W14 1G1 NE GRAMMATICA FICTIE

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Week 14

Opzet week 14 - 5 t/m 9 april

Les 1: Fictie (online)

• Tijd

Les 2/3: Fictie

• Personages en thema

Les 4: Fictie

• Beoordelen

Les 5: LessonUp (thuis)

• Werken aan de weektaken

Boekentoets

woensdag - 14 april

Leerdoelen

Deze week oefen je met:

• het analyseren van een fictief verhaal.
• het schrijven van een beoordeling van een fictief verhaal.
• het benoemen van innerlijke en uiterlijke kenmerken bij een personage.

Les 1

Fictie

• Tijd

Lees eerste de theorie in het boekje fictie rustig en geconcentreerd door. Neem daarna de rest van de LessonUp door.

        

Tijd

Elk boek speelt zich af in een bepaalde periode van de geschiedenis; aan voorwerpen (postkoets, harnas, pruik, platenspeler, mobiele telefoon), omgangsvormen en taalgebruik kun je herkennen in welke historische tijd het verhaal zich afspeelt.

Tijd

Een verhaal kan in de chronologische volgorde verteld worden: in de volgorde waarin alles gebeurd is. 

De meeste schrijvers vertellen hun verhalen juist niet in chronologische volgorde. Zij spelen als het ware met de tijd.

Tijd

De schrijver kan op verschillende manieren met de tijd spelen:

• Met een tijdsprong slaat de schrijver een stuk tijd over. Je kunt tijdsprongen soms herkennen aan formuleringen als: de volgende dag …; een paar uur/ dagen/maanden later ….

• Ook kan de schrijver iets vertellen wat eerder is gebeurd. Je noemt dat een flashback, een sprong terug in de tijd. Door zo’n terugblik krijg je als lezer vaak meer informatie over een persoon en kun je beter begrijpen hoe hij tot zijn daden gekomen is.

• Een flashforward is een sprong vooruit in de tijd. De schrijver vertelt iets wat in de toekomst zou kunnen gebeuren. Zo’n vooruitwijzing zorgt voor spanning, omdat de lezer wil weten of zijn vermoeden juist is.

Les 2/3

Fictie

• Personages en thema

       

Thema

Het hoofdonderwerp van het verhaal noem je het thema. Het thema moet het verhaal samenvatten:

• familie
• liefde
• eenzaamheid
• opgroeien
• dood

Thema

Het thema kan expliciet (duidelijk) in het verhaal worden aangegeven. Vaker komt het thema impliciet (niet duidelijk) in het verhaal naar voren. Jij - de lezer - moet zelf het thema vinden door te kijken naar het gedrag van de personages, de gebeurtenissen in het verhaal en de afloop van het verhaal.

Les 4

Fictie

• Personages en beoordelen

Het stencil met alle theorie vind je in Magister > Studiewijzer > Fictie > Boekentoets personages, perspectieven, tijd en mening

Personages

In een verhaal zijn niet alle personen even belangrijk. Er zijn hoofdpersonen en bijfiguren.

Voor de hoofdpersonen geldt:

• Ze worden uitgebreid beschreven, zodat je goed met ze kunt meeleven.

• Je komt veel te weten over hun innerlijk: gedachten, gevoelens, verlangens, dromen, wensen, angsten.

• Ze reageren niet altijd hetzelfde en zijn dus niet voorspelbaar: soms doen ze dappere dingen, maar zijn ze tegelijkertijd doodsbang.

• Hun karakter kan zich in de loop van het verhaal ontwikkelen: je leert ze steeds beter kennen door wat ze zeggen, denken en doen.

Personages

In een verhaal zijn niet alle personen even belangrijk. Er zijn hoofdpersonen en bijfiguren.

Voor de bijfiguren geldt:

• Ze worden eenvoudig beschreven.

• Hun uiterlijk krijgt de meeste aandacht: gezichtsuitdrukking, houding, kleding.

• Soms zijn ze aan hun uiterlijk direct herkenbaar en hebben ze maar één

eigenschap.

• Schurken zien er gemeen uit en hebben een gemeen en slecht karakter.

• Helden zien er stoer uit en zijn sterk en nooit bang.

Personages

Typen en karakters

Helden en schurken zijn vaak gemakkelijk te herkennen. De held heeft goede manieren, de schurk slechte. De held is dapper en vecht de strijd uit in een ‘eerlijk’ tweegevecht. De schurk is laf en schiet zijn tegenstander in de rug. Een personage dat snel herkenbaar is en simpel is uitgebeeld, heet een ‘type’.

Personages

Uiterlijk

Onder het uiterlijk van een personage verstaan we:

- leeftijd, lichaamsbouw, haarkleur, kleding

- gedrag: betrouwbaar-onbetrouwbaar, chaotisch-precies

- relatie tot andere personages: broer-zus, vader-zoon, held-schurk

Personages

Innerlijk

Met het innerlijk bedoelen we alle gedachten en gevoelens van een personage: dingen die je niet aan de buitenkant kunt zien. Juist de beschrijving van het innerlijk geeft kleur aan een personage. Je leert zijn drijfveren en afwegingen kennen. Daardoor begrijp je het gedrag van een personage steeds beter.

Perspectief

Jij weet van jezelf wat je denkt en voelt. Van andere mensen weet je dat alleen als zij dat aan jou vertellen. In een verhaal is dat net zo.

Als een verhaal in de ik-vorm is geschreven, weet je alleen van de ik-persoon

wat hij ziet, denkt en voelt. Van de andere personen weet je dat niet. Er is dan

sprake van een ik-perspectief. Bij verhalen met een ik-perspectief kun je vaak goed met de hoofdpersoon meeleven.

Perspectief

Een verhaal kan ook in de hij/zij-vorm zijn geschreven. Er is dan een

personaal perspectief of er is een alwetende verteller.

• Bij een personaal perspectief weet je alleen van de hoofdpersoon wat hij ziet, denkt en voelt; van de bijfiguren weet je dat niet.

• Als je van meerdere personages weet wat zij zien, denken en voelen, heb je te maken met een alwetende verteller. Deze verteller kan soms zelfs in de toekomst kijken: Toen Anton ’s ochtends wakker werd, wist hij nog niet wat voor ramp hem die middag zou overkomen.

Les 2

Werk aan de weektaken.

Taken

Fictie (inleveren via LessonUp)

o Fictie: opdracht 2, 8, 9 en 10 (blz. 155-157)

o Fictie: opdracht 5, 6, 8 en 9 (blz. 161)

Werk verder zelfstandig aan de oefeningen in het boekje van fictie. Dit boekje heb je eerder al ontvangen.

Lever via een foto de uitwerkingen van jouw weektaken in.

Weektaak 14 afgerond