Werkwoordspelling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Werkwoordspelling 

opdracht 1

1. Gekantelde bn.   werd pvtt,   rijdende bn,   gesleept vd.  
   
   
2. werd pvvt,  trokken pvvt,  dansend od,   hossend od
   
   
3. mogen pvtt, werken inf, blijken pvtt, moeten pvtt, verschijnen inf. 

opdracht 2

1. 1. verovert
   
2. 2. blust, brandt
   
3. 3. vind, wordt
   
4. 4. Voorspelt, regent
5. 5. veronderstelt, hou(d)
   
6. 6. vind, verwildert
   
7. 7. vermoedt, halen
   
8. 8. verheugt, aanvaardt

Doel 1. 

Je kan vaststellen welke vorm het werkwoord heeft 

werkwoordsvorm: persoonsvorm

De persoonsvorm is verbonden met het onderwerp en kan in zowel de tegenwoordige tijd als de verleden tijd staan. 

Je vindt de persoonsvorm door: 

• De tijdproef uit te voeren (verander de tijd)
• De getalproef uit te voeren (verander het getal van het onderwerp) 

Het werkwoord dat je moet aanpassen om de zinnen correct te maken, is de persoonsvorm. 

werkwoordsvorm: persoonsvorm

De persoonsvorm is verbonden met het onderwerp en kan in zowel de tegenwoordige tijd als de verleden tijd staan. 

Je vindt de persoonsvorm door: 

• De tijdproef uit te voeren (verander de tijd)
• De getalproef uit te voeren (verander het getal van het onderwerp) 

Het werkwoord dat je moet aanpassen om de zinnen correct te maken, is de persoonsvorm. 

werkwoordsvorm: persoonsvorm

Benoem de persoonsvorm(en) van onderstaande zinnen:

1.  Onze buurvrouw verbouwt haar huis zelf.
   
2.  Vind jij het ook jammer, dat het weer zo verandert?
   
3.  De gastheer van het restaurant heette de klanten die binnenkwamen welkom.
   
4. Er zijn een heel aantal leerlingen geschorst, door de grap die een aantal van hen hebben uitgehaald. 
5. Jarno vindt het prettig, als de onderwijzer het huiswerk controleert. 

Werkwoordsvorm: persoonsvorm

De persoonsvorm kan zowel in de tegenwoordige als in de verleden tijd staan. Uit de zin blijkt van welke tijd sprake is. Herken je geen tijd? Kies dan altijd voor de tegenwoordige tijd. 

Je kan nu twee werkwoordsvormen herkennen: 

• PV TT
• PV VT 

Werkwoordsvorm: voltooid deelwoord

Het voltooid deelwoord is het werkwoord dat aangeeft dat iets is afgelopen. 

Je herkent het voltooid deelwoord aan: 

• 
  
• De zin bevat een vorm van hebben, zijn of worden
• Er staat ge- be- of ver- voor 
• Het werkwoord geeft aan dat het is afgelopen 

Werkwoordsvorm: voltooid deelwoord

1.  Raad eens wat er vandaag is gebeurd.
   
2.  Ik heb de beschimmelde kaas maar weggegooid.
   
3.  Waarom heb jij die gele aansteker niet bewaard?
   
4. Mijn ouders verhuizen onze spullen vandaag naar het nieuwe huis. 
5.  Bladluis wordt vaak met water en spiritus bestreden.
   
6. Tijdens het feest verandert Sofie nog van outfit: ze heeft er minstens drie bij zich. 

Werkwoordsvorm: infinitief

Een infinitief is een werkwoordsvorm waarin het werkwoord zich niet heeft aangepast aan het getal of de tijd van de zin. Het hele werkwoord is het infinitief. 

Je herkent een infinitief aan: 

• het is GEEN PV
• het hele werkwoord 
• er staat 'te' of 'aan het' voor

Werkwoordsvorm: infinitief

1. Wat wil jij later worden? 
2. Mees kan goed voetballen.
3. Mijn broer moet morgen optreden. 
4. Wij zijn van plan om te gaan fietsen. 
5. Vissen is zijn lust en leven.
6. Het huilen stond hem nader dan het lachen.

Werkwoordsvorm: onvoltooid deelwoord

herken je aan de vorm: het hele werkwoord + -d(e) er achter

• Je gebruikt het onvoltooid deelwoord om aan te geven dat je iets aan het doen bent, terwijl je ook iets anders aan het doen bent.
• Huilend rende zij de klas uit
• Lachend liep zij de klas uit
• Al doende leert men

Werkwoordsvorm: Gebiedende wijs

Herken je aan het ontbreken van het onderwerp. Je ziet dus niet wie of wat iets doet. 

- Ga weg!
- Houd je mond!

Spelling van het werkwoord: 
Bij de gebiedende wijs gebruikt je alleen de aangepaste stam/ de ik-vorm.

Werkwoordsvorm: Bijv. naamwoord

Zegt iets over een zelfstandig naamwoord:
"de bloeiende bloemen" "de vertrokken directeur" "gemotiveerde kinderen"

*Als het voltooid deelwoord eindigt op -d of -t en het is bijvoeglijk gebruikt, dan schrijf je het zo kort mogelijk: 
zoeken - de sleutel is gezocht (voltooid deelwoord) - de gezochte sleutel
Let op: Als er dd of tt in het hele werkwoord staat, bijvoorbeeld bij verpotten, dan schrijf je het bijvoeglijk naamwoord ook met dd of tt.

