18/4 Skills grammatica 1mh

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

18/4 skills 1mh

• stillezen (10 min.)
• uitleg zinsdelen herhalen
  
• maken spiekbriefje
• oefening
• vragen in LessonUp
• zelfstandig oefenen op Cambiumned.nl 

Pak je leesboek erbij!

Je gaat 10 minuten lezen.

Boek niet bij je? Pak er een uit het kratje. 

Zinsontleding
(= redekundig ontleden)

Woordsoortbenoeming
(= taalkundig ontleden)

Werkwoorden

Een werkwoord is een woordsoort.

In een zin staat ten minste één werkwoord.

Er zijn ook zinnen met meer dan één werkwoord.

Een werkwoord zegt wat iets of iemand doet, wat iets of iemand overkomt of  wat er is gebeurd.

Zinsdelen 

1. Zoek de persoonsvorm en zet er streepjes naast

De leerling / zoekt / vandaag de zinsdelen

2. Alles dat voor de persoonsvorm staat is al een zinsdeel

De leerling / zoekt / vandaag de zinsdelen

3. Probeer de rest voor de persoonsvorm te plaatsen door de zin te veranderen:

- Vandaag / zoekt / de leerling / de zinsdelen

- De zinsdelen / zoekt / de leerling / vandaag

Wat is de beste manier om de persoonsvorm te vinden?

Persoonsvorm

De persoonsvorm vind je door het volgende te doen:

1. Tijdproef: Verander de tijd in de zin (tegenwoordig of verleden). Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.
2. Getalproef: Verander de personen in de zin (enkelvoud of meervoud). Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.
3. (Vraagproef: Bij een enkelvoudige zin (zin met maar 1 persoonsvorm), kun je ook een vraagzin maken. De persoonsvorm komt dan voorop te staan ) 

H3 Werkwoordelijk gezegde(WG)

• Het werkwoordelijk gezegde is een zinsdeel. (zet er streepjes omheen)
• Het werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden in de zin.
  
• De persoonsvorm is onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.
  
• Het werkwoordelijk gezegde zegt wat het onderwerp ‘doet’ of ‘overkomt’.

Welke vraag stel je om het onderwerp te vinden?

H2 Het onderwerp (ow)

Je kunt het onderwerp vinden door de vraag:

Wie of wat + werkwoordelijk gezegde?

Het antwoord op deze vraag is het onderwerp.

Isha is gisteren tot 11:30 naar school geweest.

Wie is geweest?

Antwoord:

Het lijdend voorwerp (lv)

wie/wat + wwg + onderwerp = lijdend voorwerp. 

Let op! Niet iedere zin heeft een lijdend voorwerp!

Wie of wat

+

wwg

+

lijdend voorwerp

onderwerp

=

lijdend voorwerp

Voorbeeld het lijdend voorwerp

ontleden in stappen

1. Zoek de persoonsvorm (pv) -> tijdproef

2. Zet streepjes om de pv en aan het begin en einde van de zin.

3. Controleer welke woorden voor de pv kunnen staan en nog een goede zin kunnen vormen.

4. Zoek de overige werkwoorden in de zin=werkwoordelijk gezegde: pv+ overige werkwoorden

5. Zoek het onderwerp (ow) -> wie/wat + wg?

6. Zoek of er een lijdend voorwerp (lv) in de zin staat-> vraag wie of wat + wg + ow? Het antwoord is het lv.

oefening ontleden

Noteer van de volgende zinnen: pv - wg - ow - lv

1. Mijn moeder zal straks mijn lunchpakket  brengen.

2. Heeft die man jou alweer zoveel vragen gesteld?

Wat is het onderwerp?

Vandaag leer ik het onderwerp te vinden.

1. Ik
2. vandaag
3. het onderwerp
4. vinden

Wat is het lijdend voorwerp?

Marina legt het onderwerp uit.

1. Marina
2. legt
3. het onderwerp
4. uit

Wat is het lijdend voorwerp?
Als onderwerp kozen ze pooldieren.

1. Onderwerp
2. Pooldieren
3. Kozen
4. Ze

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Daar help ik de klanten.

1. de klanten
2. help
3. daar
4. ik

Wat is het lijdend voorwerp?
Vanavond zal de maan door de bomen schijnen.

