Het verloop van de opstand

Een langdurige strijd
Leerdoel: leren hoe de eerste jaren van de Opstand verliepen


1 / 30
suivant
Slide 1: Diapositive
GeschiedenisMiddelbare schoolvwoLeerjaar 2

Cette leçon contient 30 diapositives, avec quiz interactifs, diapositives de texte et 4 vidéos.

time-iconLa durée de la leçon est: 120 min

Éléments de cette leçon

Een langdurige strijd
Leerdoel: leren hoe de eerste jaren van de Opstand verliepen


Slide 1 - Diapositive


De Opstand begint
1568-1572




  • Met terreur maakt Alva de bevolking bang. Dat werkt: vrijwel niemand durft in opstand te komen of geld te geven aan Willem van Oranje.
  • Hij wil de legers van Alva aanvallen en de Nederlanden bevrijden.
  • Hoewel de Slag bij Heiligerlee (1568) een succes is, mislukt de aanval volledig en moet Willem van Oranje verslagen terug naar Duitsland.

Slide 2 - Diapositive

Watergeuzen "ontzetten" Leiden

Slide 3 - Diapositive


Succes voor de opstandelingen 1572-1579





  • In 1572 probeert Willem van Oranje opnieuw de legers van Alva aan te vallen.
  • Hoewel het niet helemaal volgens plan verloopt, is er succes:
  • Op 1 april 1572 veroveren de Watergeuzen de stad Den Briel
  • Vanaf dat moment durven meer steden voor de Prins van Oranje te kiezen, en hem ook (met geld) te steunen
Dit is een mooi plaatje, maar het is wél ruim 400 jaar na de inname van Den Briel door de Watergeuzen gemaakt. Hierdoor klopt de gebeurtenis wél, maar heeft de tekenaar er misschien zelf veel bij verzonnen. 

Kijk daarom altijd goed wanneer de bron is gemaakt én waarom de maker de bron heeft gemaakt.

Slide 4 - Diapositive


Belegerd en uitgemoord




  • Kiezen voor de Prins was voor de steden gevaarlijk
  • De legers van Alva deden er alles aan om een stad terug te veroveren voor de koning van Spanje
  • Steden werden maandenlang belegerd en als een stad zich overgaf, vaak uitgemoord, zoals Naarden, Haarlem en Oudewater.
  • Leiden en Alkmaar hadden wel geluk en werden ze ontzet.
Bloedbad van Naarden (2)
Ook kwamen vanuit de naburige dorpen mensen naar Naarden, de straten van Naarden waren gevuld met handelaren om de geroofde buit op te kopen. De plunderende soldaten verkrachtten daarbij de vrouwen en meisjes.

Toen staken ze de hele stad in brand, om verstopte burgers te dwingen hun schuilplaatsen te verlaten. Deze burgers werden met dolken en vleesbijlen vermoord. Diegenen die verzet boden werden doodgemarteld, omringd door lachende soldaten. Men tapte bij de slachtoffers het bloed af en dronk dat als wijn. 

Lambertus Hortensius moest getuige zijn van de moord op zijn zoon, waarbij een Spaanse soldaat zijn zoons hart uitsneed en bij hem in het gezicht wierp. Ongeveer honderd burgers die nog door de besneeuwde weiden wisten te ontsnappen vielen alsnog in Spaanse handen, zij werden naakt aan hun voeten in bomen gehangen om dood te vriezen.

Bloedbad van Naarden (1)
Nadat de stad Naarden zich had overgegeven aan de Spanjaarden, beloofden de Spaanse troepen dat ze de bevolking met rust zouden laten. Dat deden ze niet...

De Spaanse bevelhebber Romero nodigde de inwoners uit in het stadhuis in gebruik. Er hadden zich daar ongeveer vijfhonderd mensen verzameld. Op dat moment sloegen de deuren open en verschenen Spaanse musketiers. Ze vuurden hun musketten op de dichte massa en sloegen de overgebleven mensen neer met het zwaard en degen. 

Veel van hen waren de toren ingevlucht en luidden de klok. De Spanjaarden dreven er de spot mee en staken de kerktoren daarna in brand, de slachtoffers, dood en levend verteerden tot as. De Spanjaarden vermoordden binnen enkele minuten bijna alle inwoners.

Toen drongen de Spanjaarden de huizen binnen. Burgers werden neergeschoten, hun huizen geplunderd, bewoners werden gedwongen de buit naar het Spaanse kamp te brengen, nadien werden zij als "dank" gedood. 

Slide 5 - Diapositive

Het einde van de Opstand
Leerdoel= Hoe werd Nederland een land zonder koning?

