de grondwetswijzigingen in 1815 1848 1917

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Wat weten we van staatsinrichting?

Waaraan denken we bij:
parlement

De monarchie in Nederland dateert van

1. 1917
2. 1795
3. 1813
4. 1848

het parlement is

1. de regering
2. de Senaat
3. de Tweede Kamer
4. de ambtenaren

Thorbecke was

1. een liberaal
2. een socialist
3. een geestelijk leider
4. een feminist

In 1815 werd

1. veel macht aan de koning gegeven
2. de 2e Kamer gekozen door de rijke burgers
3. Ned. een parlementaire democratie
4. de 1e Kamer door de provincie gekozen

De grondwet van 1848 kwam tot stand doordat:

1. de koning dat graag wilde
2. Thorbecke aan de macht kwam
3. het gewone volk dit eiste
4. er revolutie dreigde

ministeriële verantwoordelijkheid houdt in dat een minister:

1. niet verantwoordelijk is voor een kamerlid
2. verantwoording moet afleggen aan parlement
3. veel meer macht kreeg
4. verantwoording moet afleggen aan de koning

dat de koning onschendbaar werd betekende dat de koning:

1. de koning kon doen en laten wat hij wilde
2. onder toezicht staat van de regering
3. verantwoording moet afleggen aan het volk
4. verantwoording moet afleggen aan regering

vanaf 1848:

1. werd de 2e Kamer gekozen door het volk
2. mochten ook vrouwen stemmen
3. mochten alle mannen van 18 + stemmen
4. waren er meer grondrechten

Doordat de liberalen steeds machtiger werden in Nederland:

1. werden invoerrechten afgeschaft
2. bemoeide de overheid zich minder met de economie
3. nam de vrijhandel af
4. werden de arbeiders beter beschermd door de overheid

De sociale kwestie:

1. sloeg op de enorme armoede onder het arbeiders
2. leidde tot het oprichten van de SDAP
3. zette liberalen aan tot kritiek op het kapitalisme
4. kwam voort uit de industrialisatie

Binnen het socialisme past:

1. koning Willem III
2. Thorbecke
3. premier Rutte
4. Domela Nieuwenhuis

Drie  stromingen:

2. Socialisten:

* Gelijke kansen en rechten voor alle burgers

* Grote rol voor de overheid, o.a sociale wetgeving

*  arbeiders (SDAP/SDB)

Belangrijk uitgangspunt: Gelijkheidsgedachte

drie politieke stromingen:

1. Liberalisme: 

* individuele vrijheid van de burgers 

* rol van de overheid moet zo klein mogelijk zijn (politiek/ec)

* rijke burgers

Belangrijk uitgangspunt: vrijheidsgedachte

Drie stromingen:

3. Confessionelen:

* gaan uit van de bijbel

* willen dat de overheid ingrijpt als het echt nodig is/ als mensen de problemen niet meer met elkaasr hulp kunnen oplossen

* arbeiders/middenstanders (' de kleine luyden')

Belangrijk uitgangspunt: naastenliefde

grondwet 1815

1. Macht koning (Willem I) bleef zeer groot:

- kon ministers benoemen en ontslaan

-ministers moesten aan hem verantwoording afleggen

- kon begrotingen indienen voor een periode van 10 jaar

- Koninklijke Besluiten (geen goedkeuring parlement nodig)

2. Macht 1e (koning benoemd)en 2e Kamer (getrapt gekozen) erg klein.

Grondwet 1848 (revolutiejaar)

                                       Thorbecke: liberaal

Algemeen: macht koning nam af, meer invloed parlement

1.   Koninklijke onschendbaarheid (Willem II)

2.  Ministeriële verantwoordelijkheid

3.  2e Kamer direct gekozen (censuskiesrecht)

4.  1e Kamer indirect (Prov. Staten)

5.  Grondrechten uitgebreid:  

grondrechten:

Vrijheid van:

- meningsuiting 

- vereniging en vergadering

- godsdienst

- onderwijs  

Tot 1848:

Koninklijke kabinetten

(= ministers moeten verantwoording afleggen aan Koning)

Vanaf 1848:

Parlementaire kabinetten

(ministers moeten verantwoording afleggen aan Parlement)

Grondwet 1917:

Pacificatie: drie grote politieke vraagstukken opgelost:

1e politieke kwestie: Kiesrechtvraagstuk (wie mogen stemmen?)

    - algemeen mannenkiesrecht (passief en actief)

    - algemeen passief kiesrecht voor vrouwen

    - actief kiesrecht volgde in 1919

Voorstanders: socialisten en progressief liberalen

Confessionelen hebben problemen met het vrouwenkiesrecht

2e politieke kwestie:

Financiering bijzonder onderwijs 

- bijzonder onderwijs = confessioneel onderwijs, door de Rooms       

   Katholieken en protestanten betaald (onder toezicht staat)

- openbaar onderwijs = neutraal onderwijs, door de staat 

   georganiseerd en betaald. 

Standpunten: - confessionelen: vóór financiering.

                              - liberalen en socialisten: tegen fin. gelijkstelling

3e politieke kwestie:

Sociale kwestie = het armoedeprobleem veroorzaakt door de 

                                      industrialisatie (slechte werk- en 

                                      woonomstandigheden)

Deze kwestie kan niet in een grondwetswijziging worden opgelost. 

belangrijk voor de liberalen:

Er kwam een ander kiesstelsel: evenredige vertegenwoordiging  

Uitgangspunt: de stemmen worden landelijk bij elkaar opgeteld en dan verdeeld over de zetels. 

(bij het districtenstelsel werd het land opgedeeld in 100 districten en per district gold: 'the winner takes all'

Pacificatie samengevat:

1. algemeen mannenkiesrecht werd ingevoerd 

    (einde censuskiesrecht) 

2. financiële gelijkstelling van openbaar en bijzonder onderwijs.

3. stelsel van evenredige vertegenwoordiging ingevoerd.