4.5 De organen voor vertering

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

4.5  De organen voor vertering

Ga naar LessonUp

LessonUp.app

Log in met je e-mailadres en password 

Doe mee met de les

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

Terugblik

De vertering van voedingsstoffen start in:

1. mondholte
2. maag
3. 12-vingerige darm
4. dunne darm

Wat betekent darmperistaltiek?

1. vertering van voedsel in darm
2. vertering
3. Samenknijpen van de darm
4. kramp in maag

De peristaltische bewegingen
vinden plaats in .......
kies het beste antwoord

1. de mond, de dikke darm
2. de darmen, de maag en de slokdarm
3. de maag en de slokdarm
4. de mond en de maag

In de mond begint de vertering?

1. Waar
2. Niet waar

Welke stof helpt bij de vertering, maar verteert zelf niet?

1. Voedingsstoffen
2. Voedingsvezels

Zet de onderdelen van de spijsvertering in de goed volgorde.

1

2

4

3

5

6

7

8

mond

slokdarm

maag

12-vingerige darm

dunne darm

dikke darm

endeldarm

anus

Klaar

Laptop dicht of met het scherm naar mij toe draaien!

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

Leerdoelen

6 Je kunt in een afbeelding de delen van het verteringsstelsel benoemen.

7 Je kunt de functies en kenmerken van de delen van het verteringsstelsel noemen.

Mond

De vertering begint in de mondholte. Daar kauw het eten tot hele kleine stukjes en meng je het met speeksel. Speeksel is water met enzymen, dit zijn stofjes die stofwisseling           sneller doen gaan. Het enzym wat in speeksel zit verteert het zetmeel tot suikers (glucose). 

Speeksel maakt ook sommige bacteriën in het voedsel dood.

Stofwisseling: stoffen omzetten in andere stoffen

Mond

Door kauwen wordt het voedselbrok verkleind  en wordt het oppervlak van het voedsel groter door deze oppervlaktevergroting kunnen de  verteringssappen er goed bij. 

Speeksel: een verteringssap die zetmeel verteert.

De tong duwt het voedsel naar de keel. Door te slikken wordt het in de slokdarm geduwd. Tijdens het slikken zijn de neusholte en luchtpijp afgesloten (huig en strotklepje). 

Start koolhydraatvertering

In de mond, door het speeksel

1

Onderkaakspeekselklier

Ondertongspeekselklier

Oorspeekselklier

01:08-01:30

Strotklepje

Luchtpijp

Slokdarm

Strottenhoofd

Slikken: huig en strotklep

Strotklepje

Slokdarm

Luchtpijp

Slikken: huig en strotklep

Slokdarm en maag

Peristaltiek

Deze bewegingen van kring en lengtespieren die de voedselbrij voortduwen vinden plaats in slokdarm, maag en darmen. 

1: kringspieren zijn samengetrokken

2: kringspieren zijn ontspannen

Maag

In de maagwand zitten ook kringspieren en lengtespieren. Je maag is bijna altijd in beweging. Het voedsel wordt gekneed en gemengd met maagsap. Maagsap bevat zoutzuur. Dit zuur doodt bacteriën die met je voedsel zijn meegekomen. Maagsap wordt gemaakt in de maagsapklieren, die in de maagwand zitten. 

Aan het eind van je maag zit een kringspier: de maagportier. De maagportier laat telkens maar kleine hoeveelheden voedsel door, in de maag wordt dus tijdelijk voedsel opgeslagen. 

Twaalfvingerige darm en lever

Via de maagportier komt het voedsel in de twaalfvingerige darm . Hier komen verteringssappen uit de lever en uit de alvleesklier bij het voedsel. De lever maakt gal en de alvleesklier maakt alvleessap in dit sap zitten enzymen die eiwitten, koolhydraten en vetten verteren. 

Gal wordt tijdelijk opgeslagen in de galblaas. Wanneer het nodig is, gaat gal naar de twaalfvingerige darm. 

Gal verteert de vetten niet, maar maakt ze alleen kleiner. Hierdoor wordt het oppervlak van de druppels vergroot. Enzymen uit het alvleessap kunnen dan sneller op de vetten inwerken.

Galblaas

Alvleesklier

Twaalfvingerige darm

Dunne darm

De dunne darm is bij mensen ongeveer 5 meter lang. In de wand liggen darmsapklieren die darmsap maken.

In het darmkanaal zijn verschillende verteringssappen bij het voedsel gekomen. Die verteringssappen bevatten veel water. Daardoor bevat de voedselbrij in de dunne darm veel water. In dat water zijn de voedingsstoffen en verteringsproducten opgelost. In de dunne darm worden de voedingsstoffen en verteringsproducten opgenomen in het bloed. 

