Examentraining 3.1 t/m 3.6

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 2

Nederlands

Periode 3

Week 7

Examentraining 3.1 t/m 3.6

Planning

• 3.1 Tekstdoelen
• 3.2 Hoofdgedachte
• 3.3 Tekstrelaties
• 3.4 De functie van tekstdelen
• 3.5 Meningen en feiten
• 3.6 Standpunt en argumenten

3.1 Tekstdoel(en)

3.1 Tekstdoelen

Op het examen worden regelmatig vragen gesteld over
het doel van een tekst.

Voorbeelden:

• Wat is het doel van de tekst Nederland wordt oud(er)?
• Wat is het belangrijkste doel van de auteur?
• Wat is het tweede doel van dit programma?

3.1 Tekstdoelen

Om het doel van een tekst te bepalen, kijk je naar de tekst als geheel. 

Wat wil de auteur of programmamaker bereiken bij de lezers of luisteraars? 

Sleep op de volgende slide het juiste tekstdoel naar de juiste omschrijving.

3.1 Tekstdoelen

Tip van Flip

Lees bij een meerkeuzevraag altijd alle alternatieven. Ook al denk je dat het eerste alternatief wel goed is, lees toch verder. Misschien is het tweede of derde alternatief nog beter - en moet je dát alternatief kiezen. 

betogen

activeren

informeren

instrueren

Het doel is dat de luisteraars/lezers iets weet wat ze voor die tijd nog niet wisten.

Het doel is dat de luisteraars/lezers een serie handelingen juist kunnen uitvoeren.

Het doel is dat de luisteraars/lezers overtuigd raken van een bepaalde mening.

Het doel is dat de luisteraars/lezers besluiten om iets wel of juist niet te gaan doen.

Noteer twee tekstsoorten die (vaak) het doel 'informeren' hebben.

Noteer twee tekstsoorten die (vaak) het doel 'instructie geven' hebben.

Noteer twee tekstsoorten die (vaak) het doel 'betogen' hebben.

3.2 Hoofdgedachte

3.2 Hoofdgedachte

Een leestekst of een programma gaan ergens over: ze hebben een onderwerp. Het belangrijkste wat over dat onderwerp gezegd wordt, kun je vaak samenvatten in één zin: de hoofdgedachte (de kortst mogelijke samenvattin van de tekst). 

3.2 Hoofdgedachte

Hieronder zie je een examenvraag waarin naar de hoofdgedachte gevraagd wordt. Kijk hiervoor naar de tekst als geheel. Wat wil de auteur/programmamaker jou duidelijk maken? 

3.2 Hoofdgedachte

Tip van Flip

Vind je het moeilijk om te ontdekken wat de hoofdgedachte is?

Lees of beluister het slot nog eens. Vaak wordt daar de belangrijkste informatie nog eens herhaald of samengevat. 

3.2 Hoofdgedachte

Als je het tekstdoel kent, helpt dat de hoofdgedachte te vinden.

tekstsoort	hoofdgedachte	voorbeeld
informatieve tekst	een feit (het belangrijkste nieuws of informatie)	Psychologen worden steeds vaker geconfronteerd met jongeren die last hebben van angsten of depressies.
betogende tekst	de mening waarvan de tekst jou wil overtuigen	Er wordt veel te weinig gedaan om jongeren met angstgevoelens of depressieve klachten te hulp te komen.
activerende tekst	dingen die de tekst je wil laten doen	Zoek professionele psychologische hulp als je last hebt van angsten of depressie. Alleen red je het niet.

Wat is de hoofdgedachte?

Wat is de
hoofdgedachte?

3.3 Tekstrelaties

3.3 Tekstrelaties

Op het examen krijg je o.a. vragen over de opbouw van een tekst. Vaak gaan die vragen over de relatie - het logische verband - tussen twee tekstdelen. Die tekstdelen zijn vaak alinea's, maar ook soms langere stukken tekst.

3.3 Tekstrelaties

In het voorbeeld wordt gevraagd naar de relatie tussen alinea 6 en 7. Om het antwoord te vinden, concentreer je je op die twee alinea's. Lees ze aandachtig door. Wat hebben ze met elkaar te maken?

3.3 Tekstrelaties

Een auteur kan signaalwoorden gebruiken om het verband tussen tekstdelen duidelijk te maken. 

Welk signaalwoord geeft een oorzaak-gevolgrelatie aan?

1. Ten eerste
2. Daardoor
3. Hierdoor
4. Bovendien

Welk signaalwoord geeft een tegenstelling aan?

1. Maar
2. Hoewel
3. Omdat
4. Daarom

Welk signaalwoord geeft een opsomming aan?

1. Daarom
2. Omdat
3. Ten tweede
4. Ten eerste

Welk signaalwoord geeft een voorbeeld aan?

