H5 grammatica woordsoorten/ ww in samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Woordsoorten

Lesdoel

- Aan het einde van de les 

kun je de werkwoorden benoemen 

in samengestelde zinnen (hww, zww, kww). 

Vb. ‘Later is allang begonnen’ is een elpee van Klein Orkest en Harrie Jekkers zingt op die plaat dat je levend voor morgen nú je toekomst zult kwijtraken.

Wat gaan we doen?

- voorkennis: zww, kww en hww

- oefenen

- zelf aan de slag

Reminder: heb je je aangemeld bij Kwizl.eu? (Morgen doen we de D-toets grammatica H3 en 4 en daarvoor heb je een account nodig.) Morgen is ook de deadline voor de opdrachten. Niet in orde? Nakomen op woensdagmiddag om het af te maken (8e uur).

Vragen over de stof? Stel ze via Teams. 

Even opfrissen

Op de volgende twee slides vind je twee vragen. Weet je het nog?

In een enkelvoudige zin staat altijd maar één zelfstandig werkwoord óf één koppelwerkwoord.

1. Juist
2. Onjuist

De negen kww zijn:

(Zet een komma + spatie tussen de antwoorden.)

Herhaling theorie zww, hww en kww enkelvoudige zinnen:

Zo herken je het zelfstandig werkwoord, koppelwerkwoord en hulpwerkwoord:

1. In een zin staat altijd maar één zelfstandig werkwoord óf één koppelwerkwoord.

2. Als in een zin slechts één werkwoord staat, is dat ene werkwoord een zelfstandig werkwoord (bij een wg) of een koppelwerkwoord (bij een ng):

VB. – Ik stond (zww) laatst voor een poppenkraam. 

VB. – Midden in de week was (kww) Kortjakje een paar dagen ziek.

Werkwoordelijk gezegde

VB. – Ik stond (zww) laatst voor een poppenkraam. 

Naamwoordelijk gezegde

VB. – Midden in de week was (kww) Kortjakje een paar dagen ziek.

zww: wat het onderwerp doet.

kww: dat het onderwerp iets is of wordt.

Vervolg herhaling

Als er meer werkwoorden in de zin staan, is het belangrijkste ww  het zww of het kww. Deze staan vaak achter in de zin. 

Alle andere werkwoorden, dus ook de persoonsvorm, zijn hulpwerkwoord (hww):

VB. – Ik heb (hww) laatst voor een poppenkraam gestaan (zww).

VB. – Midden in de week is (hww) Kortjakje een paar dagen ziek geweest (kww).

Zww, kww en hww in samengestelde zinnen

Stap 1 : splits de zin in enkelvoudige zinnen

Vb.‘Later is allang begonnen’ is een elpee van Klein Orkest en Harrie Jekkers zingt op die plaat dat je levend voor morgen nú je toekomst zult kwijtraken.

1.1. ‘Later is allang begonnen’ is een elpee van Klein Orkest 

1.2. Harrie Jekkers zingt op die plaat

1.3. dat je levend voor morgen nú je toekomst zult kwijtraken.

Stap 2 : Stel van elke enkelvoudige zin het gezegde vast. Werkwoordelijk gezegde of naamwoordelijk gezegde? 

Stap 3: Pas daarna de regels van het benoemen van de werkwoorden toe. 

Voorbeeld:

– ‘Later is allang begonnen’ is een elpee van Klein Orkest en Harrie Jekkers zingt op die plaat dat je levend voor morgen nú je toekomst zult kwijtraken. 

Stap 2

zin 1: ng = is [een elpee van Klein Orkest]

zin 2: wg = zingt

zin 3: wg = zult kwijtraken 

Voorbeeld:

– ‘Later is allang begonnen’ is een elpee van Klein Orkest en Harrie Jekkers zingt op die plaat dat je levend voor morgen nú je toekomst zult kwijtraken. 

Stap 3

zin 1: ng met één werkwoord → is = kww

zin 2: wg met één werkwoord → zingt = zww

zin 3: wg met twee werkwoorden → zult = hww, kwijtraken = zww 

Werkwoordelijk gezegde 

Belangrijkste werkwoord = zww, er zit altijd één zww in de zin. 

