Herhalingsles ww-spelling PV TT / PV VT / VD / VD BN / OD

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1,3

WERKWOORDSPELLING

Herhalingsles: Regels werkwoordsvormen!

 VWO 1 P1 2022-2023

Dinsdag 14 november

• Herhaling alle werkwoordsvormen (theorie op slides).
  
• Tot slot: quiz! Test jezelf!

Werkwoordsvormen

Persoonsvorm tegenwoordige tijd

Persoonsvorm verleden tijd

Gebiedende wijs

Voltooid deelwoord

Onvoltooid deelwoord

Infinitief (hele werkwoord)

VD als bijvoeglijk naamwoord 

Afkortingen

PV TT

PV VT

GW

VD

OD

INF

VD BN

De ham-vraag

Voor een correcte werkwoordspelling, moet je altijd eerst een belangrijke vraag stellen. Namelijk:

Heb ik te maken met een persoonsvorm?

Hoe herken je de PV?

De pv past zich aan het onderwerp aan (getalproef):

• Ik neem een Big Mac.
• Neem jij een Big Mac?
• Hij neemT een Big Mac.
• Wij nemEN een Big Mac.

Hoe herken je de PV?

De pv verandert van tijd (tijdproef):             

                              

Ik neem een Big Mac.                                  Ik smul ervan.

Ik nam een Big Mac.                                    Ik smulde ervan.

Sterk werkwoord, want                              Zwak werkwoord, want

het verandert van klank.                            het verandert niet van
                                                                          klank.

PV VT: de(n) of te(n)?

Om te weten of je bij een zwak werkwoord in de verleden tijd nu de(n) of te(n) moet schrijven, gebruik je 't sexy fokschaap.

1.  hele werkwoord -en  = stam : branden / surfen
2.  laatste letter van de stam in 't sexy fokschaap?: brand / surf
3.  nee: de(n)
4.  ja: te(n)
5.  ik-vorm van werkwoord + uitgang : brandde(n) / surfte(n)

PV VT: de(n) of te(n)?

Pas wel op bij bijzondere werkwoorden als: verhuizen

1.  hele werkwoord -en  = stam : verhuizen
2.  laatste letter van de stam in 't sexy fokschaap?: nee
3.  dus de(n)
4.  ik-vorm van werkwoord + uitgang : verhuiSde(n)

PV VT: sterke werkwoorden

Je schrijft wat je hoort: 

sloeg, riep, brak, dacht, reed 

Voltooid deelwoord (VD)

Begint vaak met BE-, GE-, VER- of ONT-.

Eindigt op:   -EN, -D, -T

Twijfel je tussen -d of -t,  gebruik dan weer 't sexy fokschaap:

• Ik heb een Big Mac genomen, want die was afgeprijsd.          
• Mijn Big Mac was verbrand. Het vlees leek gekookt.           

Onvoltooid deelwoord (OD)

Geeft aan dat je iets doet, terwijl je ook iets anders doet.

Geeft aan hoe iets gebeurt.

Hele werkwoord + een D

Kwijlend nam ik een hap. 
Pratend met volle mond zag ik hem vies naar me kijken.

Infinitief (INF)

Is het hele werkwoord.

Verandert niet bij veranderen van tijd (het is tenslotte geen pv!)

Vóór een infinitief kan je meestal IK KAN zetten.

Ik heb zin om een Big Mac te nemen.        (IK KAN nemen).

Gebiedende wijs (GW)

Wordt gebruikt als het om een gebod of bevel gaat.

Staat op de eerste plaats in de zin.

Heeft geen onderwerp bij zich.

Geef me een Big Mac!

Braad ze bruin, die frietjes!

VD als bijvoeglijk naamwoord (VD BN)

Staat vóór een zelfstandig naamwoord.

Is een VD of OD geweest.

Hoofdregel: schrijf je zo kort mogelijk, dus met een -e erachter.

Tenzij:

1. Er problemen met de uitspraak zijn (uitzondering 1).

2. Het VD op -en eindigt, dan ook bijvoeglijk gebruikt met -en (uitzondering 2).

Ik eet mijn zojuist gekochtE Big Mac.

                                   BN van VD

De geplette biefstuk is toch lekker.

De gebraden kip is heel knapperig.

Alle werkwoordsvormen op een rij

Ik neem een Big Mac                                                 PV TT

Ik nam een Big Mac                                                    PV VT

Ik heb een Big Mac genomen                               VD

Kwijlend nam ik een hap                                          OD

Ik heb zin om een Big Mac te nemen                    INF

Geef me eens een Big Mac!                                      GW

Ik eet mijn zojuist gekochte Big Mac                    VD BN

QUIZ!

Eens zien of jullie de regels goed in jullie hoofd hebben...

Pak je laptop erbij!

Sjaan (verhuizen) morgen en Job is gisteren (verhuizen)

1. Sjaan verhuisT en Job is verhuisT
2. Sjaan verhuisD en Job is verhuisD
3. Sjaan verhuisT en Job is verhuisD

Een onvoltooid deelwoord

1. is de infinitief met-d(e)
2. is de stam met-d
3. soms d en soms niet

Het gebeur... regelmatig dat men fouten maakt in werkwoordspelling.

1. gebeurd
2. gebeurt
3. gebeurdt

Als je verstandig bent, BRAND je daar je vingers niet aan.

1. pvtt
2. vd
3. pvvt
4. bn

De geschrokken man was gemakkelijk te fotograferen.

1. BN
2. VD als BN

(mopperen) en (huilen) kwam de voetballer de kleedkamer in.

1. mopperent en huilend
2. mopperend en huilent
3. mopperend en huilend

De (aanbranden) aardappels zijn weggegooid.

1. aangebranden
2. aangebrandde
3. aanbrandende
4. aangebrande

Mijn (intapen) enkel doet nog steeds zeer.

1. Ingetapete
2. Ingetapede
3. Ingetapte
4. Ingetapde

evacueren
De .................. kampen.

1. gëevacueerde
2. geëvacueerde
3. gëevacueerden
4. geëvacueerden

Hij (deleten - PV VT) de bestanden.

1. delete
2. deletete
3. delette
4. deletette

(vinden) alsjeblieft die bankpas terug, voor er misbruik van wordt gemaakt!

1. Vond
2. Vindt
3. Vind

De stukken (kopiëren - tt) mijn secretaresse niet meer.

1. kopieert
2. kopieërt
3. kopiëren
4. kopieerde

De pas (stofzuigen) vloer lag onder de confetti.

1. stofgezogen
2. gestofzuigde
3. stofgezoge
4. stofgezuigde

Wat is fout?