Extra uitleg grammatica zinsdelen 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

             Welkom

Wat doen we vandaag?

- Herhaling werkwoordelijk gezegde en naamwoordelijk gezegde.

- Oefenen

- Oefenen en

- Oefenen....

Wat zijn de eerste drie stappen als je zinnen gaat ontleden?

Altijd een vaste volgorde...ALTIJD!

1. Zoek de persoonsvorm (pv) en zoek de overige werkwoorden (gezegde).

2. Verdeel de zin in zinsdelen (verplaatsingsproef).

3. Zoek het onderwerp.

4. Zoek het gezegde en kijk of het een ww gezegde of nw gezegde is.

5. Zoek het lijdend voorwerp (alleen bij een ww. gezegde).

6. Zoek het meewerkend voorwerp.

7. Zoek het voorzetsel voorwerp.

8. Zoek de bijwoordelijke bepalingen.

Stap 4. Zoek het gezegde

Basisregel gezegde

Gezegde = alle werkwoorden in de zin, dus ook de PV!

Een zin heeft altijd een gezegde!

- een werkwoordelijk gezegde

of

- een naamwoordelijk gezegde

Het verschil

papa (doet) praten                                                      mama (is) lief

pop (doet ) huilen                                                        koekje (is) lekker

vis (doet) zwemmen                                                  bord (is) vies  

hond (doet) blaffen                                                    film (is) leuk

• werkwoordelijk gezegde                     naamwoordelijk gezegde                            

Werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde (wg) zegt wat het onderwerp doet.

Het wg bestaat uit de PV en alle andere werkwoorden.

Let op!

• onvoltooide deelwoorden horen niet bij het wg (wachtend...)
• let goed op deelbare werkwoorden (reikt uit - hele ww is uitreiken)
• De woordjes te of aan voor een werkwoord horen bij het wg
• Soms is het wg een werkwoordelijke uitdrukking (het hazenpad kiezen)

Naamwoordelijk gezegde

Het naamwoordelijk gezegde (ng) zegt wat iemand of iets is (of wordt of blijft).

Het naamwoordelijk gezegde bestaat uit een:

• Werkwoordelijk deel = alle ww in de zin. Er moet een koppelww bij zijn!
• Naamwoordelijk deel = bevat een zelfstandig en/of bijvoeglijke naamwoord dat een eigenschap van het onderwerp geeft.
• vb. Na een zware nederlaag kunnen spelers dagenlang teneergeslagen blijven.
• Wat +PV+OND+overige werkwoorden? Het antw. is het naamwoordelijkdeel

Koppelwerkwoorden

Een koppelwerkwoord plakt een eigenschap aan het onderwerp vast!

Welke koppelwerkwoorden zijn er?

• zijn, worden, blijven, blijken, schijnen, heten, lijken, dunken, vóórkomen

Dus....

• Een zin heeft ALTIJD een gezegde (een ww. gezegde of een nw. gezegde).
• Het WW gezegde zegt wat het onderwerp DOET
• Het NW gezegde zegt wat iemand IS, WORDT of BLIJFT.
• Het nw gezegde heeft ALTIJD een koppelwerkwoord en een naamwoordelijk deel.
• Let op: In zinnen met een nw gezegde zit NOOIT een lijdend voorwerp.

Samen oefenen...

Zoek de PV, verdeel de zin in zinsdelen, zoek het OND, zoek het gezegde (is het een wg of een ng?)

We hebben voor het reisje een jaar gespaard.

Samen oefenen...

We |hebben| voor het reisje |een jaar |gespaard|.

• PV= hebben (verander tijd of aantal of maak een vraagzin) en zoek alle werkwoorden.
• Verdeel de zin in zinsdelen.
• OND = We (wie/wat + PV?)
• WG = Hebben gespaard (Is het OND iets of doet het OND iets? Staat er een koppel werkwoord in de zin?)

Samen oefenen...

Zoek de PV, verdeel de zin in zinsdelen, zoek het OND, zoek het gezegde (is het een wg of een ng?)

Hij las het verslag aan het begin van de vergadering voor.

Samen oefenen...

Hij |las| het verslag| aan het begin van de vergadering |voor|.

• PV = las (verander tijd of aantal of maak een vraagzin) en zoek alle werkwoorden. 
• Verdeel de zin in zinsdelen.
  
• OND = We (wie/wat + PV?)
  
• WG = las voor (Is het OND iets of doet het OND iets? Staat er een koppel werkwoord in de zin?)

Samen oefenen...

Zoek de PV, verdeel de zin in zinsdelen, zoek het OND, zoek het gezegde (is het een wg of een ng?)

Zij is vroeger een uitstekende schaatsster geweest.

Samen oefenen...

Zij |is| vroeger |een uitstekende schaatsster |geweest|.

• PV = is (verander tijd of aantal of maak een vraagzin) en zoek alle werkwoorden. 
• Verdeel de zin in zinsdelen.
  
• OND = Zij (wie/wat + PV?)
  
• NG= is een uitstekende schaatster geweest (Is het OND iets of doet het OND iets? Staat er een koppel werkwoord in de zin?) Wat+PV+OND+overige ww?