Nederland in de Tweede Wereldoorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Tweede Wereldoorlog in NL

Hoe het allemaal begon

§3.3

Planning vandaag

1). Uitleg WOII in Nederland (§3.3)

2). Aan de slag met opdracht

3). Afsluiting

Leerdoelen vandaag:

• Aan het einde van de les kun je uitleggen hoe in Nederland de Tweede Wereldoorlog begon
  
• Aan het einde van de les kun je uitleggen hoe de bezetting was voor de Nederlanders aan de hand van 2 voorbeelden

Tijd: 1 min

Tweede Wereldoorlog in NL

Hoe het allemaal begon

§3.3

Hoe het allemaal begon

10 mei 1940: Om 3:55 viel Duitsland Nederland binnen

Hoe het allemaal begon

13 mei 1940: Koninklijke familie + ministers vluchten naar Londen --> Duitsers wilden hun arresteren en gevangennemen

Koningin Wilhelmina, prinses Juliana en prins Bernard met andere Nederlanders in Londen

Hoe het allemaal begon

14 mei 1940: Bombardement op Rotterdam

15 mei 1940: Nederland capituleert (geeft zich over). Duitse bezetting begint.

Oostenrijkse Nazi

Seyss-Inquart

Rijkscommisaris NL

(hoogste bestuurder)

Hoe het allemaal begon

15 mei 1940: Nederland capituleert (geeft zich over). Duitse bezetting begint.

Oostenrijkse Nazi

Seyss-Inquart

Rijkscommisaris NL

(hoogste bestuurder)

Rechtsstaat

Democratie

Eerste maanden van de bezetting

15 mei 1940: Nederland capituleert (geeft zich over). Duitse bezetting begint.

Oostenrijkse Nazi

Seyss-Inquart

Rijkscommisaris NL

(hoogste bestuurder)

Rechtsstaat

Democratie

Eerste maanden v.d. Bezetting

- Voor meeste NL'ers viel het mee

(leven keerde terug, economie beter en Duitsers vriendelijk)

"Ik wil medewerking van de Nederlanders. Wij Duitsers willen samenwerken"

Eerste maanden van de bezetting

15 mei 1940: Nederland capituleert (geeft zich over). Duitse bezetting begint.

Oostenrijkse Nazi

Seyss-Inquart

Rijkscommisaris NL

(hoogste bestuurder)

Censuur

Maar er was ook onderdrukking:

"Ik wil medewerking van de Nederlanders. Wij Duitsers willen samenwerken"

Eerste maanden v.d. Bezetting

- Voor meeste NL'ers viel het mee

(leven keerde terug, economie beter en Duitsers vriendelijk)

Eerste maanden van de bezetting

15 mei 1940: Nederland capituleert (geeft zich over). Duitse bezetting begint.

Oostenrijkse Nazi

Seyss-Inquart

Rijkscommisaris NL

(hoogste bestuurder)

Censuur

Maar er was ook onderdrukking:

Gelijkschakeling

Juni 1940: Vakbonden, omroepen en andere organisaties krijgen nazi aan het hoofd en moesten nazi-ideologie propageren

Eerste maanden van de bezetting

Eerste maanden van de bezetting

15 mei 1940: Nederland capituleert (geeft zich over). Duitse bezetting begint.

Oostenrijkse Nazi

Seyss-Inquart

Rijkscommisaris NL

(hoogste bestuurder)

Censuur

Maar er was ook onderdrukking:

Gelijkschakeling

Juni 1940: Vakbonden, omroepen en andere organisaties krijgen nazi aan het hoofd en moesten nazi-ideologie propageren

"Aanpassen aan totalitair regime"

Tweede Wereldoorlog in NL

Nederlanders onder de bezetting

§3.3

Nederlanders onder de bezetting

De Joodse Nederlander (1940: ±140.000 inwoners)

November 1940: Alle joodse ambtenaren worden ontslagen en joden hebben geen toegang meer tot openbare gelegenheden.

