§6.4 De Franse Revolutie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

De Franse Revolutie

Tijden van revolutie en terreur

Leerdoelen

• je kunt uitleggen waarom de Bastille wordt bestormd
  
• Je kunt de hoofdlijnen van de Franse Revolutie uitleggen
  
• Je kunt onderscheid maken tusen de aanleiding, de oorzaken en de gevolgen 
  

Kenmerkend aspect 

Democratische revoluties in westerse landen leidden tot discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap

Oorzaken 

In de vorige paragrafen zijn de indirecte oorzaken genoemd van de Franse Revolutie:

• een lege staatskas
• grote ontevredenheid bij de mensen in de 3e stand
• slecht bestuur en leger
• grote invloed van Verlichte denkers

Franse Revolutie

 voorjaar 1789, de Franse staatskas is leeg en de staatsschulden nemen alleen maar toe. De Franse koning Lodewijk XVI is ten einde raad. De 1e en 2e stand weigeren belasting te betalen. Dus er is nog 1 oplossing: 

De Staten Generaal bijeen roepen 

Staten Generaal 

Een vergadering van de 3 standen die inspraak heeft in het bestuur van Frankrijk

De Staten Generaal was al sinds 1614 niet meer bijeen geweest omdat absoluut vorsten geen inspraak wilden van het volk. 

Voorafgaand aan de vergadering van de Staten Generaal kan de 3e stand klachten indienen en die zijn er genoeg. Maar in de Staten Generaal wordt per stand gestemd...

Staten Generaal

Dat betekent dat alle mensen in de 3e stand gezamenlijk maar 1 stem hebben, net als de mensen in de 1e en 2e stand. Maar de mensen in de 1e en 2 stand zijn natuurlijk tegen de belasting voor hun stand... De 3e stand heeft daarom niks te vertellen.

Leden van de 3e stand besluiten daarom apart te gaan vergaderen op de Kaatsbaan 

De kaatsbaan was een grote zaal waar normaal jeu de paume werd gespeeld, dit was een voorloper van het huidige tennis

Eed op de Kaatsbaan

De mensen die aanwezig zijn op de Kaatsbaan noemen zichzelf de Nationale Vergadering 

De Nationale Vergadering belooft een nieuwe grondwet, eentje met rechten voor de burgers. 

Lodewijk XVI weet niet wat hij moet doen; hij laat de vergadering overleggen, maar roept voor de zekerheid ook het leger naar Parijs

Bestorming van de Bastille

Als de bevolking van Parijs hoort dat het leger er aan komt, gaan ze op zoek naar wapens. Op 14 juli bestormen ze de Bastille (een gevangenis) waar ze op zoek gaan naar wapens en de gevangenen bevrijden. 

Voor het eerst komt het volk in opstand tegen de koning!

14 juli is nog steeds een grote nationale feestdag in Frankrijk

Eerst 

Laatst

Bestorming van de Bastille

Nationale Vergadering opgericht

Eed op de Kaatsbaan

lege staatskas

Waarom was de 3e stand ontevreden in de Staten Generaal

1. ze waren in de minderheid
2. ze kregen minder betaald
3. ze wilden niet vergaderen op zondag
4. ze hadden eigenlijk geen inspraak

waarom had de 3e stand weinig/geen invloed in de Staten Generaal?

De 3e stand had geen invloed in de Staten Generaal. Wat is daarvan een gevolg?

1. De bestorming van de Bastille
2. De Opstand in Parijs
3. De oprichting van de Nationale Vergadering
4. De oprichting van de Franse Vergadering

waarom bestormden de Fransen de Bastille?

1. Ze waren op zoek naar wapens
2. Ze waren op zoek naar de koning
3. Ze waren op zoek naar brood
4. Ze waren op zoek naar geld

Waarom wordt de Bestorming van de Bastille nog steeds gevierd in Frankrijk?

Dieper liggende oorzaken van de Franse Revolutie

voorrechten van de geestelijkheid

klachten van de boeren

het land wordt slecht bestuurd

voorrechten van de adel

klachten van de stedelijke bevolking

de invloed van de Verlichting

Ideeën over vrijheid en gelijkheid

1,5% van de bevolking en 20% van het land

bijna geen belasting betalen

geen belangrijke functies

veel belasting betalen

te weinig grond

slecht werkend ambtenarenapparaat

0,5% van de bevolking en 10% van het land

geen vrijheid van meningsuiting

veel verplichtingen aan de adel

onvoldoende werkende censuur

kregen de belangrijkste functies

verkeerde besluiten

zwaar werk en lage lonen

geen belasting betalen, wel belasting heffen

bijna lege schatkist

Verder met deze stof

Franse Revolutie

• De bestorming van de Bastille is  het startsein voor de Franse Revolutie; de burgers in Parijs komen in opstand en ook de boeren op het platteland. 
  
• Om een grote opstand te voorkomen, geeft Lodewijk toe en schaft de voorrechten van de adel en de geestelijkheid af. 

Bedenk dat er op het Franse platteland nog sprake was van horigheid, de boeren waren gebonden aan de grond/de edelen

Verklaring van de rechten van de mens

• Nu de voorrechten worden afgeschaft, wordt ook de Verklaring van de rechten van de mens en de burger opgesteld. 
  
