Ondervoeding

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Persoonlijke verzorging 3

Ondervoeding 1

Lesdoelen

• De student weet wat ondervoeding is
• De student weet wat de oorzaken zijn van ondervoeding
• De student weet welke risicogroepen een verhoogd risico hebben op ondervoeding
• De student weet wat de gevolgen zijn van ondervoeding

Wat is een goede voeding?

Wat is een goede voeding?

Voedingsstoffen:

• Koolhydraten
• Vetten
• Eiwitten
• Vitamines
• Mineralen

Met een gezond voedingspatroon krijg je van alle voedingsstoffen voldoende binnen. 

De eerste schijf van vijf is bedacht in 1953. Wat was NIET één van de groepen in de originele schijf?

1. Water
2. Groente, fruit, aardappelen
3. Vetten

Hoeveel groente en fruit moet je volgens de nieuwe richtlijn (uit 2016) per dag eten?

1. 250 g groenten en 2 stuks fruit
2. 200 g groenten en 1 stuk fruit
3. 200 g groenten en 2 stuks fruit
4. 150 g groenten en 2 stuks fruit

In welk vak horen peulvruchten?

1. brood, graanproducten, aardappelen
2. zuivel, noten, vis, vlees en ei
3. groente en fruit

Hoe vaak moet je vis eten volgens de Schijf van Vijf van 2016?

1. Eén keer per week
2. Twee keer per week
3. Drie keer per week

Welke van de volgende producten staat NIET in de Schijf van Vijf?

1. Halvarine
2. Diepvriesgroente
3. Vruchtensap

Hoeveel koppen groene thee raadt het voedingscentrum per dag aan?

1. één
2. twee
3. drie
4. geen limiet

Welk broodbeleg zit sinds 2016 niet meer in de Schijf van Vijf?

1. Paté
2. Kipfilet
3. 30+ kaas
4. Hagelslag

Wat versta je onder ondervoeding?

Wat is ondervoeding?

Als je te lang te weinig eet, raak je ondervoed.

Bij ondervoeding is het verbruik van energie hoger dan wat er aan energie met de voeding binnenkomt. 

Het lichaam verzwakt 

Criteria ondervoeding

• Als iemand onbedoeld in een maand vier kilo afvalt (onvrijwillig)
• Of in zes maanden meer dan vier kilo afvalt (onvrijwillig)
• Dit geldt ook bij een persoon met overgewicht
• Ook een BMI <22 kan risico op ondervoeding betekenen

Iemand die aankomt in gewicht is niet ondervoed

1. Juist
2. Onjuist

ondervoeding komt voor bij?

1. mensen met ondergewicht
2. mensen met een normaal gewicht
3. mensen met overgewicht
4. alle bovenstaande

Hoe herken je ondervoeding?

• Gewichtsverlies zonder dat dit de bedoeling is (ook bij overgewicht!)
• Kleding die te wijd wordt of een horloge dat losser om de pols zit
• een slechte eetlust
• een (te) laag gewicht
• vermoeidheid of een slechte conditie

Hoe ontstaat ondervoeding?

Als mensen ziek zijn, eten ze vaak minder. 

Het lichaam verbruikt dan meer energie en voedingsstoffen. 

Stofwisseling verandert. Hierdoor verlaagt de weerstand. 

Er kunnen eerder complicaties ontstaan en wonden genezen minder snel. Dit leidt tot een vertraagd herstel.

Welke oorzaken kunnen jullie benoemen voor ondervoeding?

Oorzaken van ondervoeding

• Acute of chronische ziekte.
  
• Verminderde voedselinname door een verminderde eetlust.
  
• Moeilijkheden met kauwen, proeven, slikken of de vertering.
  
• Maag- / darmklachten, misselijkheid.
  
• Psychologische problemen, zoals angst, depressie of verdriet.
  
• Sociale factoren, zoals eenzaamheid of geen mogelijkheid om eten te kopen of te bereiden.

Welke risicogroepen hebben een verhoogd kans op ondervoeding?

Risicogroepen met een verhoogd risico op ondervoeding

• Kwetsbare ouderen thuis, in een verzorgingshuid of woonzorgcentrum;
• Cliënten die meerdere ziekten hebben, chronisch ziek zijn of veel medicatie gebruiken;
• Cliënten met lichamelijke beperkingen;
• Cliënten met een niet- passende gebitsprothese, kauw- of slikproblemen;
• Cliënten (met name oudere en ernstige ziekte) die recent ontslagen zijn uit het ziekenhuis;
• Cliënten met psychosociale problemen en verwaarlozing;
• Cliënten met alcohol- of drugsmisbruik 

0

https://e-nursing.nl/mijn_e_nursing

Wat zijn de gevolgen van ondervoeding?

