h3 Hoofdstuk 2.4 De economische wereldcrisis

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

h2 les 1

De Sovjet-Unie en de Verenigde Staten

2

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

4 - De economische wereldcrisis

h2 les 1

Herhalen

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

 Volgens de maker van de spotprent was het Verdrag van Versailles ‘de bron’ (ofwel de

oorzaak) voor de populariteit van de fascistische partij van Adolf Hitler. 

Met andere woorden: dat veel mensen zich aangetrokken voelden tot deze partij, was een gevolg van het Verdrag van Versailles.

 

Leg uit of dat:

– een indirect of een direct gevolg is;

– een onbedoeld of een bedoeld gevolg is;

– een gevolg op korte of lange termijn is.

Met andere woorden: dat veel mensen zich aangetrokken voelden tot deze partij, was een gevolg van het Verdrag van Versailles.

Leg uit of dat:
– een indirect of een direct gevolg is;
– een onbedoeld of een bedoeld gevolg is;
– een gevolg op korte of lange termijn is

h2 les 1

Herhalen

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

 Dit is een indirect gevolg. Een gevolg van het Verdrag van Versailles was

onder meer dat de Duitsers zich vernederd voelden. Hitler maakte van

dat gevoel gebruik om populair te worden.

– Dit is een onbedoeld gevolg, want de makers van het Verdrag van

Versailles hadden juist als doel een volgende oorlog te voorkomen. Ze

wilden dus geen agressieve leider als Hitler aan de macht helpen.

– Toen de spotprent gemaakt werd, in 1930, was het elf jaar geleden dat

het Verdrag van Versailles werd gesloten. Je kunt stellen dat dit een

gevolg op korte termijn is: in 1930 konden de meeste mensen zich het

einde van de Eerste Wereldoorlog nog herinneren. Je kunt ook

verdedigen dat de opkomst van Hitler een gevolg op lange termijn was:

er waren eerder allerlei andere gevolgen (op kortere termijn) merkbaar.

h2 les 1

Herhalen

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Je kunt uitleggen waarom de Republiek van Weimar grote politieke en economische problemen kende.

De problemen in Duitsland worden alleen maar groter door het Verdrag van Versailles. Door het verlies van belangrijke industrie lukt het de Duitse regering al snel niet meer te voldoen aan herstelbetalingen. Gevolgen:

• Frankrijk en België bezetten Ruhrgebied
  
• arbeiders gaan staken
  
• Duitse regering drukt geld bij om arbeiders te kunnen blijven betalen
  
• Hyperinflatie
  
• economische crisis

h2 les 1

Herhalen

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Je kunt uitleggen waarom de Republiek van Weimar grote politieke en economische problemen kende.

Halverwege de jaren '20 bloeide de Duitse economie weer enigszins op als gevolg van:

• verzoeningspolitiek met Frankrijk; o.a. erkennen Elzas-Lotheringen als Frans grondgebied
• het Dawesplan; aflossing werd gekoppeld aan economisch draagvlak Duitsland, leningen VS aan Duitsland.

Bovenstaande leidde tot vertrek bezettingstroepen Ruhrgebied en tijdelijk economisch herstel. En tot relatief stabiel bestuur in de periode 1924 - 1929

Gustav Stresemann was  de Duitse minister van buitenlandse zaken in de periode 1923 - 1929. Hij werd gezien als een zeer bekwame politicus die graag de banden met de westerse landen wilde verbeteren. Op die manier leverde hij een grote bijdrage aan het economische herstel van Duitsland in de tweede helft van de jaren '20

Het Dawesplan is vernoemd naar de bankier Charles Dawes. Hij was voorzitter van de commissie die zich bezighield met de kwestie herstelbetalingen.

h2 les 1

Leerdoelen

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt uitleggen hoe in 1929 in de Verenigde Staten een economische crisis ontstond
• Je kunt uitleggen welke gevolgen deze crisis wereldwijd had
• Je kunt uitleggen wat de New Deal inhield

h2 les 1

Crisis in de Verenigde Staten

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt uitleggen hoe in 1929 in de Verenigde Staten een economische crisis ontstond

IN 1929 kwam er een eind aan de welvaartsgroei in de VS.

Directe oorzaak - beurskrach: plotselinge daling aandelenkoersen.

Aandelen - je koopt een aandeel, een stukje van het bedrijf. Je wordt dus voor een stukje eigenaar van een bedrijf en deelt mee in de winst. Gaat het goed met een bedrijf dan stijgt de waarde van het aandeel.

Op de aandelenbeurs kunnen mensen aandelen kopen en verkopen.

h2 les 1

Crisis in de Verenigde Staten

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt uitleggen hoe in 1929 in de Verenigde Staten een economische crisis ontstond

In de jaren '20 ging het erg goed met de Amerikaanse economie.

