H1.2 Wat moet de overheid wel en niet doen?

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

www.npostart.nl

§1.2 Wat moet de overheid wel en niet doen?

Het politiek spectrum. 

Ideologieën en drie dimensies van links en rechts.

Een ideologie ...

• is een denkstroming / samenhangende ideeënleer
• gaat over mensen, de maatschappij en hoe de samenleving / wereld er in de toekomst moet, kan of gaat uitzien
• beschrijft hoe de ideale wereld eruit zou moeten zien en welke normen en waarden in die ideale samenleving belangrijk zijn
• analyseert de huidige samenleving 
• geeft aan wat er moet gebeuren om van de ideeën naar de toekomst te komen

Liberalisme

• waarden: vrijheid en eigen verantwoordelijkheid
• kleine overheid
• belasting (laag) alleen voor noodzakelijke collectieve voorzieningen.
• inkomensverschillen geen probleem -> hard werken wordt beloond.

klassiek liberalisme

• neemt vrijheid heel letterlijk: iedereen mag doen wat hij wil
• overheid mag jouw rechten niet inperken
• "negatieve vrijheid"

sociaal liberalisme

• vrijheid geeft mogelijkheid tot zelfontplooiing
• overheid is pijler voor de vrijheid
• "positieve vrijheid"

Negatieve vrijheid betekent dat je vrij bent wanneer er iets niet is, namelijk externe restricties. Bij positieve vrijheid ben je vrij als er iets wel is: concrete mogelijkheden om iets te doen.

Negatieve vrijheid draait om wat je wel (of niet!) mag doen. Positieve vrijheid om wat je kan doen.

Socialisme

• waarden: gelijkheid en solidariteit
• overheid is verantwoordelijk voor de mogelijkheid tot ontplooiing van de burgers 
• bescherming zwakkeren taak van overheid

communisme

• geen verschillen arm-rijk
• productiemiddelen in handen van de gemeenschap
• geweld toegestaan om doel te bereiken

sociaal-democratie

• geen ingrijpende verandering in politieke of economische systeem
• economische groei beter verdelen
• nivelleren middels belastingen -> progressief belastingstelsel

Confessionalisme

• waarden: naastenliefde en gemeenschapszin
• overheid stimuleert mensen deel te zijn van gemeenschappen
• binnen de gemeenschap is er verantwoordelijkheid voor elkaar

christelijk

• Bijbel uitgangspunt voor politiek handelen
• christelijke waarden basis voor normen

christen-democratie

• Bijbel inspiratiebron voor handelen
• vrijheid van overtuiging -> ook andere geloven moeten ruimte krijgen.

Bekijk bron 6 (Dilemma blz. 19)

Waar "staat" de BBB?

 

De BBB is op basis van het stemgedrag in de Tweede Kamer het beste te omschrijven als een centrumrechtse oppositiepartij. De partij staat min of meer in het midden – of net ter rechterzijde daarvan – maar wel duidelijk aan de oppositionele kant.  

De partij helt op landbouw duidelijk naar rechts, maar op zorg en andere sociaaleconomische thema’s stemt BBB wat vaker hetzelfde als linkse partijen dan op landbouw en migratie. .

Bron: https://www.montesquieu-instituut.nl/

Waar "staat" NSC (Omtzigt)?

De partij van Omtzigt trekt kiezers aan van over het hele spectrum, zo licht Kanne toe. 'Hij wint kiezers van rechts tot links, van de BBB tot aan de SP en van de VVD tot PvdA/GroenLinks. Hij wordt gepositioneerd als rechts van het midden, sociaaleconomisch links en cultureel gezien een beetje rechts. Maar het midden is belangrijk voor hem.' Om die groepen tevreden te houden, moet Omtzigt gematigd blijven in zijn standpunten. 'Zijn grote risico is dat hij te extreme standpunten inneemt, want dan gaat hij kiezers verliezen, zowel rechts als links.'

https://www.bnr.nl/nieuws/politiek/10522008/als-omtzigt-extreme-standpunten-inneemt-lopen-kiezers-weg 

"Nieuws" met een knipoog...

De Speld is een satirisch online nieuwsmagazine opgericht op 30 oktober 2007 door Melle van den Berg en Jochem van den Berg (geen familie).

Een satire is een kunstvorm waarbij vaak op humoristische wijze kritiek wordt geleverd op de maatschappij. De doelwitten kunnen personen, politici, tradities, religie, kunstenaars, entertainers, media, normen, waarden en trends zijn (bron: Wikipedia).

Huiswerk

Bekijk de paragraaf.

Maak opdrachten: 1i, 2i, 3i, 1k, 2k, 4k en 10t van §2

Welke dimensie vind jij belangrijk en bepaalt straks jouw keuzes in de politiek?

... en waar in het spectrum sta je dan?

tools.prodemos.nl