4A T4.4 Evolutietheorie en het veranderen van soorten

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

BvJ Thema 4.4 

 Darwin, evolutietheorie en het veranderen van soorten

Even terugkijken:
Wat is het verschil tussen absolute en relatieve ouderdomsbepaling?

Ze gebruiken 14C om de ouderdom te bepalen. De halveringstijd is 5736 jaar. Men treft nog 12,5 % 14C aan in een fossiel. Hoe oud is het fossiel?

Zijn er nog onderdelen uit de vorige paragrafen die je nog niet goed snapt?
(RNA, endosymbiose, ordeling Linneaus)

4.4 leerdoelen

Je kunt de volgende begrippen uitleggen: 

allelfrequentie - evolutie - mutagene invloeden - puntmutatie - recombinatie - genetische variatie - genoommutatie - natuurlijke selectie - adaptatie - selectiedruk - fitness - voortplantingssucces - seksuele selectie - kunstmatige selectie - genetic drift - chromosoommutatie

genoommutatie =

allelfrequentie is...

genetische variatie = ....

adaptatie =

selectiedruk =

fitness =

4.4 leerdoelen

Je kunt uitleggen..

• hoe allelfrequenties veranderen, mutaties DNA beinvloeden en dat dit uiteindelijk kan leiden tot het ontstaan van nieuwe soorten
  
• welke mutaties er zijn en inschatten hoe groot de invloed zal/kan zijn van de mutaties
  
• wat recombinatie inhoudt en hoe dit bijdraagt aan het ontstaan van nieuwe soorten
  
• wat natuurlijke selectie en selectiedruk betekent
  
• wat fitness en genetic drift betekent
  
• wat seksuele en kunstmatige selectie inhoudt aan de hand van voorbeelden
  

In de video wordt gesproken over een organisme die een gunstige eigenschap heeft. Welke eigenschap was dit?

Deze gunstige eigenschap kwam vaker voor omdat deze eigenschap een voordeel had. Dit had te maken met de omgeving. Wat was er dan met de omgeving aan de hand dat deze eigenschap zo gunstig was geworden?

Noem een nadeel van klonen (ongeslachtelijke voorplanting).

Wat is genetische variatie?

Wat zien we gebeuren met de organismen die het beste zijn aangepast aan de omgeving?

soorten veranderen

Het recept:

1. genetische variatie

2. allelen die maken dat een organisme beter is aangepast aan de omgeving

3. een omgeving die verandert

4. het organisme die het beste is aangepast overleeft/ leeft langer en plant zich het vaakste voor

5. de eigenschap komt in de generaties daarna vaker voor

1. genetische variatie

De dikte van de schors van de waboom kan verschillen.

De dikte van de schors van de waboom is een erfelijke eigenschap.

Er kunnen door mutaties in de genen van de schorsdikte een allel zijn ontstaan die zorgt voor een nog dikkere schors.

Door recombinatie kunnen een combinatie van allelen hebben gezorgd voor een nog dikkere schors.

hoe groot zijn de gevolgen van de mutatie?

Door recombinatie kunnen combinaties van allelen nieuwe fenotypen veroorzaken.

2. eigenschappen die maken dat een organisme beter is aangepast aan de omgeving

Welke eigenschap zorgt ervoor dat de waboom het beste is aangepast aan de omgeving?

Deze eigenschap heeft de hoogste fitness

3. een omgeving die verandert

Wat is de verandering in de omgeving die ervoor zorgt dat alleen de wabomen met de dikkere stam het overleven?

Deze factor uit de omgeving zorgt voor selectiedruk.

Des te heftiger de factor, des te groter de selectiedruk.

4. het organisme die het beste is aangepast overleeft/ leeft langer en plant zich het vaakste voor

De wabomen met de dikste schors overleven de brand/ leven het langste.

Deze wabomen planten zich in vergelijking met wabomen met dunne schors vaker voort.

Zij hebben een groter voortplantingssucces.

5. de eigenschap komt in de generaties daarna vaker voor

Omdat schorsdikte een erfelijke eigenschap is krijgen de nakomelingen ook deze allelen van de ouders.

De allelfrequentie 'dikke schors' is toegenomen in de generaties erna.

Adaptatie = de soort/ populatie heeft zich aangepast aan de veranderende omgeving

Natuurlijke selectie

De 'natuur' bepaalt welke individuen (met de gunstigste eigenschappen) het langste leven en dus de meeste nakomelingen krijgen. 

Kunstmatige selectie

Wij mensen bepalen welke eigenschappen gunstig zijn en gaan daarmee fokken of kweken.

Seksuele selectie

Organismen met eigenschappen die seksueel aantrekkelijk gevonden worden planten zich vaker voort. Dit botst nog weleens met natuurlijke selectie.

Wat vinden wij mensen (seksueel) aantrekkelijk?

9. Dinosauriërs met veren waren waarschijnlijk warmbloedig.

a. Leg uit dat warmbloedige dinosauriërs een hogere fitness hebben dan koudbloedige.

9. Dinosauriërs met veren waren waarschijnlijk warmbloedig.

b. Leg in drie stappen uit dat met elke generatie steeds meer dinosauriërs veren hadden.

11. Eén voordeel van een lange nek bij giraffen is het bereiken van meer voedsel (boomblaadjes). Er zitten ook nadelen aan het hebben van een lange nek.
a. Noem een nadeel van de lange nek

11. Eén voordeel van een lange nek bij giraffen is het bereiken van meer voedsel. Er zitten ook nadelen aan het hebben van een lange nek.
b. Een andere functie van een lange nek is het ritueel gevecht ('nekken') tussen mannetjes. De winnaar van deze vechtpartijen paart met de meeste vrouwtjes. Leg uit dat dit wijst op seksuele selectie.

Nog vragen???