oefenen tijdvak 5 en 6

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

oefenen voor SE-week

tijdvak 5 en 6 

In 1538 stierf de Maastrichtse geleerde Mattheus Herbenus. Zijn bibliotheek bevatte een kostbare uitgave van de Geographica van de Griekse historicus en geograaf Strabo (64 v.Chr.-23 na Chr.), een soort encyclopedie van de toen bekende wereld.
De belangstelling van Herbenus past bij twee verschillende kenmerkende aspecten van zijn tijd.
Toon dit aan.

Een gegeven:
Omstreeks 1500 bestudeerde de humanist Erasmus de Bijbel aan de hand van de oorspronkelijke Griekse teksten. Hierdoor ontdekte hij in de gangbare Latijnse vertaling van de Bijbel veel fouten.
Leg uit dat dit gegeven past bij twee kenmerkende aspecten van de zestiende eeuw.

Gebruik de bron
De verklaring van Jean Bodin voor de stijging van de prijzen illustreert een kenmerkend aspect van de zestiende eeuw.
Toon dit aan.

Amerigo Vespucci (1454-1512) maakte in het begin van de zestiende eeuw in opdracht van de koning van Portugal reizen naar Amerika. Vespucci schreef in zijn brieven aan de koning bewust weinig informatie op over de gevolgde routes.
Geef hiervoor een handelspolitieke reden.

1

2

3

4

5

6

Filips II wordt heer van de Nederlanden

Beeldenstorm

Smeekschrift der edelen

Hagenpreken 

Watergeuzen veroveren Den Briel

Hertog van Alva stelt de Raad van Beroerten in

Gebruik bron 2.
Uit de bron zijn twee verklaringen voor het ontstaan van de onrust in de Nederlanden af te leiden. Geef twee verklaringen.
Voorzie elke verklaring van een passend citaat.

Gebruik bron 3.
Bij deze bron passen twee beweringen:
-De Reformatie heeft in 1580 Friesland bereikt.
- Met deze bepalingen kiezen de Staten van Friesland partij in de Opstand.
Toon de juistheid van beide beweringen aan, telkens met een verwijzing naar de bron.

1

2

3

4

5

6

Renaissance 

Rampjaar

Oprichting VOC

Vrede van Münster 

Luther timmert zijn stellingen op de kerkdeur

Willem van Oranje wordt vermoord

Twee gegevens:

In 1630 veroverde de Nederlandse West-Indische Compagnie (WIC) de stad Recife in Brazilië. Rondom de stad lagen veel suikerplantages.
In 1637 veroverde de WIC het fort Elmina aan de kust van het huidige Ghana.
Leg uit dat de verovering van Recife de inname van Elmina wenselijk maakte.

Leg uit, telkens met een verwijzing naar deze gebeurtenissen:
-waardoor deze wereldeconomie kon ontstaan en
-waardoor deze gebeurtenissen als bewijs kunnen dienen voor het bestaan van een wereldeconomie.

Hessel Gerritszoon werd in 1617 als eerste benoemd tot officiële cartograaf van de VOC. Alle kapiteins van de VOC moesten na een reis verplicht hun logboeken en kaarten bij hem inleveren. Hessel Gerritszoon paste de kaarten aan, waarna ze bij een volgende VOC-reis weer werden meegegeven.Leg uit dat de verplichting om kaarten en logboeken in te leveren de ontwikkeling van wereldwijde handelscontacten voor de VOC bevorderde.

Een interpretatie: de kunstenaar ondersteunt de kritiek van Luther. Toon dit aan door aan te geven:
 met een verwijzing naar de bron welke kritiek van Luther de
kunstenaar ondersteunt en
 dat juist het verwijzen naar een citaat uit de Bijbel past bij de kritiek
van Luther.

Twee belangrijke economische ontwikkelingen in de Noordelijke Nederlanden in de tijd van de Opstand waren de commercialisering van de landbouw en de bloei van de scheepsbouw. Beide ontwikkelingen werden veroorzaakt door de moedernegotie.
Leg dit voor beide ontwikkelingen uit.

1

2

3

4

5

6

Karel V wordt heer der Nederlanden

Stadhouderloze Tijdperk

Oprichting VOC

Hertog van Alva naar de Nederlanden

Oprichting WIC

Vrede van Munster