8.1 deel 2 Modern Imperialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

8.1 Modern Imperialisme

Vandaag:

1. Inleiding

2. Uitleg

3. 

Modern imperialisme in Afrika

Modern imperialisme

De Europese landen willen hun macht uitbreiden in Azië en Afrika.

KOLONIALISME

Handel met overzeesegebieden

MODERN IMPERIALISME

Het besturen en controleren van overzeesegebieden

Controle en verovering wordt vergemakelijkt door nieuwe uitvindingen

OORZAKEN

• Industrialisatie vraagt naar (goedkope) grondstoffen
  
• Afzetmarkt voor eigen producten
• Politiek en militair aanzien (nationalisme).
• Superioriteitsgevoel (geloof, beschaving, kapitalisme).

White Man's Burden

-> De taak kolonies op te voeden

Europese cultuur, normen en waarden zijn superieur 

Spotprent over White man's burden

GEVOLGEN (voor kolonies)

• Andere machthebber - direct of indirect bestuur.  
  
• Bijdrage aan economie van het moederland. 
  
• Bevoorrechting van bevolkingsgroepen. 
  
• Willekeurige grenzen. 
  
• Nieuwe voorzieningen (wegen, onderwijs, gezondheidszorg).
  

 Britse kolonies

Opdracht

Beschrijf vanuit blz. 145 hoe het Nederlandse cultuurslelsel in Nederlands-Indië werkte

Cultuurstelsel 

• NL overheid bepaald welke producten verbouwd worden in NL-Indië 
• Inheemse bestuurders zorgen in ruil voor een deel van de opbrengst dat de boeren zich aan de verplichtingen bouden 
• Nederlanders hielden vooral toezicht , deden de administratie en verzorgden de transport van de producten.
  

Kritiek op Cultuurstelsel:

• Eduard Douwes Dekker (Multatuli) schrijft  Max Havelaar
  - Tegen cultuurstelsel

• 1870: particuliere ondernemers mogen bedrijven oprichten in Indonesië --> einde cultuurstelsel
  

--> Nederlands-Indië is een leverancier van industriële grondstoffen voor NL 

E.D. Dekker (Multatuli)

8.1 Modern Imperialisme

White man's burden

• Europeanen zagen zichzelf als superieur ten opzichte van de rest van de wereld
• Charles Darwins evolutietheorie werd misbruikt om racisme goed te praten
• White Man's Burden (last van de witte man: plicht van witte mensen om mensen met een andere huidskleur op te voeden 
• Gebieden werden veroverd om de lokale inwoners te helpen...

The White Man’s Burden was een gedicht uit 1899 van de Engelse auteur Rudyard Kipling. Hierin beschreef hij dat het de taak was van de westerlingen om de ‘achterlijke’ volken te onderwijzen.

Voorbeeld: Congo 

•  Belgische kolonie 
• Mensen werden behandeld als beesten 
• Zoveel mogelijk rubber ophalen 
• Als dit niet lukte: executie of handen afhakken 
• Afschrikmiddel en om kogels te besparen 
• waarschijnlijk 10 miljoen Congolezen gedood

https:

Bevolking 'opvoeden' 

• Bijv. verbetering in het onderwijs 
• Gevolgen: 
• Sommige lokale bewoners gingen in Europa studeren;
• ..en leren daar over vrijheid en democratie
  
• Gevolg: ontstaan nationalisme in de koloniën 
  

• Let op: Ook in andere koloniën ontstond nationalisme

Hoe zien we het modern imperialisme nu nog steeds terug? 

• Multiculturele samenleving 
• Discriminatie
• Burgeroorlogen
• Derde Wereldlanden 

Het cultuurstelsel

 (1830-1870)

• Doel: Indië moet weer winstgevend (voor Nederland) worden

• Met dat geld kan Nederland een modern land worden (wens van koning Willem I)

• Uitvoering onder leiding van Johannes van den Bosch
  

Hoe werkt het cultuurstelsel? (1)

• Javaanse boeren moeten 1/5 deel van hun land verbouwen met voor de Nederlanders interessante producten: koffie, thee en indigo (cultures)
  

• Javaanse boeren krijgen hiervoor plantloon

Hoe werkt het cultuurstelsel? (2)

• Javaanse boeren moeten 66 dagen werken voor de Nederlanders (herendiensten), bijvoorbeeld wegen, kanalen en spoorwegen aanleggen

• De Javaanse vorsten (Regenten) krijgen cultuurprocenten. Hoe meer hun boeren leveren, hoe meer cultuurprocenten.

Gevolgen voor Nederland

• Indië is binnen paar jaar weer winstgeven voor Nederland: het batig slot
  

• Infrastructuur (wegen, kanalen en spoorwegen) in Nederland  zijn vrijwel geheel betaald door deze winsten

Negatieve gevolgen voor Java

• Uitbuiting door eigen Javaanse vorsten (regenten)

• Vaak meer dan 66 dagen herendiensten

• Plantloon is laag

Negatieve gevolgen voor Java

• Beste land moest voor het cultuurstelsel worden gebruikt
  

• Hongersnoden

Kritiek op het cultuurstelsel

Liberalen in Nederland aan de macht (1848)

• Cultuurstelsel wordt uitvoerd door de NHM, een staatsbedrijf. 

• Liberalen willen economische vrijheid en niet dat de overheid zich bemoeit met de economie.

• Ze willen dat óók particuliere ondernemers een bedrijf op Java kunnen starten

Liberalen willen persoonlijke vrijheid: het cultuurstelsel lijkt op slavernij en dwangarbeid

Max Havelaar

• Max Havelaar, of de koffij-veilingen der Nederlandsche Handel-Maatschappij.
  

• Boek van Multatuli (Latijn voor: 'ik heb veel leed gedragen'), pseudoniem van Eduard Douwes Dekker

• Belangrijkste protest tegen het cultuurstelsel
  

Ondernemers in Indië (1)

• Liberalen willen niet dat de overheid zich met de economie bemoeit
  

• Steeds meer wetten maken vrij ondernemerschap mogelijk: Mijnwet (1850), Agrarische wet (1870), Suikerwet (1871)

Ondernemers in Indië (2)

• Steeds meer Europese ondernemers gaan naar Indië

• Niet alleen op Java en Sumatra maar ook in de Buitengewesten

🏵

🌴

🌴

🌴

🕳

🌴

🕳

🛢

🛢

🛢

Koffie

☕️

⚽️

🌴

🍚

🍚

🍚

🍚

🖇

🖇

🚬

🌴

🚬

Goud

🏵

🌴

🛢

🌴

🌴

☕️

🛢

🌴

🍭

🏵

🏵

☕️

Palmolie

🌴

Tabak

🚬

Aardolie

🛢

Suikerriet

🍭

Kolen

🕳

Rubber

⚽️

Rijst

🍚

Tin

🖇

Thee

🍵

🍵

🍵

Ethische politiek

• Ontstaat rond 1900 in Nederland

• Nederland wil iets terugdoen voor de Indonesische bevolking (Ereschuld)

• Beschaving en cultuur bij brengen

De Ethische politiek bestond uit:

• Verbetering van het onderwijs in Nederlands-Indië

• Irregatie aanleggen voor betere oogsten

• Emigratie bevorderen van dichtbevolkte naar dunbevolkte gebieden

• Verbetering gezondheidszorg

De gevolgen van beter onderwijs

• Sommige Indonesiërs gingen in Nederland studeren;
  

• ..en leren daar over vrijheid en democratie
  

• Gevolg: ontstaan nationalisme in Nederlands-Indië

• Let op: Ook in andere kolonies ontstaat nationalisme