Bloedglucose en insuline

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

LE 5 theorie verpleegtechnische vaardigheden.

Week 1

Bloedglucose waarde prikken

Insuline injecteren

Programma

Leerdoelen

Voorkennis 

Kennis overdracht onderwerpen

Opdracht 

Evaluatie

Vooruitblik

Leerdoelen

Kan aan het einde van de les tenminste 4 redenen benoemen wat een indicatie kan zijn voor het meten van de bloedglucose waarde

Kan aan het einde van de les tenminste 4 aandachtspunten/complicaties benoemen bij het meten/prikken van de bloedglucosewaarde

Kan aan het einde van de les benoemen en uitleggen waar je het beste de capillaire vingerprik kan afnemen.

Kan aan het einde van de les 4 aandachtspunten benoemen bij het toedienen van insuline s.c

Kan aan het einde van de les 3 complicaties benoemen die kunnen voorkomen bij het toedienen van insuline 

Wat is hypoglykemie ?

Er kan een situatie ontstaan waarin een te sterke, en vooral te snelle, bloedglucosedaling plaatsvindt. Het bloed bevat dan te weinig glucose en te veel insuline. De bloedglucosewaarde is minder dan 4 mmol/l. Er is dan sprake van een hypoglykemie, ook wel hypo genoemd.

Een oorzaak van hypoglykemie kan zijn.......

1. te veel insuline ingespoten of opgenomen
2. braken
3. te weinig insuline ingespoten of opgenomen
4. alcoholgebruik

• te veel insuline ingespoten of opgenomen, waardoor te veel glucose uit het bloed is gehaald;
• op verkeerde tijden insuline ingespoten;
• niet of niet tijdig eten na het spuiten van insuline. Door onvoldoende te eten is het glucosegehalte in het bloed al laag, terwijl er wel voldoende insuline is gespoten;
• braken, waardoor de voedselopname onvoldoende kan zijn;
• meer lichamelijke inspanning dan gebruikelijk, waardoor de cellen meer glucose opnemen;
• alcoholgebruik, dit kan de glucosewaarde in het bloed snel verlagen;
• verschillende in- en uitwendige factoren die invloed hebben op de insulinebehoefte, zoals infecties, operaties, stress, veranderingen in de voeding en wijzigingen in de levensgewoonten.

Welke symptomen passen bij een hypoglykemie?

Het lichaam reageert op een daling van de bloedglucose door hormonen te produceren, voornamelijk adrenaline. De zorgvrager gaat hierdoor bijvoorbeeld transpireren en krijgt hartkloppingen. De hersenen werken niet goed meer als de bloedglucose onder een bepaalde waarde komt

hartkloppingen en transpireren;

bleekheid;

hoofdpijn;

moeheid;

beven, trillen, duizeligheid;

een sterk hongergevoel;

geeuwen;

wazig zien;

wisselend humeur (opgewonden, geïrriteerd, afwezig).

• Soms kan de zorgvrager niet goed meer praten en stribbelt hij tegen als anderen hem willen helpen. Dit gedrag is een gevolg van de hypo en wordt ten onrechte weleens verward met dronkenschap.

Wat is hyperglykemie?

Een hyperglykemie, een ontregeling van de bloedglucosewaarde, is het tegenovergestelde van een hypoglykemie. Er is sprake van een tekort aan insuline, waardoor er te veel glucose in het bloed zit

Een oorzaak van hyperglykemie kan zijn?

1. Te weinig eten
2. Ziekte/koorts
3. stress
4. Te lage dosis insuline

Een hyperglykemie heeft verschillende oorzaken:

de dosis insuline is te laag (of niet goed opgenomen) in verhouding tot de behoefte daaraan, een zorgvrager heeft meer insuline nodig ten opzichte van de voeding die hij gebruikt of omdat hij te weinig beweegt;

door te veel voeding of voeding op onregelmatige momenten komt er te veel glucose in het bloed, terwijl de insuline niet daarop is afgestemd;

er is sprake van een stresstoestand;

er is sprake van een ziekte die gepaard gaat met koorts, en dus met een stijging van glucose in het bloed;

er is sprake van een geleidelijke toename van de diabetes;

bepaalde medicijnen kunnen de insuline tegenwerken

Welke symptomen passen bij een hyperglykemie

Symptomen die kunnen voorkomen bij een hyperglykemie zijn:

• veel urineren en dorst;
• droge tong;
• moeheid, slaperigheid;
• de adem ruikt naar aceton;
• diepe ademhaling;
• pijn in de bovenbuik.
• Als de bloedsuiker langere tijd hoog blijft, kan de zorgvrager ook last hebben van moeheid, jeuk en infecties. Bij een erg hoge bloedglucose kan de zorgvrager last krijgen van sufheid en braken. De adem kan naar aceton ruiken

De bloedglucosewaarde kun je op meerdere manieren meten:

Capillair ( haarvaatje) Vingerprik

Veneus Plasma ( uit vene) (labaratorium)

extracellulair vocht ( onderhuids weefsel) = bij continu meting

Indicaties

Diagnose diabetes mellitus te stellen.

Om te controleren hoe de bloedglucosewaarden reageren op de behandeling met insuline

Als evaluatie van de behandeling.

Bij het gebruik van medicijnen die de bloedglucosewaarde beïnvloeden. 

Voorbereiding pre operatief

Bij risico op zwangerschapsdiabetes.

Bij verdenking of voorkoming van ontregeling zoals hypo- en hyperglykemie.

Geschikte plekken

Zijkant van de top van de ring-, middelvinger of pink. 

