2.4 Delfstoffen in Nederland

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

2.4 Delfstoffen in Nederland
 

Leerdoelen:

-->  Je weet welke delfstoffen in Nederland gevonden worden

-->  Je begrijpt waarom Nederland delfstoffen heeft.

-->  Je kunt met bodemdoorsnedes aangeven waar aardolie en aardgas in de Nederlandse ondergrond voorkomen

Planning:

-->  Doornemen lesstof 2.4

-->  Maken opdrachten 2.4

-->  Klaar? Oefenen stenentoets / leren voor de toetsweek

Steenkool

-Bijna overal in de ondergrond van NL steenkool: uit het Carboon

-Vroeger steenkool winning in Zuid-Limburg maar dit werd te duur en de steenkool was vervuilend. Bovendien was er aardgas in het noorden.

Delfstoffen in de diepte*    

• Nederland is rijk aan delfstoffen.
• Reservoirgesteente is het poreuze gesteente waarin een delfstof is opgeslagen.
• Moedergesteente is het gesteente waarin gas is ontstaan.

* steenkool (Carboon), zout (Perm), aard- olie/gas (Jura).

Delfstoffen in Nederland

Aardgas is ontstaan tijdens het inkolingsproces van steenkool. Het werd uit het gesteente geperst en kwam terecht in de poriën van zandsteen uit het Perm.

Zout is ontstaan in het Perm toen Nederland een onderdeel was van een ondiepe zee. Het zout bleef toen over.

Zout in Nederland

In het Perm lag NL ter hoogte van huidige Sahara.

Einde van het Perm overstroomde dit gebied > binnenzee verdampte > zout bleef achter 

Zout

-Houdt het aardgas tegen in de grond

-Uit de grond gehaald voor de productie van chloor voor het maken van industriële producten als PVC, textiel en zeep

-Ook gebruikt als keukenzout

Delfstoffen aan de oppervlakte*    

• Wanneer delfstoffen relatief dicht aan het oppervlakte liggen, worden ze door dagbouw gewonnen.

* kalksteen, klei, zand en grind

Delfstoffen in Nederland

Delfstoffen aan het oppervlakte

Kalksteen (uit het Krijt)

Nederland was een sub-tropische zee. Grote hoeveelheden schelpen en skeletjes hoopten zich op de bodem op

Wordt gebruikt voor bouwstenen, cementproductie en meststoffen

Delfstoffen aan het oppervlakte

Zand en grind (Pleistoceen)

Stromende rivieren, landijs en de wind namen het mee naar Nederland. Waaide na de ijstijd vanaf de droge Noordzeebodem naar Nederland.

Wordt gebruikt als ophoog- en bouwmateriaal

Geertjesgolf

Delfstoffen aan de oppervlakte

Op welke plaatsen wordt klei gewonnen als grondstof?

• langs de grote rivieren
  

Hoe is het klei langs rivieren afgezet?

• door sedimentatie na overstromingen

Waar gebruikt men klei voor?

• productie van bakstenen

Delfstoffen

In de diepte: aardolie/aardgas/steenkool/

zout

Aan de oppervlakte: 

zand en grind/klei/kalksteen

Afhankelijkheid van het buitenland

• Nederland importeert delfstoffen die wij niet zelf kunnen delven (ijzererts, mangaan en kobalt).

Aan de slag

Maak van paragraaf 2.4 de verkorte leerroute

Klaar? Kies uit:

oefenen stenen / leren voor de proefwerkweek