Hormoonstelsel

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Het hormoonstelsel

Wat zijn hormonen en wat doen ze?

Hormonen zijn stoffen die vele lichaamsprocessen beïnvloeden. 

Ze spelen een rol in het dagelijks functioneren van je lichaam. 

Voor de ontwikkeling tot vrouw of man zijn hormonen ook onmisbaar. 

Het hormoonstelsel kun je verdelen in groepen cellen die samen een hormoonklier vormen en in losse, hormoonproducerende cellen. Deze losse, hormoonproducerende cellen liggen verspreid in andere organen.

Hoeveel verschillende hormonen hebben wij in ons lichaam?

1. 10
2. 15
3. 20
4. 25

Door hoeveel hormoonklieren worden de hormonen gemaakt?

1. 10
2. 15
3. 20
4. 25

Wat is het hormoonstelsel?

1. Stoffen die de werking van bepaalde organen regelen
2. Alle klieren en organen die hormonen in het lichaam maken
3. Alle hormonen die worden aangemaakt in het lichaam
4. Alle zenuwen die hormonen aanmaken

Hormonen

• Hormoonklieren bestaan uit endocrien weefsel (naar binnen afgevend) 
• Geven de hormonen rechtstreeks aan het bloed af
• Werking hormoon gebeurd niet op de plaats waar ze worden aangemaakt
• Hormonen vinden via het bloed hun weg
• De nieren en lever filteren de teveel aan hormonen uit het bloed 

Hypothalamus en hypofyse

• zijn een belangrijk centrum van het hormoonstelsel
• hypofyse ligt in je hoofd onder de tussenhersenen
• boven de hypofyse ligt de hypothalamus
• zijn aan elkaar verbonden door de hypofysesteel
• hypothalamus stuurt de hypofyse aan 
• Hypofyse bestaat uit 2 kwabben, de hypofysevoorkwab en de hypofyse achterkwab 

Hypofysevoorkwab produceert 7 hormonen

1. TSH (schildklier stimulerend hormoon)
2. ACTH (bijnierschors stimulerend hormoon)
3. FSH (follikel stimulerend hormoon) eicellen en zaadcellen
4. LH (luteïniserend hormoon) eisprong + testosteron
5. STH (groeihormoon)
6. prolactine (zorgt voor melkklierweefsel en productie melk)
7. MSH (melanocyt-stimulerend hormoon) pigment

Hypofyseachterkwab 

• bestaat vooral uit zenuwweefsel (neurofyse)
• maakt 2 hormonen : ADH en oxytocine
• ADH anti diuretisch hormoon (regelt waterhuishouding
• oxytocine stimuleert baarmoeder samen te trekken en toeschietreflex borstvoeding

De schildklier

• gevoed door 4 bloedvaten
• maakt schildklierhormonen aan
• Thyroxine en Calcitonine
• Bijschildklieren maken parathormoon aan 

Schildklierhormoon (Thyroxine)

• regelt de stofwisseling (metabolisme) in je lichaam en zorgt ervoor dat het proces precies snel genoeg verloopt. 
• Gaat het te snel dan zorgen andere hormonen ervoor dat de balans weer herstelt wordt en wordt er minder schildklierhormoon gemaakt.
• Gaat het te langzaam dan word er meer schildklierhormoon gemaakt.

Schildklierhormoon (Calcitonine)

• verlaagt de hoeveelheid calcium in je bloed 

Parathormoon

• parathormonen worden geproduceerd in de bijschildklieren
• verhoogt de hoeveelheid calcium door dit vrij te maken uit de botten  en de nieren te remmen om calcium uit te scheiden

Wat zijn calcitonine en het parathormoon van elkaar?

1. antagonisten
2. versterkers
3. niks
4. synoniemen

antagonist is elkaars tegenwerkende stoffen

De bijnieren

Bijnieren en hormonen

Buitenkant bijnier= bijnierschors en produceert 3 hormonen

1. aldosteron
2. cortisol
3. geslachtshormonen

Binnenkant bijnier = bijniermerg (zenuwweefsel) en produceert 

1. adrenaline
2. noradrenaline   

samen stresshormonen

Bijnierschors

1. Aldosteron; regelt het zoutgehalte in het bloed door natrium en kalium te reguleren.
2. Cortisol; laat suikergehalte in je bloed stijgen doordat het hormoon ACTH dit aanstuurt, maar kan ook helpen om allergische reacties tegen te gaan.
3. Geslachtshormonen androgeen en oestrogeen in kleine hoeveelheden, niet helemaal duidelijk waarom dit in kleine hoeveelheid gemaakt wordt

Bijniermerg

1. Adrenaline
2. Noradrenaline

stresshormonen

Alvleesklier

Alvleesklier bestaat uit endocriene klieren en exocriene klieren

De endocriene klieren (eilandjes van Langerhans) maken 2 soorten hormonen:

1. insuline (verlaagd het suikergehalte in je bloed) en stimuleert de lever en spieren om glucose om te zetten tot glycogeen een reservebrandstof
2. glucagon (verhoogd de bloedsuiker)

Geslachtsklieren m/v

• zaadballen, produceren testosteron

FSH: groei zaadcellen

LH: stimuleert productie testosteron

• eierstokken, produceren oestrogeen en progesteron

FSH: stimuleert ontwikkeling eicel en productie oestrogeen

LH: stimuleert productie van progesteron

Oestrogeen en progesteron

Oestrogeen: 

1. stimuleert ontwikkeling vrouwelijke geslachtsorganen
2. ontwikkelt borstweefsel
3. invloed op de lengtegroei
4. rol bij menstruatie

Progesteron:

1. zorgt dat baarmoederslijmvlies geschikt wordt voor innesteling eicel
2. placenta produceert veel progesteron zodat zwangerschap in stand blijft

Waar wordt het hormoon testosteron gemaakt?

1. cellen van Leydig
2. eilandjes van Langerhans
3. zaadbal
4. bijbal

In de zaadballen zitten de cellen van Leydig die testosteron produceren

wat stimuleert testosteron?

1. vetweefsel
2. eiwitgroei
3. spierweefsel
4. zaadcellen

door eiwitgroet meer spieren en minder vetweefsel dan vrouwen

Waar wordt het hormoon renine gemaakt?

1. in de nier
2. in de bijnier
3. in de alvleesklier
4. in de schildklier

Wat is Renine?

1. Hormoon voor aanmaak van rode bloedcellen
2. Hormoon voor aanmaak van witte bloedcellen
3. Hormoon die maagzuur aanmaak stimuleert
4. Hormoon die bloeddruk verhoging genereerd

het vernauwd de bloedvaten waardoor de bloeddruk stijgt

Wat hoort bij wat?

een belangrijke hormoonklier

een ander woord voor hormonen

stoffen die berichten doorgeven aan organen

vervoert hormonen

Organen die hormonen maken

hormonen

hormoonklieren

bloed

regelstoffen

hypofyse

Pijnappelklier

•  ligt in de middenhersenen, zo groot als een erwt. 
• maakt melatonine aan. Dag en nachtritme 

pijnappelklier = epifyse

Hormonen via endocriene cellen in andere organen

Weefselhormonen

• Gastrine :stimuleert productie maagsap
• Secretine: vertering voedsel
• EPO (erytropoetine) in nier weefsel gemaakt zorgt voor aanmaak rode bloedcellen
• Histamine: komt vrij bij kapotte wondjes en allergieën
•