Darmwand

De wand van de dunne darm is sterk geplooid . Op de darmplooien staan weer uitstulpingen: de darmvlokken. Door de darmplooien en darmvlokken heeft de darmwand een zeer groot oppervlak.

In de darmvlokken liggen bloedvaten. De wand van de darmvlokken is heel dun. Water met opgeloste voedingsstoffen en verteringsproducten kan door de wand heen. Zo worden de stoffen opgenomen in het bloed. Door het grote oppervlak van de darmwand gaat de opname van stoffen snel. Het bloed vervoert de opgenomen stoffen naar alle cellen van het lichaam.

                                   1 buitenaanzicht                2 doorsnede                  3 darmplooien                 4 darmvlok

Blindedarm

De dunne darm sluit aan op de dikke darm. Vlak onder de overgang ligt de blindedarm. De blindedarm heeft geen eigen functie bij de vertering. Aan de onderkant van de blindedarm zit een uitstulping: het wormvormig aanhangsel of de appendix. Bij een ‘blindedarmontsteking’ is dit aanhangsel ontstoken. Het wordt dan verwijderd met een operatie. De blindedarm zelf blijft zitten.

Dikke darm

De dikke darm is ongeveer anderhalve meter lang. Vanuit de dunne darm komen de onverteerde voedselresten in de dikke darm. Deze brij bevat nog veel water. Via de wand van de dikke darm wordt bijna al dit water opgenomen in het bloed en wordt de voedselbrij ingedikt. Als dat niet goed gebeurt, krijg je diarree. 

In de dikke darm leven veel bacteriën die zich voedden met de voedingsvezels die niet verteerd zijn. 

Endeldarm

Door de darmperistaltiek gaan de ingedikte, onverteerde voedselresten naar de endeldarm. Daar worden ze tijdelijk opgeslagen. Het darmkanaal wordt afgesloten door een kringspier: de anus. Af en toe ontspant deze kringspier zich en wordt de endeldarm geleegd. Dat noem je ontlasting (poepen). Drang om te poepen krijg je als de endeldarm vol zit. 

Als

Samenvatting:

Aan het werk!

Wat? 4.5 De organen voor vertering - opdrachten 28 t/m 38.

Waar? In Magister.me in de studiewijzer mens en natuur. 

Hoe? Als het bord op rood staat werk je alleen en in stilte.

Als het bord op groen staat mag je fluisterend overleggen met je buurman. 

Heb je vragen? Steek je hand op en ik kom bij je. 

Klaar? Ga verder met je samenvatting.

Quizje!

De peristaltische bewegingen
vinden plaats in .......
kies het beste antwoord

1. de mond, de dikke darm
2. de darmen, de maag en de slokdarm
3. de maag en de slokdarm
4. de mond en de maag

Wat is de functie van alvleessap?

1. Verteren van alleen eiwitten
2. Bacteriën en ziekteverwekkers doden
3. Verteren van alleen vetten
4. Verteren van eiwitten, koolhydraten en vetten

Dunne Darm

Sleep de vier vakjes die bij de dunne darm horen om naar de groene vakjes

haalt vocht uit voedselbrij

5 meter lang

14 meter lang

darmplooien en vlokken

Sterke zuren zorgen voor afbraak

opname van voedings-

stoffen

Welke vertering vindt plaats? Sleep naar de juiste plek.

Speeksel

koolhydraten

eiwitten

koolhydraten

eiwitten vetten

koolhydraten

eiwitten

Evrim eet een uitgebreid ontbijt.
In welke volgorde worden de volgende verteringssappen toegevoegd aan dit ontbijt?

1. speeksel, maagsap, gal en alvleessap, darmsap
2. speeksel, maagsap, darmsap, gal en alvleessap
3. speeksel, gal en alvleessap, maagsap en darmsap
4. darmsap, gal en alvleessap, maagsap, speeksel

Wat is het voordeel van de darmplooien in de dunne darm?

1. Zorgen voor peristaltische bewegingen
2. Meer oppervlakte om stoffen op te nemen
3. Voedsel blijft dan aan de wand haken
4. Voedsel gaat gemakkelijk door de dunne darm heen

Dunne darm

Dikke darm

Lever

Alvleesklier

Endeldarm

Anus

Slokdarm

Maag

Geef de naam van een voedingsstof
uit ontbijtkoek die in het lichaam
kan worden opgenomen zonder
dat daar vertering voor nodig is.

Waar in je lichaam verteer je koolhydraten?

wel

niet

mond

maag

12- vingerige darm

dunne darm