Hoofdstuk 1 Jong en oud Speltheorie

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom!

• Telefoon in de telefoontas
• Zoek een zitplekje
• Plenda, lesbrief en pen, potlood rekenmachine en geodriehoek op tafel
• Laat het lokaal netjes achter! (Geen rommel/papiertjes, stoel aanschuiven)

Planning

• Controle & nakijken huiswerk
• Vragen?
• Introductie H1 Jong & Oud

Huiswerk

• Weektaak volgens studiewijzer
• Eerste les na het weekend af
• Eerste les na het weekend nieuw huiswerk in plenda
• Controle en nakijken

J&O hoofdstuk 1

Lesdoelen

• Introductie speltheorie
• Pay-off matrix

'Golden balls' fragment

• 100.000 pond te verdelen
• Split, Split => beiden 50.000
• Split, Steal => 0 en 100.000
• Steal, Steal => beiden 0

• Wat zou jij doen?
• En waarom?

Speltheorie

• Kiezen => strikt eigen belang (rationeel)
• Andere speler(s) 
• Strategie => plan dat rekening houdt met andere spelers
• Modelleren van de situatie

Hoe dan?

• Aantal spelers (2)
• Spelsoort (simultaan, sequenteel)
• Keuzes (2 of meer)
• Opbrengsten (gekoppeld aan keuzes)
• Matrix (overzichtelijk)

Ander spel

• Speler 1 en Speler 2
• 'Zwart' of 'Wit'
• Tegelijkertijd kiezen (=simultaan spel)
• Zwart, Zwart => 0 euro speler 1  & 3 euro speler 2
• Zwart, Wit      => 3 euro speler 1 &  6 euro speler 2
• Wit, Zwart      => 3 euro speler 1 &  0 euro speler 2
• Wit, Wit           => 6 euro speler 1 & 3 euro speler 2

Maak zelf de matrix!

• Spelers
• Keuzes
• Pay-offs (opbrengsten) => let op: negatieve opbrengsten
• En los hem op => best response

Prisoner's dilemma

• Dominante strategie beide spelers
• Nash evenwicht
• Betere uitkomst (payoff) voor beiden aanwezig in de matrix (suboptimale uitkomst)

• Niet iedere matrix is een prisoner's dilemma

Concepten

• Beste reponse
• Beste keuze/strategie voor een speler gebaseerd op wat de andere speler kiest
• Dominante strategie/keuze
• Beste keuze/strategie voor een speler bij iedere keuze van de andere speler

• Nash-evenwicht
• Geen van de spelers kan eenzijdig (=zelf) verbeteren door een andere keuze te maken

lawliberty.org

Meeliftgedrag

• PWS met drie leerlingen
• Werkt iedereen even hard?

• Lerarenstaking/vakbond
• Waarom zou ik lid worden?

Volgende keer

• Oplossingen uit Prisoner's dilemma
• Nu (af)maken 1.1 t/m 1.7 Jong & Oud H1

0

Voorbeeld Jumbo & Albert Heijn

Is er in het voorbeeld van de Jumbo en de Albert Heijn sprake van een gevangenendilemma?

.....................................................................................................................................................................................................

Voorbeeld Jumbo & Albert Heijn

Is er in het voorbeeld van de Jumbo en de Albert Heijn sprake van een gevangenendilemma?

Nee, er is geen cel die voor allebei beter is dan het evenwicht.

In de volgende matrix is er sprake van een dominante keuze van beide spelers:

Speler A kiest altijd voor keuze 1 en speler B kiest altijd voor keuze 2.
Dit is tevens het marktevenwicht.

In de volgende matrix is er ................... sprake van een dominante keuze van beide spelers.

In de volgende matrix is er geen sprake van een dominante keuze van beide spelers.

De oever wordt ........................... opgehoogd.
Als één van de twee betaalt, heeft de ander daar ook profijt van, zonder dat zij daarvoor hoeft te betalen.

Dit is het meeliftgedrag. Dit zorgt ervoor dat mensen nooit zelf voor collectieve goederen zullen zorgen.

De oever wordt niet opgehoogd.

Als één van de twee betaalt, heeft de ander daar ook profijt van, zonder dat zij daarvoor hoeft te betalen.

Dit is het meeliftgedrag. Dit zorgt ervoor dat mensen nooit zelf voor collectieve goederen zullen zorgen.

Welke stelling is juist? (Hoe hoger het getal, hoe beter)

1. Alleen Speler 1 heeft een dominante strategie
2. Alleen Speler 2 heeft een dominante strategie
3. Beide spelers hebben een dominante strategie
4. Beide spelers hebben geen dominante strategie

Er wordt een hek gebouwd in het dorp van Jan. De buren van Jan zijn hier heel blij mee en vinden de bouw van dit hek ook erg belangrijk. De buren van Jan betalen daarom ook voor dit hek. Jan betaalt niet. Hij denkt: als mijn buren al voor dit nieuwe hek gaan betalen, waarom zou ik dan ook nog gaan betalen? Dit is een typisch voorbeeld van meeliftersgedrag, maar hoe kan meeliftersgedrag voorkomen worden?

1. Als de buren van Jan, Jan dwingen om ook mee te betalen
2. Door belasting
3. Door gedwongen belastinginning door de overheid
4. Als Jan betaalt voor een andere nieuwe voorziening in het dorp

Joshua gaat een avondje stappen met zijn vrienden Jean-Claude, Ashley en Prince. Van te voren besluiten zij om de kosten te gaan delen. Joshua drinkt twee glazen sinas en al zijn vrienden drinken drie baco’s. Joshua is goedkoper uit, maar toch staat hij achter de keuze om de kosten te delen. Dit is een voorbeeld van:

1. Zelfbinding
2. Dominante strategie
3. Anti asociaal gedrag
4. Sociale normen

In de volgende tabel staat de opbrengstenmatrix van twee kledingwinkels wanneer zij wel een winter-uitverkoop houden, of niet. Welk vakje geeft het Nash-evenwicht aan (hoogste getal is het beste)? Het gaat hier om een simultaan spel.

1. Hokje A
2. Hokje B
3. Hokje C
4. Hokje D