syllabus: De periode 1848-1914

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

De periode 1848-1914

uitwerking syllabus 2019

Kenmerkende gebeurtenissen en ontwikkelingen in Nederland, voor tijdens en na 1848 herkennen, beschrijven en in het juiste tijdsgewricht plaatsen

• Reactie van Willem II op revolutie(dreigingen) elders in Europa -->  opvattingen van liberalen bij grondwetsherziening in 1848
• Thorbecke maakt de nieuwe liberale (belangrijkste principe is vrijheid) grondwet van 1848

Verandering herkennen en beschrijven in de bevoegdheden van Parlement/ volksvertegenwoordiging/ Eerste en Tweede Kamer die in 1848 tot stand kwamen

• Parlementaire democratie: manier van besturen waarbij burgers het parlement kiezen. In het parlement zitten mensen die het volk vertegenwoordigen. 
• Constitutionele monarchie: koninkrijk met een grondwet 
  
• Parlement: Bestaat uit de Eerste en Tweede Kamer. Daarin zitten de mensen die in Nederland het volk vertegenwoordigen. 

klassieke grondrechten (bescherming tegen de overheid)

• Naast vrijheid van godsdienst, vrijheid van meningsuiting en vrijheid van drukpers in 1848 -->  ook recht van vereniging en vergadering / vrijheid van onderwijs.
• Nieuwe rechten voor Tweede Kamer: recht van amendement / recht van enquête.

Liberale grondwet 1848

• Iedereen dezelfde grondrechten
• Beperking macht koning
• Uitbreiding macht parlement 
• Ministeriële verantwoordelijkheid : Elke minister moet aan het parlement uitleggen hoe ij zijn werk doet en hoe hij het geld van zijn ministerie besteedt. 
• Onschendbaarheid van de koning: De koning is niet zelf verantwoordelijk voor wat hij zegt of doet, maar de ministers zijn daarvoor verantwoordelijk

Elke 4 jaar rechtsstreekse verkiezingen voor Tweede Kamer

De Eerste kamer werd vanaf 1848 indirect verkozen. 

bron 5: Memo

• Rechtstreekse verkiezingen op lokaal (gemeenteraad), provinciaal (Provinciale Staten) en landelijk niveau (Tweede Kamer) 
• Censuskiesrecht : Alleen mannen die een bepaald bedrag aan belasting betalen, mogen stemmen.
• Indirecte verkiezing Eerste Kamer door de Provinciale Staten --> zie schema hiernaast

Conflict tussen Willem III en het parlement als gevolg van de Luxemburgse kwestie (1866-1867).

• Een ruzie tussen de koning het parlement over Luxemburg. 
• Na deze kwestie moest de koning accepteren dat het parlement echt de baas was geworden in Nederland. 

kenmerkende veranderingen, gebeurtenissen, personen en

ontwikkelingen in Nederland ten tijde van de industrialisatie in de
tweede helft van de negentiende eeuw noemen, herkennen, 

beschrijven en toepassen

sociaal-economische veranderingen: beginnende industrialisatie 

• modernimperialisme (grondstoffen en afzetmarkten)
• verstedelijking  
• kinderarbeid
  
• sociale kwestie 

van liefdadigheid naar sociale wetgeving (zoals Armenwet, 

• Armenwet
  
• Kinderwetje van Van Houten
  
• Ongevallenwet / Woningwet
• 
  

Emancipatiebewegingen

• Arbeiders: zij gaan zich organiseren in vakverenigingen en later politieke partijen
  
• Vrouwen: zij gaan zich organiseren in verenigingen die strijden voor kiesrecht voor vrouwen en voor toegang tot onderwijs voor vrouwen
  

Opkomst feminisme

• Doel: gelijke rechten voor mannen en vrouwen
  

Eerste feministische golf: Vrouwen organiseren zich in verenigingen die strijden voor kiesrecht voor vrouwen en voor toegang tot hoger onderwijs

• Bekendste feministe: Aletta Jacobs:
  
• eerste vrouw die toestemming kreeg om te gaan studeren aan de universiteit
  
• De eerste vrouwelijke arts
  
• Een van de oprichters van de Vereniging voor Vrouwenkiesrecht
  
• 
  

Uitbreiding kiesrecht

Streven naar uitbreiding van het kiesrecht

• Wens voor algemeen kiesrecht zowel van arbeiders als van vrouwen
  
• Er komt een geleidelijke uitbreiding van het kiesrecht met het caoutchouc-artikel (1887) (Caoutchouc = rubber)
  
• - Grondwetsartikel dat kiesrecht gaf aan alle mannen “met kentekenen van geschiktheid en maatschappelijke welstand” ==> naar censuskiesrecht nu ook kiesrecht aan mensen die bepaald bedrag huur betaalden of bepaald inkomen hadden.
  
• - De kieswet van 1896 bepaalde dat meer mannen kiesrecht kregen, maar er was nog geen sprake van algemeen kiesrecht
  

www.examenblad.nl

Stel 1 vraag over iets dat je
deze les nog niet zo goed hebt begrepen.

Schrijf 3 dingen op die
je deze les hebt geleerd