5.1 De kerk valt uiteen

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Waarom viel de kerk uiteen?

• Nieuwe periode na Middeleeuwen: vroegmoderne tijd
    (1500-1800)
• Tijd van ontdekkers en hervormers
• Karel V regeerde over een groot rijk in Europa

Hoe regeerde Karel V over zijn rijk?

• Zelf alle beslissingen nemen over het bestuur
• Alle inwoners van zijn rijk moesten katholiek zijn

Hoe reageerden de inwoners?

Er ontstonden felle ruzies over macht en godsdienst.

Na de Middeleeuwen begon een nieuwe periode: de vroegmoderne tijd (1500-1800). Deze periode begon met de tijd van ontdekkers en hervormers.

Karel V

Hoe regeerde Karel V over een groot deel van Europa?

• Hij maakte zelf alle beslissingen in het bestuur
• Hij verplichtte alle inwoners om katholiek te zijn

De inwoners waren het daar niet mee eens. Er ontstonden felle ruzies over macht en godsdienst.

Welke landen behoorden rond 1555 tot het rijk van keizer Karel V?

Luther

De Duitse monnik Maarten Luther wilde de katholieke kerk hervormen. Hij schreef daarom in 1517 een brief aan de paus met alles dat hij wilde veranderen:

• De kerk moest weer net zo eenvoudig worden als in het begin.
• Hij wilde geen verering van heiligen meer.
• De mensen moesten zelf de Bijbel gaan lezen.

Duitse Bijbel

In de Bijbel staan belangrijke regels en verhalen van christendom. Luther vond dat iedereen de Bijbel moest kunnen lezen. De katholieke Bijbel was geschreven in het Latijn, een taal die maar weinig mensen kenden. Luther vertaalde daarom de Bijbel naar het Duits.

Een te mooi gebouw

Dit is de Sixtijnse Kapel, in het paleis van de paus in Rome. De kapel werd in de 16e eeuw door o.a. Michelangelo versierd. De katholieke kerk betaalde veel geld voor deze dure versieringen. Luther schrok van alle rijkdom van de kerkgebouwen in Rome. Hij vond dat de hoge geestelijken te veel geld gebruikten voor zichzelf. Al deze luxe leidde af van de boodschap in de Bijbel.

Opstandige vorst

Op dit schilderij staat Frederik III van Saksen. Hij was een invloedrijke Duitse vorst. Luther was één van Frederiks onderdanen. Frederik beschermde Luther nadat keizer Karel V hem vogelvrij had verklaard.  Zo kon hij ongestoord aan zijn Bijbelvertaling kon werken. Frederik beschermde ook de aanhangers van Luther. De reden waarom is niet helemaal duidelijk, want Frederik bleef zelf katholiek.

Katholieke keizer

Op deze tekening verschijnt een engel voor biddende keizer Karel V. De tekenaar liet zo zien dat Karel een goed katholiek was. Karel wilde dat al zijn onderdanen katholiek waren. Karel had namelijk zelf een strenge katholieke opvoeding gekregen. De katholieke kerk hielp Karel om zijn grote rijk te besturen. De kritiek van Luther op de kerk en de paus maakte Karel daarom woedend. Hij liet Luther vogelvrij verklaren. Iedereen mocht hem nu zonder straf doden.

Werktijd

• Lees de leerstof op blz. 8-9-10

• Maak opdracht 2 t/m 4
• Nakijken + verbeteren

• Verder werken cursus 5.1

Waarop viel de kerk uiteen?

Wat weet je nog over de Luther's kritiek op de kerk?

De splitsing van de kerk

• Mensen die protesteerden tegen
    de paus en zich afsplitsten van de
    katholieke kerk werden
    protestanten genoemd.
• Er ontstond een splitsing van de
   kerk: de Hervorming of reformatie.

Welke kenmerken horen hierbij?

• eenvoudig ingerichte kerken
• heiligen werden niet meer vereerd
• zelfbenoemde dominee

Calvijn en Erasmus

• Veel Nederlandse protestanten waren
    aanhangers van Calvijn. 
• Hoe werden deze aanhangers van het
    calvinisme genoemd? 

       → calvinisten

• Wie was een kritische katholiek die wel
    trouw bleef aan de katholieke kerk?  
    → Erasmus
• Hij hoopte dat katholieken en protestanten
    het weer eens zouden worden.

Godsdienstoorlogen

• Tussen welke partijen ontstonden oorlogen
    in Europa door de Hervorming?
    → Tussen katholieken en protestanten.

• Karel V bleef trouw aan de katholieke kerk.
    Welke gevolgen had dat in de Nederlanden
    en Spanje?
    → Het vervolgen van protestanten. Ze
    werden gevangen gezet of samen met hun
    boeken verbrand.

Werktijd

• Lees de leerstof op blz. 11-12

• Maak opdracht 7 t/m 9
• Maak de herhaling (blz. 13)
• Nakijken + verbeteren

• Maak portfolio-opdracht 5.1