
• Sommige christenen hadden liever te maken met de Ottomanen.  

Wereldrijken in strijd

• De Ottomanen en de Spaanse/Oostenrijkse Habsburgers   streden om de macht in Europa.
• Hongarije strijdveld
• Ottomanen voor de poorten van Wenen 2 x tegengehouden.
• Ottomanen veroverden Midden Oosten en Noord-Afrika
• Op de Middellandse Zee beide wereldrijken ongeveer even sterk.

Strijd tussen Ottomanen en Habsburgers voor Szigetvar Hongarije, 1566

Slag bij Lepanto 1570

Spanjaarden en Ottomanen vochten bij Lepanto (in de buurt van Griekenland).

Spanjaarden wonnen.

Ottomanen gingen niet verder westelijk in het Middellandse Zeegebied.

Spaanse wereldrijk

• Politiek

De Spaanse  en Oostenrijkse Habsburgers werkten samen tegen de ottomanen

• Cultureel

godsdienst: christendom

omgang met andere godsdiensten:

Vanaf 1492 werden joden en moslims genadeloos vervolgd. 

Beiden noemden hun oorlog tegen elkaar een heilige strijd. Beide profiteerden van de oorlogen en gebruikten gevangenen als slaven.

Ottomaanse wereldrijk

• Politiek
  

Kaliefen: zowel wereldlijke leiders als godsdienstige

• Cultureel
  

godsdienst: Islam

Omgang met andere godsdiensten: Tolerant naar Joden en Christenen

meer belasting betalen dan moslimburgers.

Beiden noemden hun oorlog tegen elkaar een heilige strijd.Beide profiteerden van de oorlogen en gebruikten gevangenen als slaven.

Achteruitgang in de handel

Continuïteit: 

Europa, Azië en Afrika handelden met elkaar sinds de Grieks/Romeinse tijd.

Verandering:

Oorzaak: verovering Italiaanse handelssteden in West-Azië door ottomanen

Gevolg: producten uit deze werelddelen werden veel duurder voor Europeanen.

Karavanen uit het Oosten

De belangrijkste handelsroute voor luxegoederen naar Europa is de zijderoute. Deze route liep vanuit China naar het Midden-Oosten en eindigde rond de Middelandse Zee.

Handelaren legden telkens een etappe van de reis af. Daarna verkoopt hij zijn producten aan een andere handelaar die de volgende etappe aflegt en het daarna ook weer doorverkooptt. 

Vanuit zuid Europa (Genua en andere Italiaanse handelssteden) worden de producten doorverkocht aan noord en west Europa.

Venetië en Genua actief in de handel op de Middellandse Zee tussen Europa en Azië.

Rond de Middellandse Zee

• Vanaf de inname van Constantinopel werd het Turkse rijk van daaruit centraal bestuurd en nam de macht en het grondgebied van de Sultans snel toe.
• Ottomaanse vloot beheerste de Middellandse Zee.
• Ottomaanse Rijk kreeg controle over de handelsroutes waarlangs handelaren de Aziatische luxegoederen aanvoerden.

• Na de grote veroveringen brak een periode van vrede en voorspoed aan binnen het Ottomaanse Rijk.

Voordelen voor de West-Europese stadstaten en koninkrijken:

• komst van het Ottomaanse Rijk bood stabiliteit rondom de Middellandse Zee en Midden-Oosten wat gunstig was voor de handel.

Nadelen voor de West-Europese stadstaten en koninkrijken:

• de Europeanen moesten steeds strijd leveren tegen de oprukkende Osmaanse legers.
• De prijzen van oosterse luxegoederen ging nog verder omhoog en konden alleen bij de Ottomaanse handelaren worden gekocht. 

Nakijken 

Tekstboek Lees en bestudeer tekst: § 2.1

Werkboek § 2.1: Maken opdracht:1 t/m 8