Testen

Doel 1. 

Je kan vaststellen welke vorm het werkwoord heeft 

Noteer de werkwoordsvorm van de onderstreepte werkwoorden 

1. Ik heb me vanmorgen ziek gemeld 
2. De winkel werd afgebroken., omdat de schade niet meer gerepareerd kon worden.
3. Vader zuchtte diep, nadat hij het nieuws had gehoord.
   
4. Het varken rolde zich nog eens om in de modder.
   
5. De walvis blijkt nog te leven.
   

Doel 2-3 

Je kent de regels bij de persoonsvorm

Je kan de regels van de persoonsvorm toepassen 

Persoonsvorm

De persoonsvorm kan voorkomen in de tegenwoordige tijd en in de verleden tijd. Bij deze tijden horen verschillende regels.

Persoonsvorm TT

ik, .... jij

Persoonsvorm TT

ik, .... jij 

jij 

hij/zij/het 

meervoud 

ik-vorm

ik-vorm + t

ik-vorm + t

'infinitief' 

fiets      word 

fietst    wordt 

fietst     wordt 

fietsen  worden

Persoonsvorm TT

1. De groep studenten ............................. (vinden) dat de docent geen fijne uitleg ............................. (geven). 
2. ............................. (horen) je wel wat je zegt? 
3. ............................. (begrijpen) je vader het probleem? 
4. Sanne ............................. (worden) morgen 18 jaar. 

Persoonsvorm TT

ik, .... jij

Persoonsvorm VT

Twee soorten werkwoorden: 

1. Klankveranderende werkwoorden
2. Werkwoorden +te(n) of + de(n) 

De werkwoorden uit groep 1 moet je kennen. Daar komt dus nooit meer een -t of -d achter! 

Om te bepalen of er -te(n) of +de(n) toegevoegd moet worden, gebruik je 't Kofschip.

Persoonsvorm TT

ik, .... jij

Persoonsvorm VT

Om te bepalen of er -te(n) of +de(n) toegevoegd moet worden, gebruik je 't Kofschip.

't Kofschip is eigenlijk een trucje om de stemloze medeklinkers te kunnen onthouden. 

Zit de laatste letter van de stam van het werkwoord wel of niet in 't Kofschip?

wel  >   ik-vorm + te(n)

niet >   ik-vorm + de(n) 

Persoonsvorm TT

ik, .... jij

Persoonsvorm VT

1. Mijn ouders ............................. (wachten) gisteren twee uur voordat zij naar binnen ............................. (mogen).
2. Hij ............................. (fronsen) zijn wenkbrauwen toen zij zo ............................. (binnenkomen). 
3. Sanne en Daan ............................. (plonzen) gelijk in het water toen ze bij het zwembad ............................. (arriveren). 
4. Messi ............................. (vergroten) zijn kans op scoren. 
5.  Hij ............................. (branden) zijn hand tijdens het kerstdiner. 

Doel 2. testen

Je kent de regels bij de persoonsvorm 

Werkwoordspelling Schema 

PV? 

Ja!

Nee!

   TT                    VT                          VD                          INF 

ik, ..jij: ik-vorm

jij, hij, zij, het : ik-vorm +t

Mv: 'inf'

sterk

ik-vorm +te(n)

ik-vorm +de(n)

(kofschip!)

hele werkwoord

Doel 3. testen

Je kan de regels van de persoonvorm toepassen

Doel 4 + 5 

Je kent de regels bij het voltooid deelwoord

Je kan de regels van het voltooid deelwoord toepassen

Persoonsvorm TT

ik, .... jij

Voltooid deelwoord 

Twee soorten werkwoorden: 

1. Klankveranderende werkwoorden
2. Voltooid deelwoord op -t of -d

De werkwoorden uit groep 1 moet je kennen. 

Om te bepalen of er een -t of -d achter het werkwoord staat, gebruik je 't Kofschip. Je kan ook kijken naar de verleden tijd van het werkwoord. 

Persoonsvorm TT

ik, .... jij

Voltooid deelwoord 

1. Wij zijn gisteren ................................ (bellen) door de directeur.
2. Je bent in elk geval goed ................................ (verzekeren)! 
3. Hoe is het mogelijk dat jij wel je cijfer hebt ................................ (krijgen)?
4. Het gebeurt wel vaker dat hij verkeerd wordt ................................ (aanmelden).
5. Is dat écht wat er is ................................ (gebeuren)? 

Doel 7

Je kent de regels van de Engelse werkwoorden

Persoonsvorm TT

ik, .... jij

Engelse werkwoorden

Engelse werkwoorden vervoeg je zoveel mogelijk als Nederlandse werkwoorden! Je gebruikt dus dezelfde regels. 

Engelse werkwoorden hebben soms een afwijkende ik-vorm: 

• paintball, delete, race   - uitspraak 
• scoor, promoot               - o-klank 

Persoonsvorm TT

ik, .... jij

Engelse werkwoorden

1. Peter ................................... (scrollen) door zijn e-mails. 
2. Voor dat project ................................... (researchen) vorige week in de databank. 
3. Arben ................................... (stressen) flink na zijn toets.
4. Heb jij vorige week ook ................................... (flyeren)? 
5.  Mijn moeder ................................... (recyclen) alles.