Tijdvak 9 De Eerste Wereldoorlog (les 2)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Ga zitten naast iemand met wie je goed kan werken.

planning

Vorige les:

8.6 Modern imperialisme

Deze les:

9.1 Eerste Wereldoorlog

Toetsen

Donderdag 

Toets 8.6 + hoofdstuk 9

In toetsweek 3

Tijdvak 5-10

SE 15%

voortgang 3

De Eerste Wereldoorlog (les 2)

Deze periode

8.6

Tijdvak 9

Tijdvak 10

Vaardigheden

Toetsen

12 mei

Toets hoofdstuk 9

In toetsweek 3

Tijdvak 5-10

SE 15%

voortgang 3

Vorige lessen

• Modern imperialisme
• Oorzaken  en kenmerken van de Eerste Wereldoorlog

Deze les

• Verloop
• Einde Eerste Wereldoorlog
• Opdracht maken uit je boek.

1 Schrift mee voor alle aantekeningen en opdrachten.

leerdoel

Je kan uitleggen hoe de Eerste wereldoorlog voor Duitsland verliep en eindigde. (verloop)

Bondgenootschappen

(tot 1917)

• Geallieerden: Frankrijk, Engeland, Rusland, Italië, Servië
  

• Centralen: Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Turkse Rijk, Bulgarije

Verandering in bondgenootschap

 In 1917 verlaat Rusland het bondgenootschap van de geallieerden.

Reden: Russische Revolutie 1917

1A oorzaken:

• Volk heeft het slecht: gebrek aan alles
• Verlies Russisch-Japanse oorlog (1904-1905)
• Bloedig neerslaan van opstand (1905): Bloedige zondag
• Grote verliezen in de Eerste Wereldoorlog

1B Aanleiding

• Onrust in Rusland blijft
  

• Duitsland(!) helpt Lenin, Rusland binnen te smokkelen (april 1917)

• Communisten o.l.v. Lenin grijpen de macht en de voorlopige regering wordt afgezet

• De Tsaar en zijn familie worden vermoord (juli 1918)
  

Gevolg: Vrede van Brest-Litovsk

1918

• Het communistische Rusland (later: Sovjet-Unie) sluit vrede met Duitsland en laat zijn oude bondgenoten, Engeland en Frankrijk, in de steek
• Let op: de Sovjet-Unie wordt geen bondgenoot van Duitsland.

Verandering 2

De Verenigde Staten 

raken betrokken bij de oorlog 

april 1917

Onbeperkte Duikbotenoorlog

1915/1917

De Duitsers probeerden met de Onbeperkte Duikbotenoorlog alle schepen (oorlogs-, koopvaardij- en passagiersschepen) tot zinken te brengen

Donkerblauw:

De gebieden in de zeeën waar de Onbeperkte Duikboten gold

2A Oorzaken

• Het liefst zouden de Amerikanen niets met deze 'Europese' oorlog te maken willen hebben, maar...

• ...inmiddels is het 8e Amerikaanse schip door Duitsers getorpedeerd...

• ...en is ontdekt dat de Duitsers bezig zijn met het ophitsen van Mexico en Japan tegen de VS (Zimmerman-telegram)

2C gevolgen

Hoewel de Amerikanen pas vanaf augustus 1918 meevechten,

betekent de enorme hoeveelheid nieuwe soldaten en wapens

de doorslag.

Geallieerden

Engeland

Frankrijk

Rusland (tot 1917)

Verenigde Staten (vanaf 1917)

Italië (vanaf 1915)

Centralen

Duitsland

Oostenrijk-Hongarije

Turkije

Bulgarije

Oorzaken

• Volk heeft het slecht: gebrek aan alles

• Verlies Russisch-Japanse oorlog (1904-1905)

• Bloedig neerslaan van opstand (1905): Bloedige zondag

• Grote verliezen in de Eerste Wereldoorlog

Bloedige Zondag

1905

• De Russische bevolking wil tijdens een demonstratie de tsaar duidelijk maken dat het niet zo goed gaat in het land én om hem te ondersteunen.
• De meeste demonstranten zijn helemaal niet tegen de tsaar!
• Toch wordt er door het leger op de demonstranten geschoten.