Gevolgen van ondervoeding

• verminderde weerstand
  
• verminderde spiermassa
  
• minder soepel bewegen
  
• grotere kans op vallen
  
• langzamer herstel na een operatie of ziekte
  
• meer en ernstigere complicaties na een operatie

• vertraagde wondgenezing
  
• verhoogde kans op doorligwonden (decubitus)
  
• verminderde hart- en longcapaciteit
  
• lagere kwaliteit van leven
  
• sociaal isolement
  
• verhoogde kans op overlijden

Duizeligheid

Valgevaar

Let op!

Adviezen ondervoeding

• Zorg dat de maaltijd er zo aantrekkelijk mogelijk uitziet
  
• Neem bewust tijd om te eten en goed te kauwen.
  
• Eet vaker per dag kleinere porties
  
• Probeer bij elke maaltijd of tussenmaaltijd een (soja) melkproduct te gebruiken.
  
• Sla geen maaltijden over
  
• Kies niet voor suikervrije, light, halfvolle of magere producten.
  
• Kies voor kant en klare gerechten
• Eet gevarieerd en probeer verschillende voedingsmiddelen uit.
• Kies als er geen trek is in warm eten, voor een koude maaltijd.

BMI berekenen

De BMI (Body Mass Index) is een internationaal gebruikte maat die laat zien of je een gezond gewicht hebt in verhouding tot je lengte. 

Je kunt de BMI berekenen voor vrouwen, mannen en kinderen vanaf 2 jaar.

 Je middelomtrek geeft een inschatting van de vetverdeling in je lichaam. Ieder lichaam is anders.

Hoe kun je zelf je BMI berekenen?

Voorbeeld:

Als je bijvoorbeeld 65 kilo weegt en je bent 1,70 meter lang, dan bereken je je BMI als volgt: 65 kilo / (1,70 x 1,70 meter) = 22,5

BMI berekening 

Voorbeeld:

65 kilo / (1,70 x 1,70 meter) = 22,5

Bereken de BMI van Mw. Visser (opdracht Dulon Online): 

53 kg, 1.72m 

Bereken je eigen BMI. 

Doe dit met rekenmachine op papier

Wat is een gezond BMI?

Voor volwassenen ligt een gezond BMI tussen de 18,5 en de 25

Lager dan 18,5	Ondergewicht
Vanaf 18,5 tot 25	Gezond gewicht
Vanaf 25 tot 30	Overgewicht
30 en hoger	Ernstig overgewicht (obesitas)

Bij ouderen is er sprake van ondervoeding bij een.....

1. BMI <18
2. BMI <20
3. BMI <25

Wat is de SNAQ 65+?

Bij de SNAQ 65+ is in plaats van de BMI gekozen voor het meten van de:

1. Buikomvang
2. Bovenarmomtrek
3. Bovenbeenomvang

Kijkopdracht

Let tijdens het komende filmpje op:

Welke stappen neem je in de SNAQ65+?

Welke uitkomsten zijn er?

Stappenplan screening op ondervoeding

Stap 1: neem SNAQ 65+ af (met de SNAQ 65+wordt gebruik gemaakt van de bovenarmomtrek i.p.v. BMI)

Stap 2: vraag oudere of hij/zij probleem herkent

Stap 3: vraag oudere of hij/zij iets aan het probleem zou willen laten doen

Stap 4: verdere diagnostiek naar mate en oorzaak van de ondervoeding

Stap 5: samenvatting van stap 1 t/m 4

Stap 6: overleg met huisarts

Opdracht Mw. Pieterse

Opdracht Mw. Pieterse

Snaq score?

Bovenarmomtrek kan 2 kanten op...

BMI?

61 / (1.65x1.65) = .......

Adviezen?

En verder...

Deze les

Onderzoek welke voedingsstoffen er zijn en wat hun functie is. 

Huiswerk komende week

Neem een SNAQ score af in jouw omgeving (zie deelopdracht 4)

Neem de uitwerking hiervan mee naar de volgende les voor vergelijking.

Lesdoelen

• De student weet wat ondervoeding is
• De student weet wat de oorzaken zijn van ondervoeding
• De student weet welke risicogroepen een verhoogd risico hebben op ondervoeding
• De student weet wat de gevolgen zijn van ondervoeding

Wat is een goede voeding?

Voedingsstoffen:

• Koolhydraten
• Vetten
• Eiwitten
• Vitamines
• Mineralen

Wat is het? Welke soorten zijn er? Wat is de functie? Hoeveel heb je ervan nodig? In welke voedingsmiddelen zit het?

En verder...to do

Onderzoek welke voedingstoffen er zijn en wat hun functie is. Welke voedingsstoffen extra belangrijk bij ziekte en/of ouder worden?

Breng van 2 cliënten in kaart wat ze gedurende een dag eten (observeer of vraag na) en vul daarbij het schema in om een voedingsadvies schrijven (zie Dulon online)

Ondervoeding en SNAQ 65+