1. Daarnaast
2. Bijvoorbeeld
3. Zoals
4. Hierna

3.4 Tekstdelen

3.4 Tekstdelen

Je kunt op verschillende manieren kijken naar de opbouw van een tekst. Naast het verband tussen tekstdelen kun je ook letten op de functie die een tekstdeel heeft in de tekst als geheel. 

Voorbeeld:

• Eerste alinea als inleiding: aandacht trekken en introductie van onderwerp

3.4 Tekstdelen

Examenvragen over de functie van een tekstdeel kunnen zijn:

• Wat is de functie van de eerste vetgedrukte alinea?
• Wat is de bedoeling van het tekstdeel in het kader?
• Welke functie hebben deze oude archiefbeelden?

3.4 Tekstdelen

Kom je er helemaal niet uit? 

Probeer de alternatieven weg te strepen die het in elk geval niet zijn. Met een beetje geluk hou je dan het goede antwoord over.

3.5 Meningen en feiten

3.5 Meningen en feiten

In een tekst kunnen zowel meningen als feiten voorkomen. 

Geef op de volgende slide het verschil aan tussen een mening en een feit. 

In een tekst kunnen feiten en meningen voorkomen.
Wat is het verschil tussen een mening en een feit?

3.5 Meningen en feiten

Mening: wat iemand ergens van vindt. Je kunt het ermee eens of oneens zijn. 

Voorbeeld: Maastricht is een mooie stad. 

Feit: zakelijke uitspraak over de werkelijkheid. Het is controleerbaar. 

Voorbeeld: Maastricht had in 2015 ruim 120.000 inwoners.

3.5 Meningen en feiten

Kijk bij een examenvraag goed naar de uitspraken in de tekst. Stellen die alleen maar vast hoe het is (feit) of geven ze ook aan wat iemand ervan vindt (mening)?

Wat betekent het woord 'mening'?

1. Een persoonlijke opvatting of gedachte
2. Een verhaal dat niet waar is
3. Iets wat niet belangrijk is
4. Een feit dat door iedereen geaccepteerd wordt

Hoe kun je een mening van een feit onderscheiden?

1. Een feit is altijd positief, een mening is altijd negatief
2. Een feit is altijd recent, een mening is altijd oud
3. Een feit is altijd negatief, een mening is altijd positief
4. Een feit is objectief waar, een mening is subjectief

Wat is een voorbeeld van een feit?

1. Ik vind aardbeien lekker
2. De zomer is het beste seizoen
3. De aarde draait om de zon
4. De kleur blauw is de mooiste kleur

Wat is een voorbeeld van een mening?

1. Water kookt bij 110 graden Celsius
2. De aarde is plat
3. Ik vind groene thee lekkerder dan zwarte thee
4. De maan is gemaakt van kaas

3.6 Standpunt en argumenten

3.6 Standpunt en argumenten

In veel teksten worden standpunten naar voren gebracht. Mensen geven hun mening over een onderwerp waar ze zich druk over maken: wat is er aan de hand en wat moet er nu gebeuren? 

Om de lezer/luisteraar voor hun standpunt te winnen, dragen ze argumenten aan: overtuigende redenen om er net zo over te denken.

3.6 Standpunt en argumenten

Op het examen wordt verwacht dat je standpunten en argumenten kunt herkennen en onderscheiden. Als dat niet meteen lukt, probeer dan de tekst te schematiseren:

• Ik vind dat... (standpunt)
• En dat vind ik, omdat... (eerste argument)
• En ook omdat... (tweede argument)
• Enzovoort. 

3.6 Standpunt en argumenten

Voorbeeld van examenvraag:

Wat is een standpunt?

1. Een argument voor een onderwerp.
2. Een conclusie over een onderwerp.
3. Een feit over een onderwerp.
4. Een mening over een onderwerp.

Wat is een argument?

1. Een mening over een onderwerp.
2. Een feit over een onderwerp.
3. Een conclusie over een onderwerp.
4. Een reden om een standpunt te ondersteunen.

Wat is een tegenargument?

1. Een conclusie over een onderwerp.
2. Een feit over een onderwerp.
3. Een mening over een onderwerp.
4. Een argument tegen een standpunt.

Wat is een drogreden?

1. Een argument dat niet klopt.
2. Een mening over een onderwerp.
3. Een feit over een onderwerp.
4. Een conclusie over een onderwerp.

Wat is een feit?

1. Een mening over een onderwerp.
2. Een controleerbaar gegeven.
3. Een argument voor een onderwerp.
4. Een conclusie over een onderwerp.

Welk van de volgende is een standpunt?

1. Het is algemeen bekend dat huisdieren in een kooi moeten worden gehouden.
2. Ik vind dat huisdieren niet in een kooi moeten worden gehouden.
3. Uit onderzoek blijkt dat huisdieren gezonder zijn wanneer ze in een kooi worden gehouden.
4. Huisdieren voelen zich veiliger in een kooi.

To do

• Log in bij Nu Nederlands
• Ga naar Examensprint (Examentraining CE in de groene balk)
• Gericht trainen