Hoofdletters

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 3

Hoofdletters

Lesdoelen

Aan het einde van de les kunnen de studenten ten minste drie situaties opnoemen waarin ze een hoofdletter moeten schrijven.

Waarom belangrijk?

Opdrachtje

*Lees de tekst op de volgende dia en bekijk waar er hoofdletters gebruikt zijn en waar niet.

*Probeer daarna zelf de regels te bedenken wanneer je hoofdletters gebruikt.

*Na een paar minuten bespreken we de opdracht klassikaal.

De tekst

In Nederland is december een maand die veel feestdagen kent, zoals Sinterklaas, Kerstmis en oudejaarsavond. In november, nog voor Sinterklaas weer naar Spanje vertrokken is, worden de kerstbomen in Nederland massaal ingekocht, want niemand wil te laat zijn om de mooiste kerstboom uit te zoeken. 2,8 miljoen kerstbomen vliegen in dit seizoen over de toonbank, waarvan zo´n 100.000 bij de Intratuin. 

Thuis versieren allen hun kerstboom met de prachtigste kerstballen en schitterendste lichtjes. Ook organiseren veel Nederlanders een kerstdiner met hun familie en daarvoor genieten ze graag van de voordelige kerstacties van de Jumbo. Anderen gaan tijdens de kerstdagen liever op wintersportvakantie in de Alpen of bestellen liever een pizza terwijl ze Home Alone kijken.

Theorie

Je schrijft een hoofdletter aan het begin van een zin.

Uitzonderingen

*´s Avonds ga ik vaak met vrienden op stap.

Wanneer de zin met een cijfer of een symbool begint, geen hoofdletter aan het begin van een zin. 

*39 mensen raakten gewond.

* 3 euro kost het drankje.

*$ is het dollarteken. 

Wanneer je een directe rede gebruikt, begint dat deel van de zin met een hoofdletter. 

Samin zei: "De volgende keer doe ik ook mee."

"Waarom", vroeg hij, "heb je dat gedaan?"

Theorie

Je schrijft een hoofdletter bij namen ...

*van personen en dieren → Miko, mijn hondje Mimi

- Hilde Annelieke Dorsman, mevr. Ans van Dam, meneer I.M. de Wit

- mevrouw Ter Haar, fam. Van den Brink

- mevrouw Ter Haar-de Reus, mevr. Agtersloot-van Ingeren

Organisaties, merken en producten

- Tweede Kamer, ANWB, Philips, Coca-Cola, Word, Nissan Micra

Sommige bedrijven en instelling schrijven hun naam of product op een afwijkende manier. Je schrijft de naam dan ook zo.

-PvdA, de Volkskrant, iPhone, PowerPoint.

Aardrijkskundige namen, volken, talen, windstreken

Landen, plaatsen, rivieren, gebergten, volken, talen of dialecten 

- Duitsland, Franse kaas, Limburgse vlaai, Engelse drop, Turkse jongens, Rotterdam, de Rijn, Ardennen, Nederlanders, Engelstalig, Twents

Kleine letter bij windstreken, tenzij het onderdeel is van een aardrijkskundige naam

- In het zuiden van België spreekt men Frans.

Noord-Brabant, Zuid-Duitsland, Noordelijke IJszee

Windstreken

Als een windstreek gebruikt wordt om cultureel, economisch of politiek gebied aan te duiden.

- De derde wereld vroeg het Westen om financiële hulp.

Bij een afgeleide vorm hiervan, schrijf je weer een kleine letter.

-Ingrid is meestal oostindisch doof voor een verzoek aan haar baasje. 

Historische gebeurtenissen en feestdagen

Bij namen van historische gebeurtenissen en feestdagen.

- de Eerste Wereldoorlog, de Golfoorlog

-Kerstmis, Pasen, Suikerfeest, Koninginnedag, Moederdag

Een kleine letter

als het om een historische periode gaat

- ijzertijd, middeleeuwen, prehistorie

 als het om samenstellingen van de namen van feestdagen gaat.

- kerstdagen, paasei, moederdagcadeau

kalendergebruik

De seizoen, de maanden, en de gewone dagen schrijf je met een kleine letter.

- winter, november, dinsdag

Religieuze en culturele begrippen

Heilige begrippen die bij een religie horen (namen van heiligen, de heilige geschriften etc.) 

-God, Jahweh, Allah, Bijbel, Koran, Kerstmis

KLEINE LETTER bij

culturele stromingen en woorden die daarvan zijn afgeleid

-christendom, islam, boeddhisme, populisme, christen

- godsgeschenk, een mooi uitgegeven koran. 

Hoofdletter ja of nee? Zo ja, waar?
*´s-hertogenbosch*

Hoofdletter ja of nee? Zo ja, waar?
*een olifant*

Hoofdletter ja of nee? Zo ja, waar?
*vaderdag*

Hoofdletter ja of nee? Zo ja, waar?
*de koude oorlog*

Hoofdletter ja of nee? Zo ja, waar?
*8 miljoen verdiende de directeur.*

Theorie

Uitzonderingen op een rij

*Afgeleiden van feestdagen → kerstbal, paasvakantie, oudejaarsavond

*Namen van dagen, maanden, jaargetijden → woensdag, december, winter

*Namen van religies → de islam

*Periodes → de middeleeuwen

*Functiebenamingen → minister-president

*Windstreken → het zuidoosten

*Namen van ziekten → corona, alzheimer

Verwerkingsopdracht

Oefen op Studiemeter met hoofdletters. 

Reflectie

*Noem eens drie situaties waarin je een hoofdletter gebruikt.

*Noem eens drie uitzonderingen daarop.

*Kon je de les goed volgen?

*Wat zou je de volgende keer anders doen?