Eerst: test je kennis (herhaling)


Slide 6 - Diapositive

Erasmus was een belangrijke...
A
kerkhervormer
B
protestant
C
inquisiteur
D
humanist

Slide 7 - Quiz

Wat is een andere naam voor de Nederlandse Opstand?
A
De Nederlandse oorlog.
B
De 80 jarige oorlog.
C
De grote oorlog.
D
De Spaans-Nederlandse oorlog.

Slide 8 - Quiz

Welke zin in NIET juist?
A
Karel V wilde alleen de katholieke godsdienst in zijn Rijk
B
Karel V wilde alleen de protestantse godsdienst in zijn Rijk
C
Karel V wilde niet centraliseren
D
Karel V liet ketters vervolgen

Slide 9 - Quiz

Wat is de aanleiding (belangrijkste oorzaak) voor het uitbreken van de opstand?
A
Margaretha van Parma als landvoogdes
B
Hertog van Alva gaat tekeer in de Nederlanden
C
De Beeldenstorm
D
Fillips II wil centraliseren

Slide 10 - Quiz

Wie was koning van De Nederlanden toen de opstand begon?
A
Karel V
B
Alva
C
Willem van Oranje
D
Fillips II

Slide 11 - Quiz

Wat is geen oorzaak van de Nederlandse opstand?
A
Nederlandse burgers willen meer inspraak.
B
Er is honger in de Nederlanden.
C
De adel heeft minder macht.
D
Ketter vervolgingen.

Slide 12 - Quiz

Wat was de aanleiding voor Fillips II om de hertog van Alva naar de Nederlanden te sturen?
A
De beeldenstorm
B
Centraal bestuur
C
Willem van Oranje had een leger verzameld.
D
De verovering op Den Briel.

Slide 13 - Quiz

Wie wordt er gezien als de leider van de opstand?
A
Fillips II
B
Willem van Oranje
C
Willem V
D
Karel V

Slide 14 - Quiz

Laatste vraag....Filips II is woest en stuurt Alva.
Hij krijgt drie opdrachten. Welke hoort daar niet bij?
A
vaste belastingen invoeren
B
beeldenstormers straffen
C
protestantisme uitroeien
D
Den briel aanvallen

Slide 15 - Quiz


Alleen verder 
1579-1588





  • In 1579 besluiten de Noordelijke Nederlanden samen te werken in de Unie van Utrecht om de Spanjaarden te verjagen.
  • Filips is woest een geeft Willem van Oranje de schuld: hij verklaart hem vogelvrij.
De Unie van Utrecht wordt wel gezien als het begin van het huidige Nederland. Daarom werd er in 1979, vierhonderd jaar na de Unie van Utrecht, een speciale herdenkingsmunt uitgegeven.

Slide 16 - Diapositive


Acte van Verlatinghe
1581




  • Een vorst die hun Prins, min of meer, ter dood veroordeeld, mag niet meer onze heer zijn!
  • De Noordelijke Nederlanden besluiten Filips II af te zetten: 'ze verlaten hem als land'.
  • Dat gebeurt in het document: de Acte van Verlatinghe
Minister-President Mark Rutte laat de Acte van Verlatinghe zien aan oud-president Barack Obama van de Verenigde Staten.

Het document heeft vermoedelijk óók een belangrijke rol gespeeld in Amerika: toen het land zich in 1776 onafhankelijk verklaarde van Engeland, is er een grote kans dat ze even gespiekt hebben in het Nederlandse document. Net zoals de Nederlanders wilden ok de Amerikanen namelijk van hun koning af!
Klik op de afbeelding

Slide 17 - Diapositive


Moord!
10 juli 1584






  • Filips II had Willem van Oranje in 1580 vogelvrij verklaard: iedereen mocht hem ongestraft vermoorden en zou daarvoor goed worden beloond.
  • Na een mislukte aanslag door Jean Jaureguy (1582), lukte het de Fransman Balthasar Gerards wél om Willem van Oranje te vermoorden.
Balthasar begaf zich op dinsdag 10 juli 1584 rond het middaguur naar het Prinsenhof met de mededeling dat hij Willem wilde spreken. Willems vrouw Louise van Coligny schijnt nog bezorgd te hebben gevraagd wie dat ongure type wel was, maar werd gerustgesteld. 

Willem meldde Balthasar dat hij hem na het middageten te woord zou staan. Balthasar keerde terug naar herberg De Diamant om zijn pistolen te halen.

Rond half twee verliet het gezelschap de eetzaal. Toen Willem van Oranje zijn voet op de eerste trede van de trap zette schoot Balthasar hem van dichtbij in de borst en de zij. De prins zakte in elkaar en sprak - volgens het officiële verslag - zijn beroemde laatste woorden: "Mon Dieu, ayez pitié de mon âme, et de ce pauvre peuple!", vertaald als: "Mijn God, heb medelijden met mij en mijn arme volk!". 

