ROMANTIEK algemeen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

19e eeuw Romantiek

Onze  literatuur staat in de negentiende eeuw in het teken van de Romantiek

Historische achtergrond 1800-1875

• Het doorwerken van de Verlichting:
  
• Liberalisme werd de heersende ideologie
  
• Steeds meer politieke invloed voor de burgerij
  
• Volken worden onafhankelijk
  
• Afschaffing slavernij
  
• Economische bloei door industriële revolutie en technische vernieuwingen
  

Nederland

• 1795-1813 kolonie van Frankrijk (Napoleon)
  
• v.a. 1813-1815 Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
  
• 1839 Afscheiding België
  
• 1848 nieuwe grondwet opgesteld door de liberaal Johan Thorbecke (1798-1872) en het begin parlementaire democratie.

negentiende eeuw

De gevoelsstroming was in de tweede helft van de achttiende eeuw al op gang gekomen. Nieuwe cultuurstroming, reactie op Verlichting

Kenmerken Verlichting: rationalisme en classicisme. 

negentiende eeuw

Het verlangen om zich via het gevoel uit te leven, maar ook een vlucht.

negentiende eeuw

Niet gelukkig in het hier en nu, deze gevoelens variëren van sehnsucht (romantische verlangen naar het onbereikbare geluk), naar een verlangen weltscherz (romantische melancholie/droefgeestigheid), lijden aan het bestaan. Gevolg escapisme.

negentiende eeuw

Vluchten in:

• de liefde voor de natuur
• het verleden
• de godsdienst
• humor
• doodsdrift
• drank en drugs

Dit zijn allemaal typerende elementen van de romantiek

Reveil

Romantische stroming binnen het (protestantse geloof) waar de oproep tot een hernieuwd, doorvoeld geloven doorklinkt. Geen uiterlijk vertoon, maar gevoelsmatig doorleven en daden omzetten in vroomheid en christelijke naasten.

Zwarte romantiek

Strijd, hartstocht, verzet en wraak, angst en doodsdrift.

Historische romantiek

Belangstelling eigen nationale verleden. Eerste studies naar middeleeuwse teksten.

Humoristische romantiek

Humor gebruiken tegen de onbevredigde werkelijkheid. 

Biedermeier romaniek

Burgerlijke vorm, hang naar kneuterigheid en veiligheid. Eigen huis en haard, gezin als hoeksteen van de samenleving.

De romantiek

De term "romantiek" komt

waarschijnlijk van de middel-

eeuwse ridderromans, waar

talloze romantici zich door

lieten inspireren. Nu was
creatio, schepping en
persoonlijk maken van belang.

Literaire vormen van de romantiek

• historische roman (hang naar het verleden)
• briefroman
• knittelvers (gevoel voor humor)
• de parodie (ook humor)
• tendensroman
  (godsdienst, politiek en sociaal leven)

De Gids

In 1837 verschijnt onder leiding van

E.J. Potgieter het eerste nummer

van "De Gids". Dit tijdschrift werd zeer

belangrijk voor de literatuur. De redactie

wilde door een kritische instelling de

Nederlandse literatuur op

Europees peil brengen.

De historische roman

De negentiende eeuw is de bloeitijd van de

historische roman. De belangrijkste zijn:

• Hermingard van de Eikenterpen van Aarnout Drost
• Het slot Loevestein in 1570 van J.F. Oltmans
• De roos van Dekama van Ferdinand Huyck
• Het huis Lauernesse van A.L.G. Bosboom-Toussaint

Belangrijke schrijvers in de romantiek

• A.C.W. Staring
• E.J. Potgieter
• Hildebrand
• De schoolmeester
• Piet Paaltjens
• Multatuli
• Guido Gezelle

Hildebrand

Hildebrand is een pseudoniem voor

Nicolaas Beets. Hij is beroemd om

zijn verhalenbundel "Camera obscura".

Deze verhalen gaan allemaal over de

welgestelde burgerij in

Hollandse provinciestadjes.