1. vanavond
2. de maan
3. de bomen
4. is er niet

Wat is het onderwerp en het gezegde?
Na die lange wandeling rustte de verhitte wandelaar uit.

1. die lange wandeling, rustte uit
2. de verhitte wandelaar, rustte
3. de verhitte wandelaar rustte uit
4. de wandelaar, rustte uit

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Hoe heeft de wind gewaaid?

1. heeft
2. gewaaid
3. heeft gewaaid

Zou Annemarie dat willen doen?
Wat is het werkwoordelijk gezegde?

1. zou
2. zou willen doen
3. Annemarie
4. zou dat willen doen

Wat is het werkwoordelijk gezegde? Hij at een appel op.

1. At
2. Hij
3. At op
4. Een appel

Hij is zijn spullen vergeten.
Wat is het lijdend voorwerp?

1. is
2. is vergeten
3. zijn spullen
4. hij

Ik ben naar school gelopen.

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

1. ben
2. ben gelopen
3. naar school
4. gelopen

oefenen op Cambiumned

• oefen het onderdeel dat jij het lastigst vindt

opdracht werkwoorden noemen

We gaan per letter van het alfabet een werkwoord noemen. 

Als het goed is, hebben we dan 26 werkwoorden. Hoe ver komen we?

Wat is een werkwoord en hoe herken je het?

Hoofd- en bijpersonen 

• Een hoofdpersoon herken je door: - wat hij zegt, doet, voelt en denkt.
• Een bijpersoon herken je door wat hij zegt en doet. 
  
• In een verhaal kun je meerdere hoofd- en bijpersonen hebben.

Uiterlijke kenmerken

Hoe iemand eruitziet.

Bijvoorbeeld: lang, slank, bruine ogen en blond haar.

Karaktereigenschap

Hoe iemand is.

Bijvoorbeeld: vrolijk, slordig, grappig, lui of rustig.

6 quizvragen

De politie heeft een buurtonderzoek ingesteld. Het onderstreepte zinsdeel is ...

______

1. persoonsvorm
2. geen persoonsvorm

De politie heeft een buurtonderzoek ingesteld.

Het onderstreepte zinsdeel is..

__________

1. persoonsvorm
2. geen persoonsvorm

Alle kinderen vinden de persoonsvorm in deze zin.
De persoonsvorm is:

1. kinderen
2. vinden
3. persoonsvorm
4. deze

Hoe vind je de persoonsvorm in een zin?

Ontleden in zinsdelen betekent...

1. zinsdelen zoeken
2. werkwoorden zoeken
3. kernzinnen zoeken
4. deelonderwerpen zoeken

In welke volgorde moet je redekundig ontleden?

1. pv - zinsdelen - gezegde
2. pv - gezegde - zinsdelen
3. zinsdelen - pv - gezegde
4. pv - zinsdelen - gezegde

Persoonsvorm

Let op:

Soms heeft een zin meerdere persoonsvormen. Dat komt omdat een zin uit meerdere zinnen kan bestaan. Voorbeeld: Anna keek de kat uit de boom en aaide hem.

Zinsdelen

Een zin is opgebouwd uit zinsdelen. (bouwstenen)

Hoe weet je of je te maken hebt met een zinsdeel?

• Zoek de persoonsvorm en zet er streepjes omheen
• Alles wat voor de persoonsvorm staat is een zindeel.
• Probeer de overige woorden voor de persoonsvorm te zetten. Als je een goede zin krijgt, dan heb je te maken met een zinsdeel.

voorbeeld

Op mijn school leren de leerlingen met een laptop.

pv = leren

op mijn school = zinsdeel (staat voor de persoonsvorm)

De leerlingen leren... - dus zinsdeel

met een laptop leren...- dus zinsdeel

Correct:

/Op mijn school/ leren/ de leerlingen/ met een laptop./

Welke vraag stel je om het lijdend voorwerp te vinden?

Lijdend voorwerp (lv)

Het lijdend voorwerp is een nieuw zinsdeel. 

Het is belangrijk dat je weet dat niet iedere zin een lijdend voorwerp heeft.

Lijdend voorwerp (lv)

Hoe vind je het lijdend voorwerp? 

Stel de vraag: wie/wat + wwg + onderwerp? Het antwoord is het lijdend voorwerp. 

Wie of wat

+

wwg

+

lijdend voorwerp

onderwerp

=

Woordsoorten