In 1929 komt hier verandering in. Dat had twee oorzaken:

• Boeren lenen veel geld om bedrijf uit te breiden -> meer voedsel -> daling voedselprijzen -> boeren minder inkomsten -> kunnen leningen niet meer afbetalen.

• Consumenten lenen ook veel -> stijging verkoop luxegoederen -> schulden nemen toe -> consumenten worden voorzichtiger -> verkopen nemen af -> bedrijven maken minder winst -> aandeelhouders worden onzeker.

h2 les 1

Crisis in de Verenigde Staten

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt uitleggen hoe in 1929 in de Verenigde Staten een economische crisis ontstond

Op 24 oktober 1929 barstte de bom. Mensen begonnen hun aandelen te verkopen omdat ze bang waren dat die minder waard zouden worden.

Door de plotselinge verkoop stortte de aandelenbeurs in. De waarde van de aandelen daalden dramatisch. Dit leidde tot een verslechtering van de economie: een economische crisis.

• Mensen die met geleend geld aandelen hadden verkocht konden hun schulden niet meer betalen.
• Consumenten kochten minder
• bedrijven en banken raakten in de problemen en gingen failliet.
• Miljoenen mensen raakten uiteindelijk werkloos

Lezen blz. 85/86 Crisis in de Verenigde Staten

Onderstreep de zinnen die volgens jou bijdragen aan het beantwoorden van het leerdoel:

Hoe ontstond in 1929 in de VS een economische crisis?

h2 les 1

Wereldwijde crisis

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt uitleggen welke gevolgen deze crisis wereldwijd had

De economische crisis die in de VS begon, sloeg over naar andere landen in de wereld.

Oorzaken:

• door onderlinge handel economieën verbonden.
• VS verhoogt importbelastingen

gevolg:

• handel zakte in omdat er minder vraag kwam naar producten.
• Ook andere landen verhogen importbelastingen

gevolg

afname wereldhandel en krimpende economieën

h2 les 1

Wereldwijde crisis

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt uitleggen welke gevolgen deze crisis wereldwijd had

Vooral in Duitsland had de crisis grote gevolgen.

Door het Dawesplan (goedkope Amerikaanse leningen) was de economie van Duitsland nog meer verbonden met die van de VS.

De VS eisten het geleende geld nu terug. Daardoor gingen veel Duitse bedrijven failliet en werden miljoenen mensen werkloos.

1932 - ongeveer 1 op 3 Duitsers werkloos. Geld voor steun is er niet.

Duitsland zat weer aan de grond. En het vertrouwen in de politiek daalde tot een dieptepunt.

h2 les 1

verwerken

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Je kunt uitleggen waarom de Republiek van Weimar grote politieke en economische problemen kende.

Waarom werd juist Duitsland extra hard getroffen door de beurskrach?

• De Duitse economie werd extra hard getroffen omdat Duitsland via het Dawesplan afhankelijk was van steun (leningen) uit de VS. Deze steun viel nu weg omdat de Amerikanen hun geld niet meer wilden uitlenen en zelfs terugvroegen aan de Duitsers. Hierdoor had Duitsland ineens een groot gebrek aan geld en dus werd hun economie extra hard getroffen.

h2 les 1

Wereldwijde crisis

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt uitleggen welke gevolgen deze crisis wereldwijd had

Ook Nederland belande in een economische crisis.

De regering geloofde dat de economie na een tijdje wel weer zou opleven.

Men besloot vooral te bezuinigen. Bijvoorbeeld op ambtenaren salarissen en werkloosheidsuitkeringen.

Voor hun uitkering moesten mensen een tegenprestatie leveren (kanalen en bossen aanleggen).

Deze aanpak leverde weinig op. Veel Nederlanders leefden in armoede.

h2 les 1

De New Deal

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt uitleggen wat de New Deal inhield

Ook de VS zien aanvankelijk weinig in ingrijpen. In een vrijemarkteconomie zouden economische problemen zichzelf wel oplossen. Dat gebeurde niet.

In 1933 komt President Roosevelt met een pakket aan maatregelen, de zogenaamde New Deal:

• Banken kregen steun, maar strengere regels voor uitlenen geld.
• landbouw kreeg subsidie om minder te produceren, voedselprijzen moesten omhoog om boeren normaal inkomen te geven.
• lonen arbeiders omhoog
• overheid ging investeren in projecten. Dit leverde bedrijven en mensen veel werk op.

Dankzij de New Deal leefde de economie iets op, 

maar herstel duurde tot jaren '40

h2 les 1

Leerdoelen

Tijd van wereldoorlogen 1900-1950

• Je kunt uitleggen hoe in 1929 in de Verenigde Staten een economische crisis ontstond
• Je kunt uitleggen welke gevolgen deze crisis wereldwijd had
• Je kunt uitleggen wat de New Deal inhield