• De Franse koning weigert om deze nieuwe wet te ondertekenen. 
• Maar nadat een groep woedende vrouwen naar paleis Versailles is getrokken, geeft Lodewijk toe en ondertekent de verklaring. De Nationale Vergadering gaat nu aan het werk om een nieuwe grondwet te schrijven.
  

De kern van deze Verklaring kan worden geformuleerd als "vrijheid, gelijkheid en broederschap" en deze grondrechten gelden voor iedereen in Frankrijk.

In de Parijse kranten stonden verslagen van een groots feest op paleis Versailles. De arme, hongerige vrouwen uit Parijs werden woest en vertrokken naar Versailles om verhaal te halen. Ze liepen 6 uur, waarna 6 vrouwen op audientie mochten bij de koning. Een deel van de vrouwen waren tevreden met de beloftes, maar het grootste deel bleef bij het paleis. Zij bestormden de volgende ochtend het paleis en dwongen ze de koninklijke familie om naar Parijs te verhuizen

Een grondwet, of constitutie, bevat de rechten van de burgers ten op zichte van de overheid en elkaar. Een grondwet geldt voor alle inwoners van een land

Van Versailles naar Parijs...

oktober 1789

• De koninklijke familie verhuisde naar het Tuilerieënpaleis. 
• Het was duidelijk dat het volk de macht had en dat de koning naar hen moest luisteren

Een nieuwe grondwet

september 1791

• In de nieuwe grondwet is er plek voor de koning, al is zijn macht erg klein geworden. Hij mocht bijvoorbeeld geen wetten meer bedenken


• Nieuwe wetten worden bedacht door de Nationale Vergadering
• Maar volledige gelijkheid was er nog niet; alleen mensen die genoeg belasting betalen hebben stemrecht voor de nationale vergadering. 

Is de eerste Franse grondwet democratisch?

1. ja
2. nee

Leg uit waarom deze grondwet niet democratisch is.

Leg uit welk kenmerkend aspect het beste past bij de afbeelding.

De verklaring van de rechten van de mens en de burger (Frankrijk, 1791)

er volgt een fragment waarin een deel van deze verklaring wordt toegelicht

De koning is gevlucht!

juni 1791

• Het is wel duidelijk dat de koning nog maar weinig macht heeft en dat zijn positie in gevaar is.
• De koninklijke familie besluit te vluchten, maar worden in het noorden van Frankrijk betrapt en teruggebracht naar het Tuilerieënpaleis in Parijs.
• De kroon wordt Lodewijk ontnomen; Frankrijk is vanaf nu een republiek 

een republiek heeft geen koning of keizer

Waarom zou de koninklijke familie gevlucht zijn?

Lodewijk wordt onthoofd

januari 1793

• De revolutionairen ontdekken de geheime briefwisseling tussen Lodewijk en de Oostenrijkse keizer, en oordelen: "Hoogveraad!"
• De koning wordt ter dood veroordeeld en terechtgesteld in Parijs.
• In oktober volgt ook de koningin, Marie Antoinette.

Lodewijk wordt onthoofd

januari 1793

De Jakobijnen ontdekken de geheime briefwisseling tussen Lodewijk 

en de Oostenrijkse keizer, en oordelen: "Hoogveraad!"

De koning wordt ter dood veroordeeld en terechtgesteld in Parijs.

onthoofding van Lodewijk XVI, het hoofd wordt door de beul getoond aan het massaal toegestroomde publiek

Marie Antoinette werd door het volk enorm gehaat. 

Dit kwam vooral door haar luxe levensstijl en de 

grote hoeveelheden geld die ze uitgaf aan

haar hofhouding, kleding en sieraden.

De Terreur

1793-1794

• De macht in Frankrijk komt in handen van de radicale Jakobijnen.
• Tijdens het Schrikbewind worden tienduizenden 'tegenstanders' van de Revolutie opgepakt en terechtgesteld.
• De leider van de Jakobijnen is Robespierre.

Marat was één van de leiders van De Terreur.

Vanwege een huidziekte bracht hij een groot deel van de dag door in bad. Daar ontving hij ook zijn bezoek. Eén van deze bezoekers, Charlotte Corday, een tegenstandster, stak hem tijdens zo'n bezoek dood: "Het is volbracht; het monster is dood"

Helaas werden als reactie op de moord, duizenden tegenstanders vermoord.

Einde aan De Terreur

zomer 1794

• Er komt steeds meer weerstand tegen Robespierre en in juli 1794 wordt hij, samen met zijn handlangers, gearresteerd en terechtgesteld.

• De nacht voor zijn onthoofding, doet hij een mislukte zelfmoordpoging.
  

Einde aan De Terreur

zomer 1794

Er komt steeds meer weerstand tegen Robespierre en in juli 1794

wordt hij, samen met zijn handlangers, gearresteerd en terechtgesteld.

De nacht voor zijn onthoofding, doet hij een mislukte zelfmoordpoging.

De onthoofdingen waren populair, er was altijd veel publiek dat kwam kijken

Welke drie veranderingen werden na de Franse revolutie ingevoerd in Frankrijk?

De standenmaatschappij werd afgeschaft.

Er kwam een vernieuwde grondwet.

Er kwam een grondwet.

Er kwam een democratie.

Er kwam een revolutie.

Er kwam een monarchie.

Stel een vraag over iets dat je nog niet helemaal begrijpt

Verder met deze stof

Lees Tijd voor Geschiedenis, § 6.4 De Franse Revolutie, Burgers onder Terreur 

maak opdracht 5, 6 8, 9, 10