Thema 10 Blok 1 De Eerste Wereldoorlog

• mens en maatschappij
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Programma

Voorkennis

Lesdoelen

Uitleg + Video Oorzaken en aanleiding Eerste Wereldoorlog + loopgraven

Opdrachten

Fotostrip lezen: Opkomst Hitler 

Evaluatie 

Waarom werken
Europese landen samen?

Welke landen waren neutraal tijdens de Eerste Wereldoorlog?

1. Frankrijk en Engeland
2. Belgie en Duitsland
3. Nederland en Zweden
4. Duitsland en Oostenrijk

Welke landen hoorden tijdens de Eerste Wereldoorlog bij elkaar

1. Oostenrijk-Hongarije en Duitsland
2. Duitsland en Frankrijk
3. Frankrijk en Engeland
4. Duitsland en Servië

Leerdoelen

• Je kan uitleggen wat nationalisme is en hier twee voorbeelden van noemen. 
  
• Je kan uitleggen waarom nationalisme en militarisme indirecte oorzaken zijn voor het het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog (WOI)
• Je kan verklaren waarom kolonien een indirecte oorzaak waren voor het uitbreken van WOI
  
• Je kan uitleggen wat bondgenootschappen zijn en waarom deze een indirecte oorzaak waren voor het uitbreken van WOI. 
  
• Je kan uitleggen waarom we WOI een 'totale oorlog' noemen.
  
• Je kan het verschil tussen een directe en indirecte oorzaak uitleggen en hier een voorbeeld bij bedenken. 

Welke grenzen zijn anders dan nu 

op deze kaart uit 1914? 

Wat zijn de directe oorzaken van WOI? 

Het late ontstaan van Duitsland

• Duitsland was eind van de 19e eeuw ontstaan uit 36 kleine staatjes die samen tegen de Fransen vochten in Frans-Duitse oorlog van 1870-1871. 
• Duitsland won met gemak… En de Fransen waren kwaad en uit op wraak! 
  

Stand van zaken in Europa rond 1914

• In Europa is de industrialsatie eind 19e eeuw goed op gang gekomen. Vooral Duitsland is snel en succesvol geindustrialiseerd. 
• In Oostenrijk-Hongarije woonden veel verschillende volkeren (Serven, Kroaten, Hongaren etc)  en in Zuidoost-Europa lag het Turkse Rijk. 
• Duitsland wilde graag erkenning voor hun macht maar Engeland, Rusland en Frankrijk wilden niet dat Duitsland een machtiger land werd dan hen
• Ook Italië was tussen 1861 en 1871 één land geworden. Het had weinig industrie en  macht maar wilde heel graag belangrijk (gevonden) worden!  
  

Wat is nationalisme? 

Nationalisme => Eind negentiende eeuw waren veel Europeanen (overdreven) trots op hun land, cultuur en volk, wilden laten zien dat zij het beste waren en zij willen in één land bij elkaar horen. 

We kijken een filmpje, schrijf het leerdoel over in je schrift (blz 18) en laat zien dat je het leerdoel beheerst. 

 

Leerdoel: Je kan uitleggen wat nationalisme is en hier twee voorbeelden van noemen.

Indirecte oorzaak  

Leg in eigen woorden uit wat nationalisme betekent

Militarisme

• Regeringen gaven veel geld uit aan wapens en het leger.  Ze wilden zo meer macht krijgen en laten zien hoe sterk ze zijn. 
• Uniformen, wapens, een groot leger en een 'echte' man zijn is erg belangrijk.
  
• Trots zijn op het leger en het land zijn belangrijk en daar wil iedereen voor vechten. 
• Militairen hebben veel aanzien in de samenleving. 

Je kan uitleggen wat militarisme is en hier twee voorbeelden van noemen.

Indirecte oorzaak

Bondgenootschappen 

Er waren twee BONDGENOOTSCHAPPEN

Geallieerden => Rusland, Engeland en Frankrijk 

Centralen => Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en het Turkse Rijk

Europese regeringen sloten bondgenootschappen: zij spraken af dat zij elkaar (sowieso) zouden helpen als één van de landen aangevallen werd.

