Les 13 - Waddenzeeën en moerassen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Waddenzeeën en moerassen

Vorige les

... hebben we gekeken naar de arme zandgronden in Hoog Nederland.

Deze les

- Je weet welke grondsoorten in Nederland voorkomen.

- Je weet wat met de veenmoerassen in Laag Nederland is gebeurd.

- Je begrijpt hoe de landschappen in Hoog en Laag Nederland zijn ingerericht door de mens.

De Zuidwalvulkaan

- 10 km uit de kust 

- Gloeit nog na

- Actief tijdens tijdperk dinosaurussen (Jura)

De Waddenzee

De Waddenzee (Fries: Waadsee, Duits: Wattenmeer, Deens: Vadehavet) is de binnenzee tussen de Waddeneilanden en de Noordzee aan de ene kant, en aan de andere kant het vasteland.

(Wikipedia)

In hoeveel landen ligt de Waddenzee?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

De Waddenzee

Typerend zijn de tijdens eb droogvallende zandplaten, gescheiden door meer of minder diepe geulen. Langs de kust vinden we meestal een modderige strook slik. Met iedere vloed wordt het zoute water van de Noordzee door de zeegaten tussen de Waddeneilanden de wadden opgestuwd. Een aantal rivieren mondt in de Waddenzee uit.

(Wikipedia)

Welke kracht is groter, eb of vloed?

1. Eb
2. Vloed

De Waddenzee is eigenlijk opgehoopt sediment uit de zee wat regelmatig overstroomt met vloed.

1. Juist
2. Onjuist

Veen

Nederland 50 na Christus. Paarse gebieden zijn veenmoerassen. 

Eigenlijk heel laag Nederland dus!

Kaart van Nederland in het heden: roze is veen. 

De veengebieden zijn veel kleiner geworden, hoe kan dat?

De mens! 

De mens heeft veengebieden afgegraven voor turf.

Waarom zijn de Nederlandse veengebieden afgegraven voor turf?

1. Bemesting voor akkers
2. Voor het aanleggen van de polders
3. Brandstof voor kachels
4. Voor het aanleggen van een meer

Turfwinning

De veengebieden werden in langgerekte stroken afgegraven. De blokken turf werden gedroogd. 

De turf kon worden gebruikt als brandstof, omdat in de Middeleeuwen hout steeds schaarser werd in Nederland (overmatige houtkap door bevolkingsgroei). 

Weerribben

Meren

Toen de eerste laag turf weg was in de veengebieden, lag de rest onder water. Met een nieuwe techniek werd ook onder water turf gewonnen en ontstonden er meren. 

Loosdrechtse plassen

Had Nederland vroeger, voor de invloed van de mens, meer met zout water of met zoet water te maken?

1. Zout water
2. Zoet water

Meisje van Yde

Veenlijk uit de IJzertijd.

Uit C14-datering blijkt dat het meisje van Yde tussen 54 v.Chr. en 128 n.Chr. is gestorven. Zij was op dat moment 1,40 m groot en ongeveer 16 jaar oud.

Bijna klaar

Je kan uitleggen hoe de veenmoerassen zijn veranderd in veenlandschappen.

Je weet wat de grondsoort 'veen' is. 

Meer weten over de Waddenzee?

Iets te lezen:

https://www.nemokennislink.nl/publicaties/waddengebied-ondergrond-ontstaan-en-klimaatverandering/

Kijken: Rond de Noordzee - Door de Duitse Bocht:

https://www.npostart.nl/rond-de-noordzee/04-06-2019/VPWON_1294385 

Kijken: Rond de Noordzee - Zeilen langs de Wadden:

https://www.npostart.nl/rond-de-noordzee/11-06-2019/VPWON_1294386

Meer weten over de Zuidwalvulkaan?

Iets te lezen:

https://www.geographixs.com/g1h5sect3-zuidwal-vulkaan-nader-bekeken.html

Ies te lezen:

https://www.nrc.nl/nieuws/2020/05/11/bij-toeval-ontdekt-nederland-heeft-er-een-onderwatervulkaan-bij-a3999370

Meer weten over veen?

Iets om te lezen:

https://www.geologievannederland.nl/landschap/landschappen/veenlandschap

Iets om te kijken: