H3 Water in het Midden-Oosten

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

 Water

Het Midden-Oosten

Wat moet je kennen?

• kenmerken van de klimaten in het Midden-Oosten
• weten hoe inwoners daar aan water komen
• de rol van grondwater in de watervoorziening
• de gevolgen van de winning van fossiel water
• het verschil tussen rivieroase en bronoase
• het verschil tussen een wadi en een rivier
• topografie Midden-Oosten

Wat moet je kennen?

• Hoe komt Israël aan water? (+ Palestijnen)
• Waarom is de Golanhoogte zo belangrijk voor Israël?
• Hoe wordt het water verdeeld tussen Israël en de Palestijnen?
• Welke waterproblemen heeft de Gaza-strook?
• Waarom neemt het waterprobleem in de toekomst toe?
• Waar liggen de aquifers?

Begrippen

✅ steppeklimaat

✅ woestijnklimaat

✅ Middellandse Zeeklimaat

✅ waterbalans

✅ rivieroase

✅ bronoase

✅ wadi

✅ fossiel water

Midden-Oosten: droge klimaten

• steppeklimaat    : droog klimaat (200-400 mm neerslag p/jr); minder                                 droog dan woestijnklimaat
  
• woestijnklimaat : droog klimaat (0-200 mm neerslag p/jr)
  

droge klimaten -> negatieve waterbalans: de verdamping is groter dan                                                                       de neerslag

woestijnklimaat

droog klimaat met minder dan 200 mm neerslag per jaar

steppeklimaat

droog klimaat met 200-400 mm neerslag per jaar;

minder droog dan het woestijnklimaat

Middellandse Zeeklimaat

gematigd klimaat met warme, droge zomers en 

zachte, vochtige winters

Rivieren

Bevolkingsconcentraties mogelijk dankzij rivieroases (bv de Nijl): oase waarbij een rivier die door de woestijn stroomt, zorgt voor aanvoer van water uit een natter gebied

De Nijl heeft een uitgebreid stroomgebied: het brengt water van het vochtige, tropische deel van Afrika naar het kurkdroge Egypte. Daar wordt het water gebruikt voor irrigatie.

gebied dat afwatert op een bepaalde rivier en zijn zijrivieren

Grondwater

• Grondwater in het Midden-Oosten bevindt zich in aquifers. 

Veel rivieren staan soms 10 (of 11 ) maanden per jaar droog = wadi

Onder een wadi staat het grondwater niet diep.

Grondwater

• Bronoase= plaats waar grondwater aan de oppervlakte komt.

In oases worden verschillende producten verbouwd voor de plaatselijke bevolking.

Inzoomen: Israël 

Israël algemeen

• 1948 stichting staat Israël
• Joods land tussen islamitische landen

Dode Zee: Het laagst gelegen meer ter wereld, zoutgehalte is 33%! Hierdoor kun je als mens blijven drijven op dit water.

www.bnnvara.nl

Israël algemeen

• 1967: 6-daagse oorlog --> Israël verovert   Golanhoogte + Westelijke Jordaanoever   => Bezette Gebieden
• Palestijnen steeds minder grondgebied: meesten wonen op Gazastrook, de Westelijke Jordaanoever of in vluchtelingenkampen

Dode Zee: Het laagst gelegen meer ter wereld, zoutgehalte is 33%! Hierdoor kun je als mens blijven drijven op dit water.

Waterbronnen Israël

Israël haalt zijn zoet water uit 3 belangrijke bronnen:

• Jordaan (rivier)
• Kust-aquifer (paars)
• Berg-aquifer (rood)

De Jordaan

• Levert water aan het Meer van Kinneret
• Via pijpleidingen + kanalen gaat water naar rest van het land

De Jordaan

Probleem: bron van de Jordaan ligt op Golanhoogte (Syrië) --> dit land wilde zijrivier aftappen zodat Israël minder water kreeg.

Oplossing: in 1967 Golanhoogte veroverd van Syrië --> Israël controleert zo de watertoevoer. 

Bergaquifer Israël

Ligging: ligt onder de bezette Westelijke Jordaanoever.

Probleem = ruzie over verdeling van water:

       80% naar Israël

       20% naar Palestijnen

kustaquifer Israël

Belangrijk --> Voor de Gazastrook (Palestijns gebied)

Probleem = Teveel waterverbruik --> gevolgen:

• daling grondwaterpeil
• verzilting (door zeewater)
• slechte kwaliteit water door vervuiling landbouw

Waterproblemen in de toekomst 

oorzaken:

1. natuurlijke oorzaak: minder neerslag
2. menselijke oorzaken: groei welvaart + groei bevolking

Waterschaarste: Israël heeft hier ook mee te maken. Hoe moet je de tabel lezen die bij elk land staat?

Kaart Neerslag Israël

• gem. neerslag noorden Israël   slechts 100-150 mm per jaar.
• vergelijk dit met Nederland: 

     700 - 900 mm per jaar!

• zuiden krijgt minder dan 100   mm neerslag per jaar...   steppe/woestijngebied

Nu

Keuze:
1. Opdrachten maken hoofdstuk 9:
paragraaf 1 opdr 2 t/m 5 + 7

paragraaf 2 opdr 2c, 3c, 4 t/m 6

2. Klassikaal oefenopdrachten maken H7+H8

3.3 Minder vraag naar water

Wat moet je kennen?

• waaruit blijkt het   watertekort van Israël
• 5 manieren om de vraag  naar water te verminderen

Meer van Kinneret

• het belangrijkste   zoetwaterreservoir van Israël
• gevoed vanuit Noord-Israël en   Zuid-Libanon
• watert naar het zuiden af via de Jordaan, die eindigt in de Dode   Zee (: laagste meer ter wereld,   416 meter onder zeespiegel)

Meer van Kinneret

ook wel Meer van Tiberias of Meer van Galilea genoemd

Dode Zee

Jordaan

Waaruit blijkt het watertekort?

• waterwinning Meer van Kinneret --> daling waterpeil in meer

     Gevolgen: verzilting en vervuiling water

• waterwinning uit aquifers --> daling waterpeil in aquifers

     Gevolg: verdroging (water in aquifer wordt niet aangevuld)

Meest nadelig voor de Palestijnen!

• er wordt namelijk ook nog water gewonnen door buurlanden Jordanië en Syrië!

Oplossingen die Israël toepast:

manieren om de vraag te verminderen

1. druppelirrigatie toepassen 

    -> vergelijk met schadelijke oppervlakte- irrigatie
     Voordeel = elke plant precies genoeg water. 

     Nadeel = duur!

2. Gewassen kweken die minder water nodig hebben

irrigatie waarbij water wordt aangevoerd via kanaaltjes en sloten

Oplossingen die Israël toepast:

manieren om de vraag te verminderen

3. Prijs water omhoog -> afname vraag

4. Water vooral gebruiken voor activiteiten die meer opleveren; minder      water voor landbouw -> voedsel kopen in buitenland is goedkoper en      duurzamer

5. Hergebruik afvalwater van huishoudens als irrigatiewater 

    -> 75% van dit water is gerecycled water

Beregening

Beregening

druppelirrigatie

3.4 Meer aanbod van water

Wat moet je kennen?

• 2 manieren om de       watervoorraad groter te maken.
• Waarom ontzilting niet overal     mogelijk is.
• Hoe kan water uit andere   landen worden aangevoerd?

Vergroten watervoorraad: 2 manieren

Waar?

Verenigde Arabische Emiraten: Dubai en Abu Dhabi

Hoe vergroot je je watervoorraad?

1. Ontzilten zeewater --> nadeel = duur!
2. Fossiel water uit aquifer pompen --> nadeel = daling van grondwaterpeil + verzilting => niet duurzaam

Dubai en Abu Dhabi zijn grote steden in de woestijn, zonder gebrek aan water. 

Op de kaart zie je de ligging van beide steden.

cirkel-irrigatie: in de woestijn wordt met fossiel water in een cirkel geïrrigeerd;

water komt uit de onderliggende aquifer = niet duurzaam

ontziltingsfabriek

Goedkope en duurzame oplossingen om watervoorraad te vergroten

1. regenwater opvangen (van daken en straten)
2. water opslaan in stuwmeer (stuwdam bouwen, bv in Jordaan)
3. water uit andere landen halen, via pijpleidingen naar eigen land -> voornamelijk uit Turkije

3.5 Water in China en het Midden-Oosten:

een vergelijking

Wat moet je kennen?

China en het Midden-Oosten met elkaar vergelijken op de volgende punten:

1. waterschaarste en watergebruik
2. aandeel van de landbouw
3. maatregelen waterbesparing
4. maatregelen aanbod vergroten
5. stroomgebieden rivieren
6. belang van de scheepvaart

1- Waterschaarste en watergebruik

• Waterschaarste:

China: noorden te droog, zuiden te nat

Midden-Oosten: overal water tekort

• Watergebruik:

Verenigde Arabische Emiraten: groter gebruik per persoon dan China ondanks droge klimaat!

waterverbruik per persoon in verschillende landen

2- Aandeel van de landbouw

• Verenigde Arabische Emiraten meer watergebruik dan China
• In Israël wordt het aandeel kleiner

3- Besparing van water 

manieren om water te besparen:

• druppelirrigatie
• waterzuinige gewassen
• prijs water verhogen
• hergebruik water
• minder vlees eten
• minder water naar landbouw

4- Vergroten aanbod van water

• water naar droge gebieden leiden (pijpleidingen, kanalen bv. in   China het "noord-naar-zuid-watertransfer-project")
• fossiel water gebruiken
• ontzilten zeewater
• stuwdammen
• water oogsten (opvangen)
• regen maken (China)

5- Stroomgebieden rivieren

Gele Rivier China + rivieren Midden-Oosten:

• stromen door droge gebieden
• veel waterverlies door verdamping
• hoge bevolkingsdichtheid
• alle rivieren zijn gemengde rivieren

6- Scheepvaart

Midden-Oosten:

• Nationale schaal: weinig vervoer per schip
• Internationale schaal: Suezkanaal belangrijke verbinding tussen Azië   en Europa.

China:

• Nationale schaal: veel vervoer per schip
• Internationale schaal: weinig

Suezkanaal: verbinding Azië en Europa per schip (korte route)

Ligt in Egypte