De Schoolmeester

De Schoolmeester is een pseudoniem

voor Gerrit van de Linde. Hij schreef

zogenaamde "knittelverzen".

Dit zijn gedichten met vreemde rijmen,

komische woordspelletjes en opzettelijke

verhaspelingen. Volop humor.

Piet Paaltjens

Piet Paaltjes is een pseudoniem voor

Francois Haverschmidt. Hij schrijft

gedichten met een grote zwaarmoedigheid

om alles wat in het leven maar tegenviel.

Het zou onleesbaar zijn als dat het enige was, maar gelukkig schrijft hij met veel zelfspot en humor. De titel van de gedichtenbundel zegt dat ook al: "Snikken en grimlachjes".

MULTATULI

Multatuli is een pseudoniem voor Eduard Douwes Dekker.

Multatuli betekent "ik heb veel gedragen".

Hij schrijft over Oost-Indië. Er is door Nederlanders

veel over die "Indische tijd" geschreven. In Indië was

ook al eeuwenlang een grote verteltraditie.

Mensen die in dit "Nederlands-Indië" hebben geleefd, vertellen daar met nostalgische gevoelens over.

MULTATULI

In Nederlands-Indië waren helaas vele misstanden. Eduard Douwes Dekker zag als assistent-resident in Lebak met eigen ogen hoe de Javaan werd misbruikt. Hij heeft alles in het werk gesteld om dit tegen te gaan. Het was allemaal tevergeefs. "Voor straf" werd hij overgeplaatst en hij vroeg ontslag. Als een berooid man zwierf hij door Europa.

MULTATULI

Hij besloot vervolgens om zijn ervaringen op te schrijven. Dat werd de roman "MAX HAVELAAR". Hij schreef het met een dubbel doel:

• een einde maken aan de onderdrukking van de Javanen
• eerherstel krijgen voor zichzelf

J.A. Schasz

Pseudoniem voor Gerrit Paape. Hij scheef het imaginaire reisverhaal Reize door het Aapeland. Het werk werd gezien als een satire. Pas later kwam er waardering voor.

De luchtreis

Pseudoniem voor Gerrit Paape. Hij scheef het imaginaire reisverhaal Reize door het Aapeland. Het werk werd gezien als een satire. Pas later kwam er waardering voor.

Welk boek zou je willen lezen?

Camera Obscura

De luchtreis

Reize door het Aapenland

Wat zijn typerende elementen van de romantiek?

1. het verleden, muziek en poëzie
2. schilderkunst, politiek en godsdienst
3. het sociale leven, de parodie en het tijdschrift
4. liefde voor de natuur, gevoel voor humor en doodsdrift

Welke twee literaire vormen komen in de negentiende eeuw voor?

1. historische roman parodie
2. tendensroman hekeldicht
3. briefroman column
4. streekroman sprookje

Onder wiens leiding verscheen
"De Gids"?

1. Nicolaas Beets
2. François Haverschmidt
3. E.J. Potgieter
4. A.C.W. Staring

Hoe noem je het soort verzen die de Schoolmeester schreef?

1. knuppelverzen
2. knittelverzen
3. knokelverzen
4. knipperverzen

Wie schreef "Max Havelaar"?

1. Staring
2. Potgieter
3. Beets
4. Multatuli

Wat betekent "Multatuli" letterlijk?

1. Ik heb veel geschreven
2. Ik heb veel gedragen
3. Ik heb veel meegemaakt
4. Ik heb veel geleerd

Wat is de echte naam van Multatuli?

1. Eduard Douwes Dekker
2. Jan Douwe Dekkers
3. Eduard Johannes Douwe
4. Johannes Josephus Douwe

Welke twee doelen had Multatuli met het schrijven van "Max Havelaar"?

1. zich literair uiten de positie van de Javaan verbeteren
2. geld verdienen de positie van de Javaan verbeteren
3. het van zich afschrijven de positie van de Javaan verbeteren
4. eerherstel voor zichzelf de positie van de Javaan verbeteren

Maak een mindmap over de Romantiek en lever deze hieronder in.