14.2 Gezichtzintuig herh 5H

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

14.2 Je gezichtszintuig deel 1

Doel en begrippen 14.2

Je leert waardoor je scherp kunt zien.

Je kan uitleggen welke oogafwijkingen er zijn.

Je kan uitleggen hoe we beelden vormen.

Je kunt uitleggen hoe we diepte zien.

Je kunt uitleggen hoe nachtblindheid en kleurenblindheid ontstaan.

 

Begrippen

Ooglens, straalvormig lichaam, accomoderen, netvlies, gele vlek, vaatvlies, blinde vlek, pupilreflex, adequate prikkel, drempelwaarde, alles-of-niets principe, kegeltjes, staafjes, staafjesrood, bijziend, verziend, oudziend, staar, kleurenblind, nachtblind, vitamine A, impulsen, neuronen, gezichtbedrog, evenwichtszintuigen

biologiepagina.nl

Hoe ontstaan rode ogen op een foto?
(Tip: Welk deel van het oog is rood?)

De lens

Lens - scherpstellen

Veraf: platte lens

Dichtbij: bolle lens

Accomoderen

Accomoderen (aanpassen ooglens aan afstand)

Straalvormig lichaam ontspannen -> lensbandjes strak 

-> lens plat -> veraf zien

Straalvormig lichaam gespannen -> lensbandjes los -> lens bol -> dichtbij zien

biologiepagina.nl

Pupilreflex

De iris regelt de 

hoeveelheid licht die

het oog binnen valt

door de grootte van de

pupil aan te passen. 

Pupilreflex

Weinig licht -> Radiale (straalsgewijs lopende)

 spieren trekken samen

-> grote opening

Veel licht -> circulaire (kring) spieren trekken samen -> kleine opening.

Welke onderdelen van het oog spelen een rol bij het pupilreflex?

Netvlies

 Lichtgevoelige cellen bevatten pigment. Licht breekt het pigment af en zorgt voor een impuls in een zenuwcel.

De uitlopers van die zenuwcellen verlaten het oog via de oogzenuw.

Het oog - netvlies

Je netvlies is bedekt met zintuigcellen:

Kegeltjes: zien kleur, zijn niet erg lichtgevoelig (hoge drempelwaarde) dus ze werken niet bij weinig licht.

Liggen vooral in de gele vlek.

Blinde vlek:

Op de plek waar de oogzenuw en de 

bloedvaten het oog 

binnenkomen zitten 

geen zintuigcellen. Hier 

kun je dus geen licht

opvangen.

Blinde vlek:

Doordat de blinde vlek

voor beide ogen op een 

andere plek van het 

gezichtsveld zit zie je

toch alles.

Netvlies: gele vlek en blinde vlek

Kegeltjes en staafjes

Het netvlies heeft twee verschillende zintuigcellen:

Kegeltjes en staafjes.

Door licht wordt een pigment (kleurstof) afgebroken en dit zorgt voor een impuls (bericht) richting de hersenen.

Kegeltjes

• Drie verschillende typen die gevoelig zijn voor verschillende kleuren licht (rood/ groen/ blauw) door verschillende pigmenten. Met de kegeltjes kun je dus kleuren zien.
• Ze hebben een hoge drempelwaarde (niet zo lichtgevoelig)
  
• Ze zitten vooral in de gele vlek

Staafjes

• bevatten één pigment: staafjesrood. Je kunt er alleen grijstinten mee zien.
• Ze hebben een lage drempelwaarde (lichtgevoelig)
  
• Ze zitten vooral buiten de gele vlek in een lage dichtheid (je kunt er niet heel scherp mee zien).

Nachtblindheid

Onvoldoende staafjesrood (pigment in de staafjes) zorgt voor minder lichtgevoeligheid in de staafjes. Hierdoor is het zicht in de schemer minder: nachtblindheid.

biologiepagina.nl

Lens - verziend/ bijziend

 Je hebt een bolle lens/ + brillenglas nodig.

Verziend: beeld scherp áchter je netvlies.

Je kunt dichtbij niet scherp zien, je lens is niet bol genoeg/ je oog 

is te lang.

Lens - verziend/ bijziend

 Je hebt een holle lens/ - brillenglas nodig.

Bijziend: beeld scherp vóór je netvlies.

Je kunt veraf niet scherp zien, je lens is niet plat genoeg/ je oog is te kort.

Lens - staar

Staar: troebele ooglens door ophoping en samenklontering van afbraak producten van eiwitten.

Staaroperatie: nieuwe lens!

Zintuigcellen

Zintuigcellen

Adequate prikkel:

Cellen op het netvlies zijn gespecialiseerd in het registreren van licht.

Deze cellen zullen dus niet reageren op bijv. geluid of warmte.

Drempelwaarde: 

Er moet voldoende licht op de zintuigcel vallen om een reactie te krijgen. Alles-of-niets principe.

Beeld vormen

Het beeld van de linker kant van het gezichtsveld komt rechts op het netvlies van beide ogen. 

Via de kruising (optisch chiasma) van de oogzenuwen gaat de info naar de rechter hersenhelft.

En het rechter gezichtsveld?

BINAS 87C4

Diepte zien

In het chiasma opticum kruisen de

oogzenuwen elkaar gedeeltelijk.

Hierdoor vallen de beelden van het 

rechterdeel van het gezichtsveld van

beide ogen samen aan de linkerkant

van je brein (en andersom).

Je kijkt alleen met je rechteroog naar een plant. Waar komt het beeld van de plant terecht?

1. alleen in rechterhersenhelft
2. alleen in linkerhersenhelft
3. zowel in rechter- als in linker hersenhelft

Stel dat iemand door een herseninfarct het primaire gezichtscentrum van de rechter hersenhelft is kwijtgeraakt? Wat ziet iemand dan?