Zit er maar 1 ww in de zin dan is het automatisch zww. 

zww = geeft aan wat het onderwerp 'doet' 

Overige ww zijn hww

Naamwoordelijk gezegde

Belangrijkste werkwoord = kww, er zit altijd één kww in de zin. Zit er maar 1 ww in de zin dan is het automatisch kww. 

Is het een van de negen kww? 

kww= geeft aan dat het onderwerp iets 'is' of 'wordt'. 

Overige ww zijn hww 

Wanneer je met een auto in het water terechtkomt, moet je snel een raampje openen, opdat je daardoor kunt ontsnappen.
Stap 1 : splits de zin in enkelvoudige zinnen

Wanneer je met een auto in het water terechtkomt, moet je snel een raampje openen, opdat je daardoor kunt ontsnappen.

Stap 2: Stel van elke enkelvoudige zin het gezegde vast.
Werkwoordelijk gezegde of naamwoordelijk gezegde?

Wanneer je met een auto in het water terechtkomt, moet je snel een raampje openen, opdat je daardoor kunt ontsnappen.

Stap 3: Pas daarna de regels van het benoemen van de werkwoorden toe.

Dat er 45.000 jaar geleden zo'n 70.000 neanderthalers in Eurazië leefden, is duidelijk geworden, nadat hun erfelijke variatie was onderzocht.

Stap 1 : splits de zin in enkelvoudige zinnen

Dat er 45.000 jaar geleden zo'n 70.000 neanderthalers in Eurazië leefden, is duidelijk geworden, nadat hun erfelijke variatie was onderzocht.

Stap 2: Stel van elke enkelvoudige zin het gezegde vast.
Werkwoordelijk gezegde of naamwoordelijk gezegde?

Dat er 45.000 jaar geleden zo'n 70.000 neanderthalers in Eurazië leefden, is duidelijk geworden, nadat hun erfelijke variatie was onderzocht.

Stap 3: Pas daarna de regels van het benoemen van de werkwoorden toe.

Aan de slag!

Maak opdracht 1 t/m 3 en 5 (p.150-151) in je schrift.

         Kijk in de theorie op p.252.

Klaar: Kijk je antwoorden na en lever je werk in via Teams.

Voorbereiden voor morgen. 

Morgen: D-toets grammatica H3 en H4 (woordsoorten en zinsdelen)                                          [Deadline voor deze opdrachten!]

Lesdoel

- Aan het einde van de les kun je de werkwoorden benoemen in samengestelde zinnen. 

Behaald? 

Antwoorden opdr. 1 (p. 150-151)

1a Wanneer je met een auto in het water terechtkomt, / moet je snel een raampje openen, / opdat je daardoor kunt ontsnappen.

b Toen de illusionist met zijn rechterhand iets wou laten verdwijnen, / richtte hij de aandacht van de toeschouwers op zijn linkerhand, / zodat ze even afgeleid waren.

c Als ergens een metrostelsel of een tunnel wordt gebouwd, / vind je er vaak een beeld van Sint-Barbara, / daar zij de beschermheilige is van gevaarlijke beroepen.

d Noah wilde graag weten / of wilde honden ook stoeien en met botten spelen, / zoals onze huisdieren dat doen.

e Dat er 45.000 jaar geleden zo’n 70.000 neanderthalers in Eurazië leefden, / is duidelijk geworden, / nadat hun erfelijke variatie was onderzocht.

Antwoorden opdr. 1 (p. 150-151)

2

a

terechtkomt = wg

moet openen = wg

kunt ontsnappen = wg

b

wou laten verdwijnen = wg

richtte = wg

waren [afgeleid] = ng

c

wordt gebouwd = wg

vind = wg

is [de beschermheilige] = ng

Antwoorden opdr. 1 (p. 150-151)

2

d

wilde weten = wg

spelen = wg

doen = wg

e

leefden = wg

is [duidelijk] geworden = ng

was onderzocht = wg

Antwoorden opdr. 1 (p. 150-151)

3

a

terechtkomt - zww

moet - hww

openen - zww

kunt - hww

ontsnappen - zww

b

wou - hww

laten - hww

verdwijnen - zww

richtte - zww

waren - kww

Antwoorden opdr. 1 (p. 150-151)

3 

c wordt - hww 

gebouwd - zww

vind - zww

is - kww

d wilde - hww 

weten - zww

spelen - zww

doen - zww

e leefden - zww 

is - hww

geworden - kww

was - hww

onderzocht - zww