Dus toen er eenmaal ruzie uitbrak trokken de landen elkaar 'mee' de oorlog in. 

 

Je kan uitleggen wat bondgenootschappen zijn en waarom deze een indirecte oorzaak waren voor het uitbreken van WOI. 

Indirecte oorzaak  

 Koloniën 

• Europese landen hadden grondstoffen en afzetmarkten nodig voor hun industrie. Hiervoor hadden zij kolonien nodig. Daar konden zij grondstoffen halen 
  
• Europese land wilden hun superieure 'cultuur' verspreiden in de wereld. 
• Europese landen wilden laten zien hoe machtig ze waren en hoeveel land ze wel niet bezaten!!
• MAAR Duitsland was 'te laat' ontstaan om nog echt goede kolonien te bemachtigen. (en dat vonden Groot Britannie en Frankrijk wel prima)  Duitsland baalde hier flink van! 
  

 

Je kan verklaren waarom kolonien een indirecte oorzaak waren voor het uitbreken van WOI. 

Indirecte oorzaak 4

Kolonies + verdeling van de wereld

De Wapenwedloop

Doordat Europese landen inmiddels geindustrialiseerd waren konden er heel snel heel veel wapens geproduceerd worden! Belangrijk om te zorgen dat je net iets meer dan je vijand had! 

Landen hielden ook veel militaire parades. Al die wapens.... wat moet je er anders mee dan ze gebruiken? 

Dus toen er éénmaal oorlog ontstond waren er heel veel wapens beschikbaar om elkaar te lijf te gaan. 

Indirecte oorzaak  

De druppel die de emmer doet overlopen. De moord op Franz Ferdinand!

• De Oostenrijks-Hongaarse kroonprins Frans Ferdinand wordt in Sarajevo (Servië) vermoord. 
  
• Oostenrijk-Hongarije verklaart de oorlog aan Servië. 
  
• Door de bondgenootschappen raakt bijna heel de wereld bij de oorlog betrokken.  
  

Deze moord is de aanleiding voor WOI,

de druppel die de emmer deed overlopen. 

Directe oorzaak 

of aanleiding 

Kijken naar...

loopgraven

Westelijk front

1914-1918

www.hetklokhuis.nl

Welke rol had Nederland in de Eerste Wereldoorlog?

Zandzakken waren gevuld met aarde en modder, en waren bedoeld om de soldaten te beschermen

In het begin van de oorlog waren de rantsoenen nog wel redelijk, maar naarmate de oorlog langer duurde, was er ook steeds minder (goed) eten.

Als de soldaten niet hoefden te vechten, speelden ze bijvoorbeeld met kaarten.

Behalve de vijand hadden de soldaten veel last van ongedierte, zoals ratten en vlooien. Sommige soldaten kwamen de tijd tussen de gevechten door met het doden van ratten.

Honden hielden de soldaten niet alleen gezelschap, ze bezorgden ook boodschappen tussen de verschillende loopgraven.

Soldaten konden vaak alleen maar overdag slapen, omdat 's nacht een goed moment was om de loopgraven van de vijanden te bespioneren. 

Met een periscoop konden de soldaten de vijand bekijken, zonder grote risico's te nemen. Een periscoop werkt met spiegels.

Er zijn duizenden brieven en dagboeken van soldaten uit de Eerste Wereldoorlog bewaard gebleven. Dit zijn tegenwoordig belangrijke en waardevolle bronnen.

Voor de veiligheid van de soldaten waren de loopgraven in zigzag-vorm.

Tussen de Noordzee en de Zwitserse grens (Westfront) wordt 40.000km aan loopgraven aangelegd.

Het gebied tussen de loopgraven wordt in vier jaar tijd compleet omgeploegd. Er ontstaat een niemandsland.

http://www.bbc.co.uk/schools/0/ww1/

360˚ video van een loopgraaf

Tijdens de video kun je alle kanten opkijken! Probeer het maar eens uit!