Kies bij voorkeur de middel- of ringvinger.

Ontzie de wijsvinger en duim. 

De zijkant van de vingertop is het minst pijnlijk. (tastzenuw)

Verband tussen dieper prikken en pijnbeleving van de cliënt*.

Prik bij baby’s bij voorkeur in de zijkanten van de hiel

Alternative Site Testing (AST)

De (voorkant) arm of (voorkant) bovenbeen

 Bij mensen met prikangst en mensen die last hebben van pijnlijke vingers = minder gevoelig

 Nadeel = bloedglucosewaarde gemeten wordt zoals die een half uur eerder was.

Veel minder onderhuidse bloedvaatjes zijn dan in de vingers.

Hoe vaak meten? = afhankelijk van

De persoonlijke situatie van de cliënt

Het type diabetes

De behandeling

Leeftijd en leefstijl (bewegen en voeding)

Bij symptomen hyper/hypo

Soms dagcurve bijhouden 1 tot 8 keer per dag

Aandachtspunten

Hygiëne.. 

Onjuiste meetuitslagen zijn meestal het gevolg van onzorgvuldige meten

Zorgverlener: was en droog of desinfecteer de handen met handalcohol vóór het prikken van de cliënt*.

Cliënt: was de handen met bij voorkeur warm water en zeep. Laat de handen goed drogen**. Gebruik geen ontsmettingsmiddel. Dit maakt de meting onbetrouwbaar.

Gebruik de tweede druppel bloed om de meting uit te voeren (zorgverlener)

Als de cliënt de meting uitvoert: gebruik de eerste druppel tenzij......

Voorkom stuwing bij het verkrijgen van een bloeddruppel.

Complicaties

Moeilijk om een goede bloeddruppel te krijgen. 

(koude handen of slechte doorbloeding)

Warm water of warme doek!

Arm af laten hangen vanuit liggende positie

Nog even dit

Draag handschoenen

Lees gebruikersinstructie

Let op veiligheid (denk aan naaldencontainer/prikincident)

Sluit een koker met teststrips direct nadat je er een teststrip hebt uitgehaald

Wat weten jullie nog over injecteren in het algemeen?

Aandachtspunten

Bewaar pen in gebruik op kamertemperatuur

1 maand houdbaar (noteer op pen)

bij minder dan 12 IE troebele(!) insuline in de insulinepatroon, een nieuwe pen 

Wissel de injectieplaats af.

Veilige naalden zijn verplicht om het risico op prikaccidenten te verkleinen.

Desinfecteer de huid bij cliënten met verminderde weerstand

Masseer niet

Laat naald 10 sec zitten

Zwenk troebele insuline

observeer de huid

injecteer langzaam

Soorten insuline

Insuline is te onderscheiden in soort, insulineprofiel en uiterlijk.

Soort: insuline kan zowel humaan als analoog zijn. Humaan is menselijke insuline en analoog is kunstmatige insuline.

Insulineprofiel: Dit is de snelheid waarmee de insuline werkt. Ook geeft het insulineprofiel aan hoe lang de insuline werkt.

Uiterlijk: Insuline kan helder of troebel zijn. Door toevoeging van eiwit wordt de werkingsduur verlengd, waardoor de insuline troebel wordt. 

Opnamesnelheid insuline

De volgende onderdelen hebben invloed op de opnamesnelheid van insuline:

Te diep of te ondiep of te diep injecteren.

Spierpompwerking: .

Een warm bad of de sauna

Het roken van een sigaret vertraagt de opname van insuline

Bulten en harde schijven of kuilen van het injectiegebied zorgen ervoor dat de opname van insuline onvoorspelbaar verloopt.

Als humane insuline in de buik wordt gespoten, wordt de insuline twee keer sneller opgenomen dan in het bovenbeen. Bij analoge insuline is de opname snelheid niet afhankelijk van het gebied waar wordt gespoten

Geschikte plekken

Probeer rekening te houden met de injectiegewoonten van de cliënt.

 

gebied rondom de navel 

boven/buitenkant van bovenbeen 

billen 

De bovenarm is minder geschikt injectiegebied. 

Spuit dagelijks op hetzelfde tijdstip in hetzelfde injectiegebied. 

Complicaties

Te veel insuline ingesteld (of te weinig)

Het doseersysteem blokkeert bij het instellen

Te diep of ondiep injecteren

De opdracht

Memorie

WGU groepjes

Zoek de juiste antwoorden bij elkaar

Bespreek samen wat er op de kaartjes staat. 

Maak aantekeningen bij onduidelijkheden

Max 40 minuten

Daarna evalueren en vooruitkijken (blijf ingelogd op lesson-up)

Kan aan het einde van de les tenminste 4 redenen benoemen wat een indicatie is voor het meten van de bloedglucose waarde

0100

Kan aan het einde van de les tenminste 4 aandachtspunten/complicaties benoemen bij het meten/prikken van de bloedglucosewaarde

😒🙁😐🙂😃

Kan aan het einde van de les benoemen en uitleggen waar je het beste de capillaire vingerprik kan afnemen.

Duim/wijsvinger

middelvinger

ringvinger

Aan de zijkant van de vinger

maakt niet uit welke vinger

Kan aan het einde van de les 4 aandachtspunten benoemen bij het toedienen van insuline s.c

Kan aan het einde van de les 3 complicaties benoemen die kunnen voorkomen bij het toedienen van insuline

Volgende week

· Zuurstof toedienen via verschillende methodes;

Maak de verwerkingsoprdachten in Thieme