Boekopdracht 1 - rap & poëzie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Wat ga je doen?

Je gaat aan de slag met Nederlandstalige rap en hiphop.

Waarom? Creatief aan de slag met taal, poëzie, ritme; met eigen tekst een boodschap overbrengen.

Bij rap staat de tekst centraal, rijm, beeldspraak, ritmisch, straatcultuur

In deze les krijg je uitleg over beeldspraak, rijm en ritme; je bekijkt ook een paar voorbeelden.

Schrijf jouw favoriete Nederlandstalige rap- of (hiphop)nummer op. Waarom is dat jouw favoriete nummer?

Overeenkomst rap & poëzie

• Ritme/metrum is belangrijk (maar niet heilig!)
  
• Beeldspraak en vergelijkingen worden veel en vaak gebruikt (‘flexibel als Barbapappa’)
  
• Soms zijn teksten geëngageerd (betrokken bij de maatschappij en/of maatschappelijke problemen; ‘Fight the Power!’)
  
• Teksten kunnen autobiografisch zijn
  

autobiografisch: het nummer gaat in dit geval over iemands eigen leven

Ritme en metrum zijn niet helemaal hetzelfde, je krijgt hier later nog meer uitleg over. In beide gevallen gaat het om het ritme van tekst.

Verschillen rap & poëzie

• Rappers schrijven sterk vanuit en over hun eigen persoon (en noemen die persoon ook vaak met naam en toenaam)
  
• Opscheppen (bragging & boasting) maakt een belangrijk deel uit van de cultuur
  
• Soms sprake van zelfverrijking en –verheerlijking
• Soms pretentieloos (in tegenstelling tot het ‘artistieke sfeertje’ dat rond poëzie hangt)
  
• Rapteksten zijn vaak verhalend
  

Iemand met veel pretenties vindt zichzelf heel wat, en is eigenlijk gewoon een arrogante kwal. Het woord pretentieus komt hier ook vandaan, dat betekent dat iemand of iets dus hoge verwachtingen schept (en die misschien niet waar kan maken).

Een stukje geschiedenis

Er zijn in de zwarte cultuur veel voorlopers van hiphop aan te wijzen, zoals griotmuziek, jazzpoëzie, The Last Poets, James Brown en de 'sound system'-cultuur op Jamaica.

Een stukje geschiedenis

Hiphop ontstaat in de jaren zeventig in The Bronx, een arm stadsdeel van New York City. Net als op Jamaica gaan dj's straatfeesten organiseren waar jongeren hun problemen kunnen vergeten.

Dj's als Kool Herc en Grandmaster Flash experimenteren met nieuwe manieren van draaien, waardoor de 'drum breaks' van nummers aan elkaar gelast worden. 

Een stukje geschiedenis

Eind jaren zeventig breekt hiphop door naar het grote publiek door de hit 'Rappers Delight' van The Sugarhill Gang. Hiphop is dan nog vooral (door disco beïnvloede) feestmuziek.

Grandmaster Flash and the Furious Five laten in 1982 zien dat hiphop ook serieus en politiek bewust kan zijn. Een paar jaar later ontstaat de gangstarap: muziek over het rauwe straatleven in de getto's. 

00:07

1979

Sugarhill Gang - Rappers Delight

Doorbraak van hiphop & rap wereldwijd

00:00

1982

Grandmaster Flash & the Furious Five – The Message

Politieke boodschap
 

00:00

1988

NWA – Straight Outta Compton, gangstarap over het leven op straat

 

00:00

1989

Public Enemy – Fight the Power

Ook politiek geëngageerd
 

Een stukje geschiedenis

Wil je meer lezen over de geschiedenis van hiphop in de VS? Bekijk dan het onderstaande artikel.

https://npokennis.nl/longread/7483/hoe-ontstond-hiphop

Nederhop

• Grondleggers: Osdorp Posse en Extince
  
• Nederlandstalige hiphop wordt na 2000 echt populair omdat er meer artiesten Nederlandstalige nummers gaan maken: De Jeugd van Tegenwoordig, Spacekees, Brainpower, Ali B, Lange Frans & Baas B
  
• Steeds maatschappelijker betrokken
  
• Nu: nieuwe generatie in de vorm van Ronnie Flex, Broederliefde, Frenna, Snelle
  

Geschiedenis Nederhop

Wil je meer lezen over de geschiedenis van Nederhop?

Lees dan het onderstaande artikel:

https://npokennis.nl/longread/7458/hoe-werd-rappen-in-het-nederlands-populair

00:01

1990

Osdorp Posse - Moordenaar

Grondleggers van de Nederhop; boze teksten en harde beats

01:29

Wat vind je van dit nummer?

Beeldspraak

Figuurlijk taalgebruik

Je kunt dingen met elkaar vergelijken: Hij (object) lacht als een boer met kiespijn (beeld).

Je kunt ook alleen de vergelijking/het beeld noemen, de metafoor: Wat is het hier een zwijnenstal!

Je kunt abstracte begrippen ’levende’ eigenschappen geven, de personificatie: de tijd vliegt

Beeldspraak in het wild

Je kijkt zo de videoclips van twee beroemde Nederlandstalige nummers met veel beeldspraak. 

Schrijf tijdens het luisteren de beeldspraak op die je in het nummer hebt gehoord. 

Voorbeelden Beeldspraak Spraakwater

"Luister dan, hitgevoelig als Abba en flexibel als Barbapapa"

"ik doe dit al vanaf m'n melktanden /Vanaf de aap, noot, mies" --> al vanaf dat 'ie heel jong was en leerde lezen en schrijven (het leesplankje met Aap, Noot, Mies)

01:40

Noem twee voorbeelden van beeldspraak die je in dit nummer herkent.

00:00

1995

Extince - Spraakwater

Zorgt ervoor dat rap populairder wordt in Nederland
 

03:25

Noem twee voorbeelden van beeldspraak die je in dit nummer herkent.

Voorbeelden beeldspraak in Watskeburt

"Je bent een sjembek dat zeurt"

"Je bent een MC dat front" --> een neppe rapper

"Twee gezichten, één formule als Lauda en Nikki" --> Nikki Lauda, beroemde F1-coureur

00:00

2005

De Jeugd van Tegenwoordig

Watskeburt

Rijm

• Alliteratie: beginrijm: de beginletters van beklemtoonde lettergrepen zijn hetzelfde. ​
  
• Heerlijk - helder - Heineken
• Assonantie: klankrijm/klinkerrijm: de klanken zijn gelijk (let op: niet de letters, maar de klank!) ​
  
• liefde – iemand – iets
  
• Eindrijm: het laatste deel van het woord rijmt op hetzelfde deel van een ander woord. ​
  

Rijm

Bij eindrijm kan sprake zijn van verschillende patronen of rijmschema’s: ​

Gepaard a-a-b-b ​

Gekruist a-b-a-b ​

Omarmend a-b-b-a ​

Gebroken a-b-c-b of a-b-a-c ​

02:37

Wat doet Snelle met rijm in dit nummer?

00:00

2020

Snelle

Kleur

Ritme, metrum, beat

• Elke regel die je uitspreekt of leest, heeft een maat en een ritme. ​
  
• De ‘maat’ ontstaat doordat er lettergrepen zijn die meer en lettergrepen die minder nadruk krijgen. ​
  
• De afwisseling van sterker en zwakker beklemtoonde lettergrepen noemen we metrum.
  

Lees eerst deze tekst.

Zet daarna de video aan en lees de tekst opnieuw.

De boekopdracht

Ga nu terug naar het document met de opdracht. Veel plezier en succes!

Klik hier