Nederlanders onder de bezetting

Klein deel van de Nederlanders verzette zich tegen de Duitse overheersing. Dit was echter levensgevaarlijk!

25 februari 1941: Februaristaking

Amsterdam:

1). Joden vaak lastig gevallen door NSB'ers 

2). Joodse knopploegen vechten terug

3). NSB'er komt om

4). Joden verzetten tegen Duitse inval

5). Vergelding Duitsers --> Razzia (427 joodse mannen opgepakt)

Nederlanders onder de bezetting

Klein deel van de Nederlanders verzette zich tegen de Duitse overheersing. Dit was echter levensgevaarlijk!

25 februari 1941: Februaristaking

Arbeiders Amsterdam staken massaal

Nederlanders onder de bezetting

Klein deel van de Nederlanders verzette zich tegen de Duitse overheersing. Dit was echter levensgevaarlijk!

25 februari 1941: Februaristaking

Arbeiders Amsterdam staken massaal

100den stakers opgepakt --> 18 geëxecuteerd. Joden afgevoerd naar Mauthausen (Oostenrijk)

Nederlanders onder de bezetting

Klein deel van de Nederlanders verzette zich tegen de Duitse overheersing. Dit was echter levensgevaarlijk!

25 februari 1941: Februaristaking

Arbeiders Amsterdam staken massaal

100den stakers opgepakt --> 18 geëxecuteerd. Joden afgevoerd naar Mauthausen (Oostenrijk)

Nederlanders onder de bezetting

Klein deel van de Nederlanders verzette zich tegen de Duitse overheersing. Dit was echter levensgevaarlijk!

Verspreiden van illegale kranten

Aanslagen plegen

Onderduikers helpen

Nederlanders onder de bezetting

Vanaf 1942: Alle mannen (tussen 17-40 jaar) gedwongen om in Duitsland te gaan werken

Arbeitseinsatz

-->     Spontane stakingen

Nederlanders onder de bezetting

Klein deel (4%) van de Nederlanders werkten samen met de Duitsers (collaborateurs) 

Anton Mussert

± 100.000 leden (hoogtepunt)

± 25.000 Nederlandse mannen gingen bij de SS (Eliteleger Hitler)

Andere Nederlandse collaborateurs waren o.a. burgemeester, leidinggevende, aannemers, politiemensen, etc.  

Aan de slag met de opdracht

Tweede Wereldoorlog in NL

De bevrijding van Nederland

§3.3

De bevrijding van Nederland

September 1944

• De opmars van de geallieerden na D-Day gaat erg snel

• De gebeurtenissen worden gevolgd op illegale radio's "Ze zijn in Nederland"

• September 1944: Maastricht als eerste Nederlandse stad bevrijd

• Duitse soldaten slaan op de vlucht voor de naderende geallieerden.
• Maar de geallieerden komen helemaal niet...

• Het volksfeest was veel te voorbarig losgebarsten.
  

5 september 1944: 

Dolle Dinsdag

Slag om Arnhem

september 1944

• De Geallieerden willen doorstoten tot het noordelijk deel van Nederland, om daar vandaan Duitsland binnen te vallen, maar ze vergissen zich in kracht van de Duitsers. 
• Operatie Market Garden is mislukt bij Arnhem ('Brug te ver').

Spoorwegstaking

september 1944 - mei 1945

• Om de geallieerde opmars te helpen, roept Radio Oranje het spoorweg-personeel op om te gaan staken. Zo kunnen de Duitsers geen gebruik meer maken van het spoor voor hun oorlog. 
• Het zorgt uiteindelijk ook voor voedsel- en brandstoftekorten...

Hongerwinter

november 1944 - april 1945

• De Hongerwinter had een aantal oorzaken:

1. Zo was er geen aanvoer van kolen meer mogelijk uit Limburg, omdat dit deel van Nederland al was bevrijd. 
   
2. Daarnaast zorgde de Spoorwegstaking ervoor dat er niets meer werd vervoerd... 
3. ...én namen de Duitsers wraak door hoofdroutes naar West-Nederland te blokkeren.