Op wacht staan was één van de belangrijkste taken die je kon krijgen. Op het in slaap vallen tijdens de wacht stonden zeer zware straffen.

Behalve vechten en wacht houden, waren er nog genoeg andere vervelende klusjes in een loopgraaf, zoals zandzaken bijvullen, prikkeldraad repareren of het leegmaken van de latrines (wc's)

0

Opdrachten

Start maken: 1, 3 en 5.

Blok 1: Eerste Wereldoorlog en crisis

Lezen: lesboek 74-77

Werkboek: bladzijde: 6 t/m 13

Maken: 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17

Klaar? lezen: De opkomst van Hitler (achterin deze LessonUp)

Wat is een directe oorzaak?
Wat is een indirecte oorzaak?

Programma Les 2

Uitleg blok 1 (verloop WOI - Crisis jaren 30 en opkomst Nazi's)

Duitsland onder Hitler

Uitleg+ Video

Opdrachten

Leerdoelen? Beheers je deze?   

Wat waren ook alweer de oorzaken en de aanleiding van de WOI?

Beheers je deze doelen? Maak een samenvatting! 

1. beschrijven hoe de Eerste Wereldoorlog eindigde.
   
2. beschrijven hoe Nederland te maken kreeg met de Eerste Wereldoorlog.
   
3. verklaren welke gevolgen de economische crisis van 1929 had voor Duitsland.
   
4. verklaren waardoor Hitler aan de macht kon komen.
   
5. beschrijven welke ideeën Hitler had. 
   
6. beschrijven wat er in Duitsland veranderde nadat Hitler aan de macht was gekomen 

Oorlog van 1914 tot 1918

• Duitsland was bang voor een tweefrontenoorlog
  en bedacht het Von Schlieffenplan: eerst Frankrijk aanvallen via België, daarna Rusland aanvallen. 
  
• De strijd in het westen loopt vast in de loopgraven. 
  
• én de strijd in het oosten begint eerder dan verwacht. Rusland valt na elf dagen aan. Toch toch vechten op twee fronten! 
  

Het verloop van WOI

• De Oorlog duurt lang, er wordt weinig grondgebied veroverd door de loopgraven, er vallen heel veel slachtoffers. 
• Ook in steden en dorpen vallen doden. De oorlog is overal. 

• In 1917 sluiten  de VS mee zich aan bij de Geallieerden. Zo werden de Duitsers snel verslagen!   
  

Je kan uitleggen waarom we WOI een 'totale oorlog' noemen.

Vrede van Versailles

De nieuwe regering van Duitsland moet het 'vredesverdrag tekenen. De bepalingen zijn niet mis! 

• Duitsland moet schuld erkennen voor WOI
• Alle oorlogsschade betalen aan FR, GB en B
• Gebied afstaan -> hierdoor wonen veel Duitsers ineens niet meer in Duitsland
• Geen groot leger meer (max 100.000 man)
• Koloniën afstaan

Opkomst van de nazi's

In 1920 werd Adolf Hitler leider van de NSDAP.

Nazi = aanhanger van het nationaal-socialisme, de politieke leer van Hitler.

Na de crisis van 1929 beloofde Hitler werk en een machtig Duitsland. 

Massabijeenkomsten van SS met Hitler als groot leider maakten indruk op de vernederde bevolking 

De nazi’s wezen de Joden aan als zondebok. 

 andere. 

Antisemitisme = haat tegen Joden.

Opdrachten

Blok 1: Eerste Wereldoorlog en crisis

Lezen: lesboek 74-77

Werkboek: bladzijde: 6 t/m 13

Maken:  11, 12, 13, 14, 15, 16, 17

Als je het nog niet gelezen hebt...

Klaar? lezen: De opkomst van Hitler (achterin deze LessonUp)

Het Interbellum (periode tussen de oorlogen

Fotostrip: De opkomst van Hitler

Einde strip