Volgens recente onderzoeken zou hij op slag dood moeten zijn geweest en heeft hij deze woorden niet gezegd.

Slide 18 - Diapositive


De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
1588







  • Bij gebrek aan een geschikte kandidaat als vorst of koning, besluiten de Noordelijke Nederlanden verder te gaan als Republiek.
  • De 'baas' in de Republiek werd de Staten-Generaal, de standenvergadering
De macht van de Republiek was in handen van de Staten-Generaal. De stadhouder van Holland, altijd een erfgenaam van Willem van Oranje, zou de leiding krijgen over het leger.

De landsadvocaat (later: raadspensionaris) was de belangrijkste bestuurder van de Republiek: hij zorgde voor de agenda van de vergadering en bereidde besluiten (wetten) voor.
Klik op de kaart

Slide 19 - Diapositive

Republiek sterker na 1588

Oorzaken:


-Republiek rijker door de handel : kan huurlegers goed betalen

-Filips II  voert  vele  oorlogen tegelijk

- de  Republiek  krijgt bondgenoten: Engeland en Frankrijk

Slide 20 - Diapositive

Slide 21 - Diapositive


Oorlog en vrede
1588-1648





  • Na 1588 werd er vooral gevochten in het oosten van de Republiek en in de Zuidelijke Nederlanden (België/Noord-Frankrijk)
  • Tussen 1609 en 1621 werd 12 jaar lang niet gevochten: het Twaalfjarig bestand
  • In 1648 bij de Vrede van Münster sloten de Staten-Generaal in de Duitse stad Münster vrede met Spanje. Spanje erkende de Republiek als zelfstandig land.
De Vrede van Münster maakte niet alleen een einde aan de Tachtigjarige Oorlog tussen Spanje en de Nederlanden, maar ook aan de Dertigjarige Oorlog. Dit was een grote Europese oorlog tussen katholieken en protestanten.

Slide 22 - Diapositive

Slide 23 - Vidéo

De watergeuzen

Slide 24 - Diapositive

Slide 25 - Vidéo

Het Beleg van Alkmaar was de belegering van de stad Alkmaar tijdens de Tachtigjarige Oorlog door de Spanjaarden. Het beleg duurde van 21 augustus tot 8 oktober 1573 en eindigde in een ontzet: het koninklijke Spaanse leger moest het beleg opgeven nadat Willem van Oranje opdracht had gegeven om de dijken rond Alkmaar door te steken. 

Alkmaar was een van de eerste Hollandse steden die ontzet werden en die de Spanjaarden dus met succes hadden weten te weerstaan.
Het Spaanse leger
Een belegering duurde vaak maanden. Om zich te beschermen tegen weer en wind werden complete tentenkamp rondom de stad gebouwd.
Deze tekening is goed te vergelijken met een stripverhaal: je ziet namelijk de Spaanse legerleider, Don Frederik, op verschillende plaatsen staan.
De schansen van het Spaanse leger. Schansen waren bedoeld om zich te beschermen tegen de aanvallen vanaf de stadsmuren. Schansen waren vaak aarden wallen, versterkt met houten palen en planken.
De schansen van het Spaanse leger. Schansen waren bedoeld om zich te beschermen tegen de aanvallen vanaf de stadsmuren. Schansen waren vaak aarden wallen, versterkt met houten palen en planken.
De vestingswerken van de stad Alkmaar waren niet al te best en niet volledig: delen van de stad waren niet verdedigd. In alle haast werden de stadswallen met veel aarde, modder, vuilnis en bouwpuin gebouwd.
Aanvallen is veel gevaarlijker dan verdedigen. Dat is ook goed te zien aan de hoeveelheid slachtoffers. Aan de kant van Alkmaar zijn er ongeveer 50 mensen omgekomen, aan de kant van de Spanjaarden minimaal 500!

Dit zou natuurlijk anders zijn geweest als de stad was ingenomen door de Spanjaarden...
Het Beleg van Alkmaar was de belegering van de stad Alkmaar tijdens de Tachtigjarige Oorlog door de Spanjaarden. Het beleg duurde van 21 augustus tot 8 oktober 1573 en eindigde in een ontzet: het koninklijke Spaanse leger moest het beleg opgeven nadat Willem van Oranje opdracht had gegeven om de dijken rond Alkmaar door te steken. 

Alkmaar was een van de eerste Hollandse steden die ontzet werden en die de Spanjaarden dus met succes hadden weten te weerstaan: "Bij Alkmaar begint de victorie
Kijkplaat
Belegering
Alkmaar

Slide 26 - Diapositive

Wie was Willem van Oranje?

Slide 27 - Diapositive

Slide 28 - Vidéo

Slag bij Nieuwpoort

Slide 29 - Diapositive

Slide 30 - Vidéo