Februari 1917

• Voedselrellen en stakingen

• Demonstraties tegen de Tsaar

• Voorlopige (democratische) regering

• Tsaar treedt af en wordt gearresteerd

Vrede met Duitsland

alle grond aan de boeren

alle macht aan de sovjets

alle fabrieken aan de arbeiders

leerdoel 

Je kan uitleggen hoe de Eerste wereldoorlog voor Duitsland verliep en eindigde. - einde

Novemberrevolutie

november 1918

• In november 1918 braken in heel Duitsland opstanden uit. 
• Arbeiders en soldaten eisten sociale en politieke hervormingen.
• Keizer Wilhelm II vlucht naar Nederland (10 novemer 1918)

Keizer Wilhelm II (vierde van links) neemt afscheid van zijn adjudanten op station Eijsden bij de Belgisch-Nederlandse grens op 10 november 1918 op weg naar zijn ballingschap in Nederland

Wapenstilstand

11-11-1918, 11 uur

• De vrede met de Russen had er niet voor gezorgd dat de Duitsers de oorlog het Westfront konden winnen.
• Uiteindelijk zorgt de komst van de Amerikanen voor de doorslag: na vier jaar is het voorbij voor Duitsland

Vredesonderhandelingen 

in Parijs

1919

Een wapenstilstand is nog geen vrede. Hierover werd 

tussen januari en juni 1919 onderhandeld in Versailles (bij Parijs)

Verdrag van Versailles

Duitsland mag geen groot leger meer hebben. 

Duitsland moet een enorme schadevergoeding betalen.

Duitsland raakt haar kolonies kwijt. 

Duitsland wordt kleiner, hieruit is Polen ontstaan. 

Duitsland krijgt de hoofdschuld

Het Verdrag van Versailles

samenvatting

De rivaliteit tussen de grote mogendheden kwam in 1914 tot uitbarsting in de Eerste Wereldoorlog. Deze eerste totale oorlog in de geschiedenis had ingrijpende gevolgen voor zowel soldaten als het thuisfront. De zware last van de oorlog leidde tot steeds meer onvrede onder de bevolking, hetgeen in de herfst van 1918 culmineerde in een revolutie. Tegelijkertijd werd duidelijk dat Duitsland de oorlog op het slagveld had verloren. Op 9 november 1918 werd de republiek uitgeroepen en op 11 november 1918 werd de wapenstilstand ondertekend. 

Aan de slag

Een direct gevolg is een verandering die vrijwel onmiddellijk na een gebeurtenis plaatsvindt. Er is een duidelijke en korte oorzaak-gevolgrelatie.

Kenmerken van een direct gevolg:

✔️ Het gebeurt kort na de gebeurtenis.

✔️ Er is een duidelijke link met de oorzaak.

✔️ Meestal is het een rechtstreeks gevolg van beslissingen of gebeurtenissen.

 Voorbeelden van directe gevolgen van de Eerste Wereldoorlog:

• Het Verdrag van Versailles (1919) → Dit werd direct na de oorlog opgelegd aan Duitsland.
• De val van het Duitse keizerrijk (1918) → Keizer Wilhelm II moest direct aftreden na de Duitse nederlaag.
• Het ontstaan van nieuwe landen zoals Polen en Joegoslavië (1919) → Dit gebeurde direct door de vredesverdragen.

Een indirect gevolg

Een indirect gevolg is een verandering die pas na langere tijd optreedt en vaak beïnvloed wordt door meerdere factoren. De link met de oorspronkelijke gebeurtenis is minder direct en soms complexer.

Kenmerken van een indirect gevolg:

✔️ Het gebeurt pas na een langere tijd (jaren tot decennia later).

✔️ Vaak spelen meerdere tussenliggende gebeurtenissen een rol.

✔️ Het is een langetermijneffect van de oorzaak.

Voorbeelden van indirecte gevolgen van de Eerste Wereldoorlog:

• De opkomst van Hitler en WOII (1933-1939) → De oorlog en het Verdrag van Versailles zorgden voor onvrede in Duitsland, maar Hitler kwam pas decennia later aan de macht.

Antwoorden