Het systeem van de distributiebonnen, dat al in 1939 was ingevoerd,

werkt in de laatste fase van de oorlog niet meer: er wás gewoon niets meer

Duitse capitulatie

4 mei 1945

• In Hotel De Wereld in Wageningen wordt op 5 mei onderhandeld over de onvoorwaardelijke overgave van de Duitse troepen in Nederland.
• De Duitse troepen hebben zich overigens al op 4 mei overgegeven aan de geallieerden.

De Bevrijding

mei 1945

• De bevrijding wordt tegenwoordig gevierd op 5 mei, maar Nederland werd niet overal op 5 mei bevrijd: soms was het eerder, soms veel later, zoals op Texel. 
• Dit eiland werd pas op 20 mei 1945 bevrijd.

Hoewel het is verboden, is de reactie van Nederlanders op verraders, 

profiteurs en collaborateurs begrijpelijk.

Aan de slag met de opdracht

Wat doe jij als...

Stel:

Jou buurvrouw komt bij jou aan de deur en vraagt of je nog wat melk voor haar hebt. 

Zou jij de melk geven? Bespreek dit met je buur. 

Ga ervanuit dat je melk in huis hebt

Het is eind 1942

Stel:

Jou buurvrouw komt bij jou aan de deur en vraagt jou of je nog wat melk voor haar hebt.

Ze geeft aan dat ze het melk nodig heeft voor haar jonge neefje die tijdelijk bij haar logeert.

Zou jij de melk nog steeds geven? Bespreek dit met je buur  

Ga ervanuit dat je melk in huis hebt

Het is eind 1942

Tegenover jou huis wonen twee fanatiek NSB'ers die alles in de gaten houden.

Stel:

Jou buurvrouw komt bij jou aan de deur en vraagt jou of je nog wat melk voor haar hebt. Ze geeft aan dat ze het melk nodig heeft voor haar jonge neefje die tijdelijk bij haar logeert.

Echter heb je nog nooit een broer of zus van de buurvrouw gezien.

Zou jij de melk nog steeds geven? Bespreek dit met je buur  

Ga ervanuit dat je melk in huis hebt

Het is eind 1942

Tegenover jou huis wonen twee fanatiek NSB'ers die alles in de gaten houden.

Stel:

Jou buurvrouw komt bij jou aan de deur en vraagt jou of je nog wat melk voor haar hebt. Ze geeft aan dat ze het melk nodig heeft voor haar jonge neefje die tijdelijk bij haar logeert. Echter heb je nog nooit een broer of zus van de buurvrouw gezien.

Het valt jou op dat het neefje er totaal anders uitziet dan jou buurvrouw (zwarte haren i.p.v. blonde etc.).

Zou jij de melk nog steeds geven? Bespreek dit met je buur  

Ga ervanuit dat je melk in huis hebt

Het is eind 1942

Tegenover jou huis wonen twee fanatiek NSB'ers die alles in de gaten houden.

Stel:

Jou buurvrouw komt bij jou aan de deur en vraagt jou of je nog wat melk voor haar hebt. Ze geeft aan dat ze het melk nodig heeft voor haar jonge neefje die tijdelijk bij haar logeert. Echter heb je nog nooit een broer of zus van de buurvrouw gezien. Het valt jou op dat het neefje er totaal anders uitziet dan jou buurvrouw (zwarte haren i.p.v. blonde, bruine ogen i.p.v. blauwe etc.).  

Je woont niet alleen maar je hebt ook 4 jonge kinderen en een man (die thuis ondergedoken zit).

Zou jij de melk nog steeds geven? Bespreek dit met je buur  

Ga ervanuit dat je melk in huis hebt

Het is eind 1942

Zondag 21:30

Goed/fout in de Tweede Wereldoorlog