Oefenen met kwintencirkel, toonsoorten en trappen

• Muziek
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3,4

Toonsoorten

Je hebt geleerd dat muziek altijd in een bepaalde 'toonsoort' staat. Je noemt het dan bijvoorbeeld zo: het stuk staat 'in C'. Je gebruikt in principe de noten die bij de toonladder van C horen. Elke notennaam die je kent kan de toonsoort zijn. De ene is makkelijker om in te spelen dan in een andere, omdat ze een verschillend aantal voortekens hebben. 

 Kwintencirkel

De hoofdletters zijn de toonsoorten in majeur. In C heb je geen voortekens, in G 1, etc. Het heet een kwintencirkel omdat de letters een kwint van elkaar verschillen: een kwint hoger betekent 1 kruis erbij.

 Kwintencirkel

G majeur heeft dus 1 vast voorteken: fis. Altijd. 
D heeft 2 vaste voortekens: fis en cis. Er komt dus steeds een voorteken bij. 

 Kwintencirkel

Voor de mollen ga je een kwint naar beneden. C > F
De F heeft 1 mol: bes

Nog een kwint lager:

Bb heeft 2 mollen: bes en es
Es heeft 3 mollen: bes, es en as

 Kwintencirkel

De kleine groene letters geven de mineur toonsoorten aan. 
Deze lopen parallel aan de kwintencirkel in majeur, maar dan een kleine terts lager. 
 

 Kwintencirkel

Een a is een kleine terts lager dan een c. A mineur heeft dus dezelfde voortekens: geen. 

Een e is een kleine terts lager dan een g en heeft dus ook 1 kruis: fis. 

Hoeveel voortekens horen er bij D majeur?

1. geen
2. 1
3. 2
4. 3

Hoeveel voortekens horen er bij E majeur?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Hoeveel voortekens horen er bij E mineur?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Welke voortekens horen er bij Bb majeur?

1. bes en des
2. bes en as
3. bes en es
4. bes en ges

Welke voortekens horen er bij B mineur?

1. fis
2. fis en cis
3. fis en gis
4. fis, cis en gis

 Kwintencirkel

Probeer de kwintencirkel uit je hoofd te leren tot 3 kruizen/3 mollen. 

Welke voortekens horen er bij C majeur?

1. geen
2. fis
3. bes
4. fis en cis

Welke voortekens horen er bij A majeur?

1. fis, cis
2. fis, cis, gis
3. bes, es
4. bes, es, as

Noteer de naam van het voorteken wat bij F majeur hoort:

Welk(e) voorteken(s) horen er bij Dm (D mineur)?

Welke voortekens horen er bij As majeur?

Toonsoort herkennen

Je kunt een toonsoort herkennen aan de voortekens die je vooraan in de bladmuziek ziet staan. 

Je kunt het aantal voortekens bekijken, en vaak is de slotnoot (in de bas) ook de naam van de toonsoort. Soms geeft het eerste akkoord ook de toonsoort aan.

Welke toonsoort heeft dit stuk?

1. C
2. F
3. G
4. Bes

Welke toonsoort heeft dit stuk?

1. G
2. B
3. Fis
4. D

Welke toonsoort heeft dit stuk?

1. G
2. B
3. Fis
4. D

Welke toonsoort heeft dit stuk?

1. Es
2. Bes
3. As
4. F

Welke toonsoort heeft dit stuk?

1. Cis
2. A
3. F#m
4. D

Welke toonsoort heeft dit stuk?

Wat is de grondtoon in de majeurtoonladder van G

1. D
2. G
3. F
4. C

Wat is de subdominant in de majeurtoonladder van D

1. D
2. E
3. G
4. A

Wat is de dominant in de majeurtoonladder van Bes

1. Des
2. Es
3. F
4. As

Wat is de grondtoon, subdominant en dominant in de majeurtoonladder F

1. F, B, C
2. F, Bes, C
3. F, Bes, Ces
4. F, Bis, Cis