HC 2 deelcontext 3 Europa 1815 -1848

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Hoofdvraag: Welke invloed had de Verlichting op de politieke cultuur, 1815 - 1848?

• Kenmerkende aspecten:
• 28. Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur een eigentijdse vorm te geven (verlicht absolutisme)
• 30. De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap.
• 36 De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, confessionalisme en feminisme

Europa na de Franse Tijd

• 1814 - 1815: Congres van Wenen (Eng, Oostenrijk, Pruisen en Rusland)
• doelen:
• - vredesverdrag 
• - stabiliteit >
• 1. Restauratie:
• - herstel monarchieën (wel constitutioneel)
• - adel kreeg privileges terug
• 2. Frankrijk omringd door sterke staten oa:
• Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815 - 1839)

Hoofdvraag: Welke invloed had de Verlichting op de politieke cultuur, 1815 - 1848?

• Kenmerkende aspecten:
• 28. Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur een eigentijdse vorm te geven (verlicht absolutisme)
• 30. De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap.
• 36 De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, confessionalisme en feminisme

Overgang 18e > 19e eeuw in Nederland:

• 1795: Begin 'Franse Tijd':
• Franse troepen veroveren de Republiek >
• Stadhouder Willem V vlucht (Eng)
• Patriotten aan de macht geholpen 
• Verlichtingsidealen > nieuwe grondwet
• Komst Napoleon:
• - 1806-1810: Koninkrijk Holland olv
•    Lodewijk Napoleon
• - 1810-1813: departement van Frankrijk
• 1813: slag bij Leipzig >
• stadhouder Willem VI > koning Willem I

koning Willem I

Korte documentaire over Willem I

(schooltv)

3 minuten

0

Koning Willem I

1814 - 1840

• nieuwe grondwet (1814) >
• constitutionele monarchie
• toch: macht Willem I groot:
• - gezag over leger/vloot en
• - koloniën/ buitenlandse zaken
• - benoemen en ontslaan ministers 
• - begrotingsrecht over 10 jaar
• - 'Koninklijke Besluiten' :
• - geen goedkeuring parlement nodig
• Conclusie: 
• Verlicht despoot, geen democratie

0

Belgische Opstand

(1830)

• Congres van Wenen (1815):
• Nederland en België samen in:
• Verenigd Koninkrijk
• Zuidelijk Nederland ontevreden:
• - autoritaire regeerstijl Willem I
• - achterstelling katholieken >
  
• onlusten in Brussel > Opstand >
• leger ingezet door Willem I (1830)
• Tiendaagse Veldtocht (1831) een ramp >
• België onafhankelijk koninkrijk (1839)
• Noorden: 'Koninkrijk der Nederlanden'

Van Speijk: 'Dan maar liever de lucht in'

Documentaire over Belgische Opstand

'Canon van Frank Lammers'

22 minuten

0

1848: Revolutiejaar in Europa

• na 1815: Restauratie > onvrede in Europa
• Ook in Nederland grote problemen:
• - schatkist bijkans leeg door:
• - leger ingezet in Zuiden
• - afscheiding België > staatsschuld 
• - hongersnood door mislukte oogsten ('45)
• - revolutie dreigingen in geheel Europa >
• Grondwetswijziging van Thorbecke:
• - beperking macht vorst tgv:
• - parlement > 1e Kamer: getrapt gekozen
• - 2e Kamer censuskiesrecht
• - vrijheid van godsdienst

Duitsland en de erfenis van Napoléon:

• Historisch gezien het Duitstalige gebied versnipperd >
• grote ovewinningen van Napoléon 
• 1813: Veelvolkerenslag > nederlaag Fransen o.a. door Pruisen
• Congres van Wenen (1814-1815): 
• Pruisen krijgt Rijnland (> sterke staat tov Frankrijk)
• Vele Duitsers nationalistische gevoelens > eenheidsstreven >
• 'Burschenschaften'

Van cultureel naar politiek nationalisme:

• Pruisen aanjager van politiek nationalisme door:
• - rol in verslaan Napoléon
• - versnippering Pruisisch staatsgebied >
• - ook problematisch bij aanleg spoorwegen (douanes, tol) >
• - Zollverein (1834)
• 1848: Revolutiejaar in Europa >
• Frankfurter Parlement: 
• - Klein-Duitse gedachte aangenomen 
• - troon aangeboden aan Friedrich Wilhelm IV van Pruisen > weigerde

3 documentaires:

1. De Nederlandse grondwet

Schooltv (15 minuten)

2. Willem II (3 minuten)

3. Grondwetswijziging 1848 (3 min)

0

0

0

Hoofdvraag: Welke invloed had de Verlichting op de politieke cultuur, 1815 - 1848?

• Kenmerkende aspecten:
• 28. Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur vorm te geven (verlicht absolutisme)
• 30. De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap.
• 36 De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, confessionalisme en feminisme

Politieke stromingen in 19e eeuw

• 1. conservatieven:
  
• aanhangers van de Restauratie
• 2. liberalen:
• fundamentale rechten van de burgers:
  
• - persvrijheid
  
• - vrijheid van vereniging en vergadering
  
• - vrijheid van bezit
  
• - godsdienstvrijheid
  
• - vrije markteconomie
  
• geen volledige politieke rechten:
  
• alleen rijke burgers (belastingen)